< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب النکاح

90/12/21

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: طرق ثبوت عیوب
 از قول جواهر برای اثبات عیوب-غیر عنین - چهار راه بیان شد.
 سه راه اول که معلوم است.
 اما راه چهارم که شهادت دو مرد عادل در عیوب غیر خفیه و شهادت چهار زن عادل در عیوب مخفی زن.
 در محل خود ثابت شد که خیلی از جاها شهادت زن قبول نیست مثل رجم و قتل و... اما در ما نحن فیه جواهر و جامع المقاصد گفته اند که در عیوب مخفی زن، شهادت زن قبول می شود و دلیل ایشان می تواند چند روایت باشد:
 1- وسائل، ج 21، ص 216، باب 4 از ابواب عیوب و تدلیس، ح 1: «عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ قَالَ وَ إِنْ كَانَ بِهَا يَعْنِي الْمَرْأَةَ زَمَانَةٌ لَا تَرَاهَا الرِّجَالُ أُجِيزَتْ شَهَادَةُ النِّسَاءِ عَلَيْهَا»
 داود بن سرحان از امام صادق نقل می کند که حضرت به اینجا می رسد: اگر در زنی عیب زمانه (مرضی که طولانی شده) باشد و این مرض در جایی باشد که مردها نمی بینند، شهادت زن قبول می شود.
 این روایت صریح در این است که شهادت زن ها قبول می شود.
 2- همان، ح 2: «عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ أَنَّهُ قَالَ فِي رَجُلٍ تَزَوَّجَ امْرَأَةً بَرْصَاءَ أَوْ عَمْيَاءَ أَوْ عَرْجَاءَ قَالَ تُرَدُّ عَلَى وَلِيِّهَا وَ يَرُدُّ عَلَى زَوْجِهَا مَهْرَهَا الَّذِي زَوَّجَهَا عَلَيْهِ وَ إِنْ كَانَ بِهَا مَا لَا يَرَاهُ الرِّجَالُ جَازَتْ شَهَادَةُ النِّسَاءِ عَلَيْهَا»
 حلبی از امام صادق نقل می کند که امام به اینجا می رسد که اگر مردی با زن برصاء یا عمیاء یا عرجاء ازدواج کرد حضرت فرمودند این زن به ولیش باز می گردد و مهریه را به مرد می دهد اما اگر عیب از عیوبی باشد که مردها نمی بینند شهادت زن ها قبول می شود.
 این روایت هم صریح در این است که شهادت زن ها قبول می شود.
 3- همان، ج 27، ص 353، باب 24 از کتاب شهادت ح9 : «(عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ) عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ تَجُوزُ شَهَادَةُ النِّسَاءِ فِي الْعُذْرَةِ وَ كُلِّ عَيْبٍ لَا يَرَاهُ الرَّجُل»
 صحاح اللغه: «العذرة البکارة»
 عبدالله بن بکیر از امام صادق نقل می کند: حضرت فرمودند شهادت زن ها در بکارت زن و هر عیبی که مردها نمی توانند ببینند قبول می شود.
 این سه روایت و غیر این روایت از روایاتی که مستفیضه بلکه متواتر می باشد دال بر این است که شهادت زن در این مورد که مخفی بودن عیب زن است قبول می شود.
 جامع المقاصد، ج 13، ص 270 در متن و شرح مثل جواهر در این چهار طریق می باشد و مختار ما هم همین است.
 فرع دوم از تتمه جواهر:
 جواهر، ص 361 می فرمایند: «و لو كان لكل من الرجال و الامرأة عيب موجب للخيار يثبت لكل منهما، لإطلاق الأدلة، حتى في الرتق الممتنع إزالته مع الجب، و إن كان لا يخلو من إشكال باعتبار ظهور النص في أن العلة في ذلك تضرر أحدهما بعدم التمكن من الوطء، و هنا لا ضرر لاشتراكهما»
 می فرمایند: اگر زن و مردی با هم ازدواج کردند و این زن و مرد هر دو دارای عیبی که موجب خیار است باشند هر دو خیار دارند چون ادله مطلق است و مقید به عدم عیب طرف دیگر نشده است حتی این خیار در جایی که زن رتق باشد و مرد جبّ باشد نیز وجود دارد. البته در این فرض آخر خالی از اشکال نیست که بگوییم هر دو خیار دارند چون نص ظهور در این است که خیار در جایی است که یکی نتواند مقاربت کند اما در این فرض هیچکدام ضرر نمی بینند چون هیچکدام قابلیت مقاربت ندارند و متضرر نمی شوند لذا می توانیم بگوییم که هیچکدام خیار ندارند.
 مثل جواهر، جامع المقاصد، ج 13، ص 271 در متن این گونه می باشد: «و لو كان بكلّ منهما عيب ثبت لكلّ منهما الخيار. و في الرتق الممتنع الإزالة مع الجبّ إشكال»
 می فرمایند: اگر هم مرد و هم زن عیب داشتن برای هر دو خیار ثابت است اما در جایی که زن رتق داشت و مرد هم مجبوب بود در وجود خیار برای هر دو اشکال است.
 جامع المقاصد، ص 272 در شرح می فرمایند: در ثبوت خیار برای زن و مرد فرقی نیست که این دو عیب از دو جنس باشند یا نه از یک جنس باشند مثلا هر دو دیوانه باشند یا مرد عنین باشد و زن جذام باشد.
 پس در جایی که هم مرد و زن عیب داشته باشند همه علما متفق هستند که برای هر دو خیار است اما در جایی که زن عیب رتق داشته باشد و مرد مجبوب باشد قواعد و جواهر و جامع المقاصد در خیار داشتند هر دو می گویند اشکال است.
 اما جواهر در برای اینکه در وقتی که زن رتق بود و مرد مجبوب است برای اثبات اینکه هر دو خیار دارند یک دلیل بیان می کند و آن اطلاق ادله بود که در عبارت هم بیان شد. که منظور از ادله، ادله خیار عیب است.
 و چیزی که از جواهر و قواعد استفاده می شود که خیاری که برای دو طرف ثابت است الا جایی که زن رتق باشد و مرد مجبوب باشد حکم خیار مشکل است.
 اما جامع المقاصد این حکم را تعمیم می دهد و می گوید اگر عفل با جب جمع شد یا عنین با رتق جمع شد این حکم ثابت است و منظور ایشان این است که اگر در مرد و زن عیبی باشد که هیچکدام نتوانند مقاربت کنند این اشکال در آن جاری می باشد.
 بعد از این علما دلیل خود را برای خیار و عدم خیار داشتن بیان می کنند.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo