< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

90/07/18

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: معانی لام

ان قلت:

 خصوصیاتی که برای معنا لام بیان شد استغراق و .. از مدخول لام فهمیده می شود نه از لام کما عن المشهور و نه از قرینه کما عن الآخوند رحمة الله علیه.

قلت: این کلام درست نیست زیرا لازمه این حرف این است که ما همیشه در استعمال معرف به لام خلاف مرتکب شویم یا قائل به مجازیت شویم و یا قائل به اشترک زیرا مدخول بدون لام معنایی دارد اگر وقتی که لام بر آن داخل شد معنا یش یکی از این پنج قسم شود یا باید قائل به اشتراک شویم و بگوییم که این کلمه چند معنا دارد یک معنا هنگامی که لام ندارد و چند معنا وقتی لام دارد در حالیکه اصل عدم اشتراک است و یا قائل به مجاز شویم و بگوییم این کلمه وقتی بدون لام بود معنایش این است و وقتی که لام آمد چند معنای مجازی دارد در حالیکه ارتکاب مجاز هم خلاف است وما باید وقتی مرتکب خلاف شویم که ضرورتی وجود داشته باشد و در این مورد ضرورتی وجود ندارد.

 به بیان دیگر در ما نحن فیه سه تا احتمال وجود دارد

 1-آنچه مشهور فرمودند که این اقسام ازخود لام فهمیده می شود

 2- آنچه مرحوم آخوند فرموده اند که از قرینه فهمیده می شود

 3- از مدخول فهمیده می شود

 طبق دو مبنای اول هیچ خلافی لازم نمی آید نه مجاز و نه اشتراک، یا مدخول به معنای خودش است و الف و لام دال بر این معانی است و یا قرینه دالت بر این اقسام دارد از باب تعدد دال و مدلوم. اما طبق مبنای سوم باید بگوییم مدخول در دو معنا استعمال می شود یا به نحو اشتراک یا به نحو حقیقت و مجاز که هر دو خلاف می باشند

 مرحوم آخوند در کفایه ج 1 ص 379 به این مطالب اشاره می کنند:

«و الظاهر ان الخصوصیة فی کل واحد من الاقسام... فالظاهر ان اللام مطلقا تکون للتزیین کما فی الحسن و الحسین و استفادة الخصوصیات انما تکون بالقرائن التی لابد منها لتعیینها علی کل حال... »

 من باب تعدد الدال و المدلول

ان قلت:

 یمکن ان یقال این خصوصیات نه از لام بتنهایی فهمیده می شود و نه از قرینه و نه از مدخول بلکه یا این اقسام از مجموع داخل و مدخول فهمیده می شود و یا از نفس هیئت معرف به الف و لام این اقسام فهمیده می شود.

قلت:

 اما اینکه گفتید مجموع خود کلمه و الف و لام دال بر تعیین است قبلا گفتیم که آیا مرکب بما هو مرکب غیر مفرداتش یک وضع جدا گانه دارد یا نه و ثابت شد که ندارد اما هیئت دال بر تعیین نیست زیرا اولا زمانی این هیئت وضع دارد که الف و لام یک معنایی داشته باشد ولی اگر ما گفتیم الف ولام معنای ندارد و برای تزیین است دیگر هیئتی در کار نیست و ثانیا بر فرض اینکه هیئت وضع داشته باشد قبلا گفتیم که هیئت معنای حرفی است و معنای حرفی ربط بین دو معنا دیگر می باشد پس در اینجا هیئت ربط می دهد معنای رجل را به الف و لام

 بنابر این این اقسام نه از مدخول و داخل فهمیده می شود و نه از هیئت.

اقول:

 این فرمایش مرحوم آخوند که الف و لام برای تزیین می باشند نه برای تعیین و تشخیص یکی از معانی از قرینه فهمیده می شود و بعد فرمودند که اگر بگوییم از الف ولام فهمیده می شود یک اشکال در همه اقسام پیش می آید که لغویت وضع است فرض این است قرینه دال بر یکی از این اقسام است با وجود قرینه که همیشه باید باشد اگر واضع برای تعیین یکی از این معانی، الف و لام را وضع کند کارش لغو است و خلاف حکمت وضع است حکمت این بود معنایی که برای مخاطب مفهوم نیست به او با وضع لفظ بفهمانیم و در اینجا با قرینه مخاطب معنا را می فهمد و نیاز به لفظی دیگر ندارد.

 و یک اشکال هم مخصوص عهد ذهنی است در عهد ذهنی در خارج اصلا قابل اتیان نیست زیرا مقید به امر ذهنی جایش ذهن است و کلی عقلی است و ما در خارج با معرف به الف و لام سرو کار داریم و مقید به قدید ذهنی قابل اتیان در خارج نیست.

و فیه

 اینکه فرمودید که در عهد ذهنی دو اشکال است مدعا درست است اما دلیل درست نیست مدعی این بود که مقید به قید ذهنی نیست درست است ولی دلیل شما درست نیست بلکه دلیل تبادر بود این برهان زمانی درست است که قید ذهنی قید یا شرط باشد ولی این عنوان عنوان مشیر می باشد و اصلا معنا مقید به قید ذهنی نمی باشد.

 اما اشکال بر همه اقسام( اشکال لغویت)

 آقای خوئی می فرمایند اصلا ممکن نیست که الف لام برای تزیین باشد و معانی از قرینه فهمیده شود این معنایش این است که اگر الف و لام هم نباشد این معنا از قرینه فهمیده می شود در حالیکه این اصلا صحیح نیست زیرا اگر الف و لام نباشد این معنا اصلا استفاده نمی شود مثل اینکه گفت اشریت دارا و بعد گفت بعت دارا به بیان شما باید دار اول قرینه باشد که دار دوم همان دار اول است و حال آنکه بدون تردید این معنا از این جمله بدست نمی آید و عرف از این جمله این را نمی فهمد بخلاف جائی که الف و لام در دار دومی ذکر می شود پس عهد ذکری از خود الف فهمیده می شود نه از تقدم دار.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo