درس خارج فقه استاد رضازاده
کتاب النکاح
93/08/27
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:
نفقه/ احکام اولاد/ نظر چهارم
خلاصه آنچه در نفقه بيان شد:
1. اسباب وجوب نفقه سه چيز است: زوجيت، خويشاوندي و مالك بودن. 9/7/93
2. نفقه زوجه بر مرد واجب است و دليل بر آن چند چيز است، اول اجماعي كه ادعا شده است. دوم آيات و روايات متواتره. 9/7/93
3. براي وجوب نفقه زوجه دو شرط ذكر شده است:
الف: عقد، عقد دائم باشد.
ب: زن از مرد تمكين تام كند هم از نظر زمان و هم از نظر جسم و در تمكين، تمكين عملي كافي است. 14/7/93
4. جواهر فرمود اجماع منقول، نزد خود ناقل حجت است و اجماع محصل مي باشد، اما براي ما منقول است و همچنين بين مسلمين عادت است كه بعد از زفاف، نفقه مي دهند نه بعد از عقد. 15/7/93
5. به تعبير علامه در چهار مورد، زن نفقه ندارد كه علامه به نام مسقطات نفقه ذكر كرده است و شرايع هم به نام فروع تمكين ذكر كرده است. 27/7/93 و 20/8/93
6. يكي از مواردي كه نفقه ساقط مي شود، صغير بودن زن يا مرد است. و جامع بين صغير بودن مرد و يا زن، عدم آمادگي زن و مرد براي مقاربت مي باشد. 27/8/93
7. زني كه عذر شرعي يا عقلي دارد، نفقه او واجب است. چون زني كه به خاطر عذرش نمي تواند تمكين كند، ناشزه نيست و نفقه او واجب است. و شرط تمكين در جايي است كه عذري نباشد و اين شرط مطلق نيست. 29/7/93
8. تمكين و تمكّن مثل تحريك و تحرّك هستند كه متضايف مي باشند و متضايفان در قوت و فعل متكافئتان مي باشند. 18/8/93
9. مختار ما اين شد كه اگر تمكين نبود، زن نفقه ندارد و فرق ندارد اين عدم تمكين به خاطر صغير بودن زوج و يا زوجه باشد چون تمكين وجود ندارد نفقه واجب نیست برائت جاری می گردد.
10. براي ثبوت نفقه براي زنهايي كه عذر دارند، چند دليل ذكر شده است:
الف: عدم خلاف؛
ب: ادله وجوب نفقه عام است و شامل كساني كه عذر دارند، مي شود؛
ج: اگر نفقه ساقط شود و اين عذر طولاني شود، بر زن ضرر عظيمي وارد مي شود؛
د: اگر نفقه ساقط شود، از تحت آيه معاشرت به معروف خارج مي شود، در حالي كه يكي از ادله وجوب نفقه همين آيه مي باشد؛
ه: بر زني كه داراي عذر است، ناشزه صدق نمي كند، پس قهرا وقتي ناشزه نباشد در برابر زوج تسليم است و ادله انفاق شامل آن مي شود. 19/8/93
11. يكي ديگر از مسقطات نفقه سفر في الجمله است. چون سفر يكي از موجبات نشوز است و نشوز هم باعث سقوط نفقه مي شود.
مختار ما در سفر: اگر سفر واجب مضيق باشد، نفقه مطلقا ساقط نمي شود و فرق ندارد سفر با اذن شوهر باشد يا خير.
اگر سفر واجب موسع باشد، اگر با اذن شوهر به سفر برود، نفقه ساقط نمي شود اما اگر بدون اجازه شوهر به سفر برود، نفقه ساقط مي شود.
همچنين اگر سفر مستحب يا مباح باشد، اگر با اذن شوهر به سفر برود، نفقه ساقط نمي شود اما اگر بدون اجازه شوهر به سفر برود، نفقه ساقط مي شود. 24/8/93
التقرير العربی
خلاصة ما ذكر في مبحث النفقات و بعض مسقطات نفقة الزوجة
1.اسباب وجوب ثلاثة: الزوجية، القربة، و الملك اما الزوجية. 9/7/93
2.دلت علي وجوب نفقة الزوجة مضافا الي الاجماع الآيات و الروايات المتواترة. 9/7/93
3.لوجوب نفقتها شرطان: 1الف: كون العقد دائما. ب: التمكين التام زمانا و جسيما و يكفي التمكين عملا. 14/7/93
4.جواهر: «اجماع المنقول حجة عند صاحبه» و العادة بين المسلمين هو الانفاق بعد الزفاف. 15/7/93
5.لا نفقة لها في موارد اربعة عبر عنها القواعد بالمسقطات و الشرايع بالفروع للتمكين. 27/7/93 و 20/8/93
6.من مسقطات نفقتها الصغر سواء كانت الزوجة صغيرة او كان الزوج صغيرا و الجماع عدم تكافئها للوط. 27/7/93
7.ذوات الاعذار الشرعية او العقلية لها النفقة لعدم نشوزها و الشرط ليس ممكن المطلق بل التمكن المرادف عدم النشوز. 29/7/93
8.التمكين و التمكن مثل التحريك و التحرك متضائفان و المتضائفان متكافيان قوة و فعلا فينتفي الاول عند انتفاء الثاني. 18/8/93
9.المختار عدم النفقة لها مطلقا كان عدم التمكين لصغر الزوج او الزوجة لعدم صدق التمكين و للبرائة عنها. 19/8/93
10.ذكر وجوه لعدم سقوط النفقة ذوات الاعذار:
الف: عدم الخلاف؛
ب: عموم ادلة وجوب انفاقها؛
ج: ضرر عظيم عليها لو سقطت النفقة عند دوام العذر؛
د: الخروج من المعاشرت بالمعروف؛
ه: عدم صدق النشوز عليها فيكن متمكنات للازواج مشمولة لادلة الانفاق. 19/8/93
11.من مسقطات لنفقتها: السفر في الجملة لدخوله في النشوز و النشوز مسقطها.
و المختار في السفر: انا لسفر لو كان واجبا مضيقا لم يسقط النفقة مطلقا كان مع اذن الزوج ام لا و لو كان موسعا لم يسقطها لو كان مع الاذن و يسقط بدون الاذن و لو لم يكن واجبا كان مندوبا او مباحا لم يسقط مع الاذن و يسقط بدون الاذن. 24/8/93
خلاصه آنچه در نفقه بيان شد:
1. اسباب وجوب نفقه سه چيز است: زوجيت، خويشاوندي و مالك بودن. 9/7/93
2. نفقه زوجه بر مرد واجب است و دليل بر آن چند چيز است، اول اجماعي كه ادعا شده است. دوم آيات و روايات متواتره. 9/7/93
3. براي وجوب نفقه زوجه دو شرط ذكر شده است:
الف: عقد، عقد دائم باشد.
ب: زن از مرد تمكين تام كند هم از نظر زمان و هم از نظر جسم و در تمكين، تمكين عملي كافي است. 14/7/93
4. جواهر فرمود اجماع منقول، نزد خود ناقل حجت است و اجماع محصل مي باشد، اما براي ما منقول است و همچنين بين مسلمين عادت است كه بعد از زفاف، نفقه مي دهند نه بعد از عقد. 15/7/93
5. به تعبير علامه در چهار مورد، زن نفقه ندارد كه علامه به نام مسقطات نفقه ذكر كرده است و شرايع هم به نام فروع تمكين ذكر كرده است. 27/7/93 و 20/8/93
6. يكي از مواردي كه نفقه ساقط مي شود، صغير بودن زن يا مرد است. و جامع بين صغير بودن مرد و يا زن، عدم آمادگي زن و مرد براي مقاربت مي باشد. 27/8/93
7. زني كه عذر شرعي يا عقلي دارد، نفقه او واجب است. چون زني كه به خاطر عذرش نمي تواند تمكين كند، ناشزه نيست و نفقه او واجب است. و شرط تمكين در جايي است كه عذري نباشد و اين شرط مطلق نيست. 29/7/93
8. تمكين و تمكّن مثل تحريك و تحرّك هستند كه متضايف مي باشند و متضايفان در قوت و فعل متكافئتان مي باشند. 18/8/93
9. مختار ما اين شد كه اگر تمكين نبود، زن نفقه ندارد و فرق ندارد اين عدم تمكين به خاطر صغير بودن زوج و يا زوجه باشد چون تمكين وجود ندارد نفقه واجب نیست برائت جاری می گردد.
10. براي ثبوت نفقه براي زنهايي كه عذر دارند، چند دليل ذكر شده است:
الف: عدم خلاف؛
ب: ادله وجوب نفقه عام است و شامل كساني كه عذر دارند، مي شود؛
ج: اگر نفقه ساقط شود و اين عذر طولاني شود، بر زن ضرر عظيمي وارد مي شود؛
د: اگر نفقه ساقط شود، از تحت آيه معاشرت به معروف خارج مي شود، در حالي كه يكي از ادله وجوب نفقه همين آيه مي باشد؛
ه: بر زني كه داراي عذر است، ناشزه صدق نمي كند، پس قهرا وقتي ناشزه نباشد در برابر زوج تسليم است و ادله انفاق شامل آن مي شود. 19/8/93
11. يكي ديگر از مسقطات نفقه سفر في الجمله است. چون سفر يكي از موجبات نشوز است و نشوز هم باعث سقوط نفقه مي شود.
مختار ما در سفر: اگر سفر واجب مضيق باشد، نفقه مطلقا ساقط نمي شود و فرق ندارد سفر با اذن شوهر باشد يا خير.
اگر سفر واجب موسع باشد، اگر با اذن شوهر به سفر برود، نفقه ساقط نمي شود اما اگر بدون اجازه شوهر به سفر برود، نفقه ساقط مي شود.
همچنين اگر سفر مستحب يا مباح باشد، اگر با اذن شوهر به سفر برود، نفقه ساقط نمي شود اما اگر بدون اجازه شوهر به سفر برود، نفقه ساقط مي شود. 24/8/93
التقرير العربی
خلاصة ما ذكر في مبحث النفقات و بعض مسقطات نفقة الزوجة
1.اسباب وجوب ثلاثة: الزوجية، القربة، و الملك اما الزوجية. 9/7/93
2.دلت علي وجوب نفقة الزوجة مضافا الي الاجماع الآيات و الروايات المتواترة. 9/7/93
3.لوجوب نفقتها شرطان: 1الف: كون العقد دائما. ب: التمكين التام زمانا و جسيما و يكفي التمكين عملا. 14/7/93
4.جواهر: «اجماع المنقول حجة عند صاحبه» و العادة بين المسلمين هو الانفاق بعد الزفاف. 15/7/93
5.لا نفقة لها في موارد اربعة عبر عنها القواعد بالمسقطات و الشرايع بالفروع للتمكين. 27/7/93 و 20/8/93
6.من مسقطات نفقتها الصغر سواء كانت الزوجة صغيرة او كان الزوج صغيرا و الجماع عدم تكافئها للوط. 27/7/93
7.ذوات الاعذار الشرعية او العقلية لها النفقة لعدم نشوزها و الشرط ليس ممكن المطلق بل التمكن المرادف عدم النشوز. 29/7/93
8.التمكين و التمكن مثل التحريك و التحرك متضائفان و المتضائفان متكافيان قوة و فعلا فينتفي الاول عند انتفاء الثاني. 18/8/93
9.المختار عدم النفقة لها مطلقا كان عدم التمكين لصغر الزوج او الزوجة لعدم صدق التمكين و للبرائة عنها. 19/8/93
10.ذكر وجوه لعدم سقوط النفقة ذوات الاعذار:
الف: عدم الخلاف؛
ب: عموم ادلة وجوب انفاقها؛
ج: ضرر عظيم عليها لو سقطت النفقة عند دوام العذر؛
د: الخروج من المعاشرت بالمعروف؛
ه: عدم صدق النشوز عليها فيكن متمكنات للازواج مشمولة لادلة الانفاق. 19/8/93
11.من مسقطات لنفقتها: السفر في الجملة لدخوله في النشوز و النشوز مسقطها.
و المختار في السفر: انا لسفر لو كان واجبا مضيقا لم يسقط النفقة مطلقا كان مع اذن الزوج ام لا و لو كان موسعا لم يسقطها لو كان مع الاذن و يسقط بدون الاذن و لو لم يكن واجبا كان مندوبا او مباحا لم يسقط مع الاذن و يسقط بدون الاذن. 24/8/93
