< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب الخمس

97/01/29

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: فرع چهارم / خمس

فرع چهارم: « الخمس يجب بعد المئونة التي يفتقر إليها إخراج الكنز و المعدن من حفر و سبك و غيره‌».[1]

محقق مي فرمايند: خمسي که واجب است در اين انواعي که بيان شد، بعد از اخراج موونه است، يعني اول هزينه ها کم مي شود و بعد خمس پرداخت مي شود.

صاحب جواهر بر اين مدعا، دو وجه بيان کرده اند:

وجه اول: از آيه شريفه و اعلموا انما غنمتم... استفاده مي شود که خمس در چيزي است که غنيمت بر آن صدق کند و بدون هيچ اشکالي، غنيمت بر موونه اي که انسان براي بدست آوردن غنيمت خرج مي کند، صادق نيست.

وجه دوم: رواياتي که مي گويد خمس بعد از موونه است و معنايش اين است که در خود موونه خمس نيست.

مرحوم آقاي ميلاني مي فرمودند که وجه اولي که جواهر فرموده، اقواي از دوم است و مقتضاي وجه اول اين است که موونه تخصصا خارج است، در چيزي که غنيمت بر آن صادق است، خمس است در حالي که بر موونه، غنيمت صادق نيست.

اما وجه دوم، خروج موونه تخصيصي است و روايت مي گويد خمس بعد از موونه است.

اما اينکه وجه اول قوي تر است، بخاطر اين است که ما دو دسته روايات داريم:

دسته اول: رواياتي که مي گويد ليس الخمس الا في الغنائم.

دسته دوم: خمس در هفت چيز است که قبلا بيان شد.

حال در جمع بايد گفت که اين هفت مورد، مصداق غنيمت هستند و لذا در آنها خمس است و وقتي که جمع بين اين دو دسته اين شد، نتيجه مي گيريم که خمس در چيزي است که مصداق غنيمت باشدو در موونه، غنيمتي نيست و خمس در آن نيست و موونه تخصصا خارج مي شود.اما وجه دوم، از آن استفاده مي شود که در موونه خمس نيست و ما دو روايت داريم، يک روايت اگر معارض نداشته باشد از آن استفاده مي شود که درست است در موونه خمس نيست، اما نه هر موونه اي، موونه اي خمس ندارد که صرف خود يا خانواده کند يا به عنوان ماليات پرداخته شود و در ما نحن فيه موونه در بيرون آوردن مثلا گنج است و موونه شامل اين مورد نمي شود.از طرف ديگر رواياتي داريم که مي گويند بايد اول 30 کرّ خارج شود و بعد خمس پرداخت شود، کرّ يک نوع کيل بوده است. و گويا اين 30 کيل موونه بوده است و بعد از جدا شدن آن خمس پرداخت مي شود.پس با تنقيح مناط بايد گفته شد در آنچه در موونه خرج مي شود، خمس ندارد و ما بقيه خمس دارد.

مسئلة: شبهه اي نيست که ادله اي که مي گويند در کنز و معند خمس است، اطلاق ندارد و مي گويند خمس در زماني است که به نصاب برسد و نصاب، 20 دينار است.

کلام در اين است که اين نصاب بعد از اخراج موونه است يا قبل از اخراج موونه؟ امکان دارد بعد از اخراج موونه به 20 دينار نرسد در حالي که قبل از اخراج موونه، 20 دنيار بوده است.مي فرمايند: ظاهر اصحاب اين است که قبل از موونه حساب مي شود و بعضي مثل صاحب مدارک مي فرمايند نصاب بعد از موونه است.ولي شيخ انصاري فرموده مقتضاي اين روايات که خمس در زماني است که به حد نصاب برسد، معنايش اين است که اگر کمتر از نصاب باشد، خمس نيست، بايد بعد از موونه به نصاب برسد.بعد مي فرمودند اين کلام خوب است که نصاب بعد از موونه باشد بنا بر اينکه موونه تخصصا خارج است.هذا تمام کلام في الفصل الاول در خمس

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo