< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب النکاح

92/07/16

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: نظر سوم/ وجوب قسمت/ خلاصه
 خلاصه آنچه در بحث قسمت بیان شد:
 1- در نظر سوم در سه موضوع بحث می شود:
 الف: قسم،
 ب: نشوز،
 ج: شقاق.
 و در قسم بحث ما در دو مقام است:
 الف: قسم از كدام قسم از اقسام حقوق است.
 ب: لواحق قسم. 16/6/92
 2- در باب اقسام قسم در دو حجت بحث شد:
 الف: حقی كه مختص به زن یا مرد است و حقی كه مشترك بین مرد و زن است.
 ب: مختصات قسمت. 16/6/92
 3- جهت اول: آنچه از كتاب، سنت و اجماع استفاده می شود این است كه سه قسم حق بین زن و مرد است:
 الف: حقوقی كه زن به گردن مرد دارد مثل انفاق.
 ب: حقوقی كه مرد به گردن زن دارد مثل استمتاع.
 ج: حقوقی كه مشترك بین مرد و زن است. مثل قسمت. 18/6/92
 4- جهت دوم (كیفیت قسمت): مختار ما این شد كه قسمت از حقوق مشترك بین زن و مرد است. به دلیل روایات و اشتراك زن و مرد در ثمره (استمتاع و استیناس) قسمت می باشد. 18/6/92
 5- اقوال در زمان وجوب قسمت، سه قول بود:
 الف: زمان وجوب قسمت، از ابتداء عقد است.
 ب: زمان وجوب قسمت، بعد از شروع قسمت است مطلقا.
 ج: زمان وجوب قسمت، بعد از شروع قسمت است اگر چند زن وجود داشته باشد. كه مختار ما هم همین قول بود. اما گفتیم احوط این است كه قسمت از ابتدا عقد حتی با یك زن هم واجب است. 20/6/92
 6- مختار ما به تبع بزرگان و با توجه به روایات این بود كه قسمت اختصاص به زن دائم دارد و این حق برای زن متعه واجب نیست. 23/6/92
 7- ظاهر بعضی كلمات بزرگان این بود كه اگر مرد یك زن داشت، مرد باید از هر چهار شب، یك شب را نزد او به عنوان قسمت باشد، و احوط این است چون قسمت برای یك زن تنها واجب نبود. 23/6/92
 8- در زمان قسمت، پنج قول وجود دارد:
 الف: زمان قسمت فقط شب است. این قول به مشهور نسبت داده شد.
 ب: زمان قسمت شب به همراه مقداری از روز است.
 ج: زمان قسمت شب است اگر چه همراه با زیادی باشد اما به این شرط كه كه ظلم و جور بر دیگری نباشد. این قول مختار صاحب جواهر بود كه مختار ما هم همین است.
 د: زمان قسمت شب است با زیادی سه روز. این قول نسبت به شیخ داده شده است.
 هـ: زمان قسمت شب است با زیادی هفت روز. این قول به اسكافی نسبت داده شده است. 15/6/92
 9- اگر چهار زن را در یك زمان عقد كرد، دو قول بود:
 الف: با قرعه معین كند كه كدام مقدم است.
 ب: خود مرد مختار است كه هر كدام را خواست مقدم كند.
 مختار ما قرعه بود. 30/6/92
 10- آیا قسمت با خوابیدن كنار زن حاصل می شود یا صرف بیتوته و در خانه زن حاصل می شود. مشهور قول اول را ذكر كرده اند كه مختار ما هم همین بود. اما مقاربت به حكم اجماع واجب نیست. 31/6/92
 11- زمانی كه قسمت در آن واجب است، شب متعارف برای اكثر مردم است كه زمان استراحت آنها شب است و روز باید دنبال معاش و كار بروند. اما اگر مساله برعكس شد كه مرد شب كار می كرد، زمانی كه باید قسمت كند، روز است. 1و2/7/92
 12- زمانی كه قسمت می شود، به نسبت زنها فرق دارد و سه سبب برای این تفاوت ذكر شده است:
 الف: حریت، اگر یك زن حر بود و دیگری كنیز بود، زمان مقسوم برای حر دو برابر كنیز است.
 ب: اسلام، اگر یك زن مسلمان بود و دیگری كتابیه بود، زمان مقسوم برای مسلمان دو برابر كتابیه است.
 ج: تجدید نكاح، اگر مردی زن دیگری را گرفت و باكره نیست، سه روز اول مختص او است و اگر باكره است، هفت روز اول مختص او است. 2/7/92
 13- زمان مقسوم برای امه نصف حره و برای كتابیه نصف مسلمان و برای زن جدید اگر باكره بود هفت شب و اگر باكره نبود سه شب است و این مختار ما بود. 2/7/92
 14- نسبت به زن جدید، زمان سه روز یا هفت روز دو قول است. بنابر قول بعض از علماء و مختار خودمان، باید این زمان پشت سر هم باشد و در این زمان برای زن جدید، فرقی بین مسلمان و كافره و حره و امه نیست. 8/7/92
 15- اگر زنهای جدید در یك زمان بود، برای انتخاب تقدم یكی، چند قول است:
 الف: بعضی گفته اند قرعه زده می شود.
 ب: انتخاب به عهده مرد است.
 ج: به ترتیب عقد، نزد آنها می رود.
 مختار ما قول اول - قرعه - است. 8/7/92
 16- اگر مرد خواست زنی را همراه خود سفر ببرد، این سفر بر دو قسم است:
 الف: سفر نقله: می خواهد از شهری به شهر دیگر منتقل شود.
 ب: سفر غیبت: برای كار می رود و می خواهد به شهر خود بر گردد. 9/7/92
 17- بعضی از فقها گفته اند كه در سفر نقله قضاء واجب است اما در سفر غیبه قضاء نیست، و بعضی گفته اند كه مطلقا قضاء واجب نیست.
 مختار ما این است كه باید تفصیل قائل شد كه اگر سفرهای مثل قدیم با اسب و... بود كه سختی زیاد داشت، قضاء ندارد، اما اگر سفر مثل سفرهای الان است كه خوش گذرانی است، قضاء دارد. 9/7/92
 18- گفتیم مستحب است كه اگر مرد می خواهد یكی از زن ها را به همراه خود به مسافرت ببرد، قرعه بزند. و گفتیم كه در انفاق، مقاربت و... مستحب است تساوی بین زنها رعایت شود. 13/7/92
 19- مختار ما به تبع شرایع این است كه تعیین مكان برای قسمت، به دست مرد است. 3/7/92
 20- می توان گفت كه اینكه برای مرد جایز است كه زن را منع از حضور در عیادت و بیرون رفتن كند، باید مقید شود به جایی كه این رفتار مرد موجب طلاق نشود، و الا اگر موجب طلاق شود، این منع صحیح نیست، چون نقض غرض در استمتاع می شود و روایاتی كه دال بر جواز است، با روایات مذمت طلاق از حجیت می افتد. 15/7/92
 التقریر العربی
 العنوان: النظر الثالث/القسم/خلاصة
 «خلاصة ما تقدم فی القسم»
 1- النظر الثالث: فی القسم و النشوز، ام القسم نبحث فیه فی مقامین:
 الف: انه من ای قسم من اقسام الحقوق.
 ب: لواحقه. 16/6/92
 2- اما اقسام القسم، للكلام فیه فی جهتین:
 الف: بیان المختصة و المشتركة منها و من الحقوق.
 ب: كیفیة القسمة زمانا، مكانا و نحوهما. 16/6/92
 3- اما جهة الاولی من القسم، یستفاد من الكتاب، و السنة و الاجماع ان للحقوق اقسام ثلاثة، بعضها له و بعصها لها، و بعضها مشترك بینهما. 18/6/92
 4- اما جهة الثانیة: المختار، ان القسمة من الحقوق المشتركة بینهما، للنص و لاشتراك الثمرة ای الاستمتاع و الاستیناس بینهما. 18/6/92
 5- الاقوال فی زمان وجوب القسم ثلاثة:
 الف: ابتداء زمان العقد مطلقا.
 ب: بعد الابتداء مطلقا.
 ج: بعد الابتداء مع تعدد الزوجات.
 و المختار هو القول الثالث، نعم الاحوط تبعا للاساطین لزومها ابتداء حتی مع وحدت الزوجة. 20/6/92
 6- المختار تبعا للاساطین و عملا بالنصوص اختصاص حق القسمة بالزوجة الدائمة، فلیس للمتمتع بها. 23/6/92
 7- ظاهر بعض الكلمات ان للزوجة الواحدة، لیلة من اربع لیال، لكن قلنا: ان الاحوط ثبوت القسمة للواحدة. 23/6/92
 8- و اما زمان المقسوم هل هو اللیل، او الیوم، او غیرهما الاقوال:
 الف: نفس اللیلة نسب الی المشهور.
 ب: الیلة مع زیادة بلاقید.
 ج: اللیلة و لو كان مع زیادة مقیدا بعدم الجور علی الاخری، اختاره صاحب الجواهر و هو المختار.
 د: اللیلة مع زیادة محدودة بثلاثة ایام نسب الی الشیخ.
 هـ: مع زیادة محدودة بسبعة ایام نسب الی الاسكافی. 25/6/92
 9- لو تزوج اربعا دفعة، قولان:
 الف: یبتدء بالقرعة،
 ب: بلاقرعة بل بمن شاء الزوج.
 المختار الاول لما اخترناه فی رقم (5) من الاقول، نعم الاحوط هو التعیین بالقرعة. 30/6/92
 10- و اما للزوم فی القسمة:
 الف: المضاجعة.
 ب: البیتوتة.
 و المختار تبعا للمشهور هو الاول، بلاخلاف فی نفی المواقعة. 31/6/92
 11- زمان المقسوم هو اللیلة المتعارفة للاكثر، لانها زمان السكون و الاستقرار، و اما النهار فهو لطلب المعاش، للاكثر و لو انعكس كان زمان مقسومه هو النهار، و بعبارة اخری زمان مقسوم كل فرد، زمان سكونه، لیلا كان او نهارا. 1و2/7/92
 12- زمان المقسوم، لیس بالنسبة الی الجمیع سواء بل یتفاوت، و اسبابه ثلاثة:
 الف: الحریة،
 ب: الاسلام،
 ج: تجدد النكاح. 2/7/92
 13- للامة، نصف الحرة و للكتابیة نصف المسلمة، و للجدیدة الباكرة سب لیال بعد العقد و للثیب ثلاث علی المختار. 2/7/92
 14- المختار، لزوم توالی ایام الجدیدة، و الاحوط تساوی الحرة، و المسلمة مع الامة و الكتابیة فی الایام الجدیدة، و عدم قضائها للسابقات. 8/7/92
 15- لو كانت الجدیدة متعددة، فهل یقرع للشروع فی الایام، او له الانتخاب، او سبق من سبق زفافها، و الاول هو المختار. 8/7/92
 16- سفر الزوج مع احدی زوجاته نوعان:
 الف: سفر النقلة، للانتقال من موضع الی محل آخر و لارجوع فیه.
 ب: سفر الغیبة، للتجارة و غیرها مع قصد الرجوع. 9/7/92
 17- اختار بعض الفقهاء، القضاء فی سفر النقلة فقط، و بعضهم عدم القضاء مطلقا، و المختار التفصیل بین السفر مع الدواب، لاقضاء و بین وسائل جدیده فالقضاء. 9/7/92
 18- و المختار تبعا للشرایع و غیره، استحباب القرعة بینهن اذا اراد استصحاب بعضهن فی السفر، و استحباب التسویة بینهن فی الانفاق و اطلاق الوجه، و المقاربة و نحوها، فی غیر ما دل الدلیل علی وجوبه. 13/7/92
 19- و المختار تبعا للشرایع و غیره من الاصحاب، ان تعیین مكان القسمة و المضاجعة، مع الزوج لعدم تعیینه فی الروایات. 3/7/92

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo