درس خارج فقه استاد رضازاده
94/11/27
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:
نوحه باطل/ نوع چهارم/ كسب هاي حرام/ مكاسب محرمه
بيان شد كه دو دسته روايات وجود دارد و جمع بين آن اين است كه روايات مانعه در جايي است كه نوحه به همراه مطالب باطل باشد و روايات مجوزه در جايي است كه نوحه همراه با مطالب باطل نباشد.
مصباح الفقاهه[1] ادعا مي كند روايات مانعه از نوحه ضعيف السند مي باشند و روايات مجوزه داراي سند معتبر مي باشد كه طبق اين بيان طبيعي است كه به روايات مجوزه اعتماد مي شود اگرچه سخنان باطل باشد.
اقوی همان تفصيلي است كه بيان شد يعني اگر نوحه با سخنان باطل باشد، جايز نيست و اگر با سخنان درست باشد، جايز است.
خلاصه آنچه در بحث نوحه بيان شد:
1. يكي از مصاديق نوع چهارم از مكاسب محرمه، نوحه به باطل است و اين مصداق را شرايع، قواعد، مكاسب ذكر كرده اند. 25/11/94
2. مقصود از وصف باطل، يا دروغ بودن مطالب است يا مطالبي خلاف شان مومن گفته شود و اين از كلمات بزرگان استفاده مي شود. 25/11/94
3. در نوحه دو دسته روايات وجود دارد يكي رواياتي كه منع از نوحه مي كند كه اجماع محكي هم آن را همراهي مي كند و دسته ديگر رواياتي است كه دال بر جواز است و سيره مستمره تا زمان ائمه آن را همراهي مي كند. 25/11/94
4. مختار ما به تبع بزرگان اين است كه روايات مانعه برجايي مي شود كه در نوحه حرفهاي باطل گفته شود و دسته مجوزه حمل بر جايي مي شود كه مطالب باطل نباشد و همراه حرامي مثل آلات لهو و لعب يا مردي صداي زن را بشنود، نباشد. 26/11/94
مصادق دیگر از نوع چهارم: حفظ کتب ضلال
شرایع می فرماید: «و حفظ كتب الضلال و نسخها لغير النقض».[2]
می فرمایند: حفظ کتب ظلال و نسخه برداری برای غیر نقض آنها صحیح نمی باشد.
قواعد هم مثل شرایع می فرماید: «و حفظ كتب الضلال و نسخها لغير النقض أو الحجة، و نسخ التوراة و الإنجيل و تعليمهما، و أخذ الأجرة عليهما».[3]
می فرمایند: حفظ کتب ضلال و نسخه برداری برای غیر نقض حرام است و همچنین نسخه برداری تورات و انجیل و تعلیم آنها و اخذ اجرت بر آنها حرام است.
جامع المقاصد در معنای حفظ و نقض می فرماید: «أي: حفظها في الصدر، أو حفظها بمعنى: صيانتها عن أسباب التلف... أي: نقض مسائل الضلال، أو الحجة على مسائل الحق من كتب الضلال».[4]
می فرمایند: حفظ بر دو گونه است، یکی ازبر کردن و دیگری نگه داشتن کتب از تلف شدن است... و منظور از نقض، رد کردن مسائلی است که در کتاب ضاله بیان شده است و حجت در مسائل حق به این است که با مطالب باطلی که در کتب ضلال است، حقی را اثبات می کند.
جواهر هم مثل جامع المقاصد است در معنای حفظ و در ادامه می فرماید: «بل یحرم مطالعتها، تدریسها... و منه يظهر الوجه في استثناء النقض لأنه إتلاف لكلها الذي هو أولى من إتلاف احادها الغير المقتضى لرفع فسادها بخلاف ردها بطرق الاستدلال».[5]
می فرمایند: حفظ بر دو گونه است يكي از بر كردن و يكي نگهداري كردن و بلكه مطالعه و تدريس اين كتب هم حرام است مگر براي نقض و حجت باشد... از اين بياناتي كه گفتيم ظاهر مي شود كه دليل استثناء نقض چيست. چون نقض باعث تلف شدن همه كتاب مي شود كه بلااشكال جايز است و نقض (اتلاف) اولي از اين است كه يك نسخه از آن را از بين ببريم و يك نسخه را مثلا در دريا بریزیم و با نقض كردن با استدلال تمام نسخه ها از بين خواهد رفت.
التقرير العربي
هذا مع قطع النظر عما افاده المصباح[6] من ضعف المانعة کلا سندا، و اما معه فالمعتمد هو المجوزة فقط و علی ای حال فالاقوی هو التفصیل المذکور.
خلاصة ما ذکر فی النوح:
1.من مصادیق نوح الرابع من محرمات الكسب، النوح بالباطل صرح به صاحب الشرايع و القواعد و المكاسب.
2.و المقصود من وصف الباطل هو الكذب او مطالب خلاف شان المومن كما هو المستفاد من كلمات الاعاظم.
3.و الثابت في المبحث طائفتان من الروايات: 1. ما تدل علي منع النائحة و معه اجماع المحكي؛ 2. ما تدل علي الجواز و معه السيرة.
4.و المختار تبعا للاعاظم حمل المانعة علي بيان المطالب الباطل و المجوزة علي خلافه مشروطا بعدم اقترانه بحرام.
حفظ كتب الضلال
شرايع: «و حفظ كتب الضلال و نسخها لغير النقض».[7]
و مثله القواعد: «و حفظ كتب الضلال و نسخها لغير النقض أو الحجة، و نسخ التوراة و الإنجيل و تعليمهما، و أخذ الأجرة عليهما».[8]
جامع المقاصد: «أي: حفظها في الصدر، أو حفظها بمعنى: صيانتها عن أسباب التلف... أي: نقض مسائل الضلال، أو الحجة على مسائل الحق من كتب الضلال».[9]
و مثل جامع المقاصد في معني الحفظ، جواهر و زاد عليه: «بل یحرم مطالعتها، تدریسها... و منه يظهر الوجه في استثناء النقض لأنه إتلاف لكلها الذي هو أولى من إتلاف احادها الغير المقتضى لرفع فسادها بخلاف ردها بطرق الاستدلال».[10]
بيان شد كه دو دسته روايات وجود دارد و جمع بين آن اين است كه روايات مانعه در جايي است كه نوحه به همراه مطالب باطل باشد و روايات مجوزه در جايي است كه نوحه همراه با مطالب باطل نباشد.
مصباح الفقاهه[1] ادعا مي كند روايات مانعه از نوحه ضعيف السند مي باشند و روايات مجوزه داراي سند معتبر مي باشد كه طبق اين بيان طبيعي است كه به روايات مجوزه اعتماد مي شود اگرچه سخنان باطل باشد.
اقوی همان تفصيلي است كه بيان شد يعني اگر نوحه با سخنان باطل باشد، جايز نيست و اگر با سخنان درست باشد، جايز است.
خلاصه آنچه در بحث نوحه بيان شد:
1. يكي از مصاديق نوع چهارم از مكاسب محرمه، نوحه به باطل است و اين مصداق را شرايع، قواعد، مكاسب ذكر كرده اند. 25/11/94
2. مقصود از وصف باطل، يا دروغ بودن مطالب است يا مطالبي خلاف شان مومن گفته شود و اين از كلمات بزرگان استفاده مي شود. 25/11/94
3. در نوحه دو دسته روايات وجود دارد يكي رواياتي كه منع از نوحه مي كند كه اجماع محكي هم آن را همراهي مي كند و دسته ديگر رواياتي است كه دال بر جواز است و سيره مستمره تا زمان ائمه آن را همراهي مي كند. 25/11/94
4. مختار ما به تبع بزرگان اين است كه روايات مانعه برجايي مي شود كه در نوحه حرفهاي باطل گفته شود و دسته مجوزه حمل بر جايي مي شود كه مطالب باطل نباشد و همراه حرامي مثل آلات لهو و لعب يا مردي صداي زن را بشنود، نباشد. 26/11/94
مصادق دیگر از نوع چهارم: حفظ کتب ضلال
شرایع می فرماید: «و حفظ كتب الضلال و نسخها لغير النقض».[2]
می فرمایند: حفظ کتب ظلال و نسخه برداری برای غیر نقض آنها صحیح نمی باشد.
قواعد هم مثل شرایع می فرماید: «و حفظ كتب الضلال و نسخها لغير النقض أو الحجة، و نسخ التوراة و الإنجيل و تعليمهما، و أخذ الأجرة عليهما».[3]
می فرمایند: حفظ کتب ضلال و نسخه برداری برای غیر نقض حرام است و همچنین نسخه برداری تورات و انجیل و تعلیم آنها و اخذ اجرت بر آنها حرام است.
جامع المقاصد در معنای حفظ و نقض می فرماید: «أي: حفظها في الصدر، أو حفظها بمعنى: صيانتها عن أسباب التلف... أي: نقض مسائل الضلال، أو الحجة على مسائل الحق من كتب الضلال».[4]
می فرمایند: حفظ بر دو گونه است، یکی ازبر کردن و دیگری نگه داشتن کتب از تلف شدن است... و منظور از نقض، رد کردن مسائلی است که در کتاب ضاله بیان شده است و حجت در مسائل حق به این است که با مطالب باطلی که در کتب ضلال است، حقی را اثبات می کند.
جواهر هم مثل جامع المقاصد است در معنای حفظ و در ادامه می فرماید: «بل یحرم مطالعتها، تدریسها... و منه يظهر الوجه في استثناء النقض لأنه إتلاف لكلها الذي هو أولى من إتلاف احادها الغير المقتضى لرفع فسادها بخلاف ردها بطرق الاستدلال».[5]
می فرمایند: حفظ بر دو گونه است يكي از بر كردن و يكي نگهداري كردن و بلكه مطالعه و تدريس اين كتب هم حرام است مگر براي نقض و حجت باشد... از اين بياناتي كه گفتيم ظاهر مي شود كه دليل استثناء نقض چيست. چون نقض باعث تلف شدن همه كتاب مي شود كه بلااشكال جايز است و نقض (اتلاف) اولي از اين است كه يك نسخه از آن را از بين ببريم و يك نسخه را مثلا در دريا بریزیم و با نقض كردن با استدلال تمام نسخه ها از بين خواهد رفت.
التقرير العربي
هذا مع قطع النظر عما افاده المصباح[6] من ضعف المانعة کلا سندا، و اما معه فالمعتمد هو المجوزة فقط و علی ای حال فالاقوی هو التفصیل المذکور.
خلاصة ما ذکر فی النوح:
1.من مصادیق نوح الرابع من محرمات الكسب، النوح بالباطل صرح به صاحب الشرايع و القواعد و المكاسب.
2.و المقصود من وصف الباطل هو الكذب او مطالب خلاف شان المومن كما هو المستفاد من كلمات الاعاظم.
3.و الثابت في المبحث طائفتان من الروايات: 1. ما تدل علي منع النائحة و معه اجماع المحكي؛ 2. ما تدل علي الجواز و معه السيرة.
4.و المختار تبعا للاعاظم حمل المانعة علي بيان المطالب الباطل و المجوزة علي خلافه مشروطا بعدم اقترانه بحرام.
حفظ كتب الضلال
شرايع: «و حفظ كتب الضلال و نسخها لغير النقض».[7]
و مثله القواعد: «و حفظ كتب الضلال و نسخها لغير النقض أو الحجة، و نسخ التوراة و الإنجيل و تعليمهما، و أخذ الأجرة عليهما».[8]
جامع المقاصد: «أي: حفظها في الصدر، أو حفظها بمعنى: صيانتها عن أسباب التلف... أي: نقض مسائل الضلال، أو الحجة على مسائل الحق من كتب الضلال».[9]
و مثل جامع المقاصد في معني الحفظ، جواهر و زاد عليه: «بل یحرم مطالعتها، تدریسها... و منه يظهر الوجه في استثناء النقض لأنه إتلاف لكلها الذي هو أولى من إتلاف احادها الغير المقتضى لرفع فسادها بخلاف ردها بطرق الاستدلال».[10]
