< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

90/07/23

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: منشا عموم جمع معرف

 بحث در منشا عموم جمع معرف بود که دو احتمال بیان شد

نفس الف و لام دال بر عموم می باشد بدون وساطت تعریف بخلاف احتمال اول که گفته شد الف و لام با وساطت تعریف و تعیینی که از آن فهمیده می شود دال بر عموم است.

 صاحب کفایه به این وجه اشاره فرموده است:

 الکفایة ص 381 «و ان ابیت الا عن استناد الدلالة علیه -عموم- الیه -اللام- فلامحیص عن دلالته علی الاستغراق بلاتوسط الدلالة علی التعیین فلایکون بسببه تعریف الا لفظا»

 می فرمایند: اگر احتمال دوم را قبول نکنیم چاره ای نیست از دلالت لام بر استغراق و عموم بدون وساطت تعیین و تعریف که بنابر احتمال دوم تعریف، معنوی است و بنا بر احتمال سوم، تعریف لفظی می باشد.

اشکال:

 مرحوم آقای خوئی بر این فرمایش مرحوم آخوند اشکال فرموده ا ند که اگر الف و لام بدون واسطه دال بر عموم باشد الف و لام هر جا باشد باید دال بر عموم باشد چه مدخولش جمع باشد چه مفرد در حالیکه اگر مدخولش مفرد باشد اثبات شد که دال بر عموم نیست از این معلوم می شود که الف و لام به تنهایی و بدون واسطه دال بر عموم نیست علاوه بر اینکه می گوییم خود آخوند در ص 335 اول بحث عام و خاص تصریح کردند که الف به تنهایی دال بر عموم نیست پس «ان ابیت» نقض کلام سابقشان می باشد.

نکته:

 منتقی الاصول ص 418 «و لیس ذلک -یعین عدم الجزم باحد الاحتمالات- بمهم بعد عدم الاشکال فی اصل دلالة المجمع المعرف علی العموم فتدبر»

 می فرمایند: بعد از اینکه همه قبول دارند جمع معرف دال بر عموم است اینکه مشخص نشود منشا این عموم چیست مشکلی ایجاد نمی کند.

 مختار ما در منشا عموم جمع معرف احتمال اول- الف و لام بوساطت تعریف و تعیین- می باشد

بقی شیء

 بحث ما در بیان مصداقهای مطلق می باشد یکی اسم جنس بود یکی علم جنس بود و مفرد محلی بالف و لام و مصداق چهارم جمع محلی بالف و لام

 مرحوم آخوند بخلاف بقیه علماء این مصداق چهارم را در ذیل مفرد محلی بالف و لام بیان کرده است نه به عنوان مستقل اما بقیه مصادیق را مستقلا و در ردیف یکدیگر ذکر نموده است علت این امر چیست؟

 روشی که صاحب کفایه در این زمینه اتخاذ کرده اند اقرب به واقع می باشد زیرا در باب علم جنس بیان شد که می شود ادعا کرد مطلق دو مصداق بیشتر ندارد 1- علم جنس 2- اسم جنس نهایت اسم جنس دو حالت دارد: اسم جنس مجرد از لواحق و اسم جنس با لواحق تنوین و الف و لام، اگر مجرد باشد شبیه به علم جنس است اگر مجرد نباشد می شود محلی بالف و لام و تنوین و علامت تثنیه و جمع جزء لواحق نیستند بهمین خاطر که جمع جزء لواحق نیست مرحوم آخوند جمع معرف را به یک عنوان مستقل ذکر نکرده است و الا اگر جمع هم داخل در لواحق بود باید تثنیه نیز داخل باشد.

خلاصه بحث در جمع محلی بالالف و اللام

ادعای اتفاق شد بر اینکه جمع محلی بالام دال بر عموم می باشد اختلاف در منشا این عموم بود که سه احتمال یا سه قول بود الف: منشا الف و لام به وساطت تعریف و تعیین ب: الف و لام و مدخول ج: الف و لام بدون وساطت تعریف و تعیین. تعریف جمع محلی بالف و لام بنابر تعریف سوم که الف و لام بدون وساطت تعریف و تعیین دال برعموم است، لفظی است و بنابر احتمالات دیگر تعریفش معنوی می باشد. مختار ما این شد که جمع محلی دال بر عموم است ومنشأش الف و لام به توسط تعریف و تعیین می باشد. کفایه در منشا اول که الف و لام با واسطه دال است اشکال فرمودند و اختیار کردند احتمال دوم را که مجموع داخل و مدخول دال بر عموم است و بر تقدیر تنزل احتمال سوم را اختیار کردند که الف و لام بدون وساطت تعریف دال بر عموم است. مرحوم آقای خوئی فرمودند منشا احتمال اول است یعنی الف و لامی که دال بر تعریف است دال بر عموم است پس الف و لام به وساطت تعریف دال بر عموم است. ظاهر کفایه در عنوان کردن جمع محلی بالف و لام با غیر کفایه منافات دارد زیرا بقیه علماء جمع محلی بالف و لام را در ردیف علم جنس و اسم جنس قرار داده اند اما ایشان در ذیل مفرد محلی بالف و لام قرار داده اند.

منها: نکره

 کفایة ج 1 ص 381: «و منها النکرة مثل: «رجل» فی «و جاء رجل من اقصی المدینة» او فی «جئنی برجل»، و لا اشکال ان المفهوم منها فی الاول و لو بنحو تعدد الدال و المدلول، هو الفرد المعیّن فی الواقع المهجول عند المخاطب المحتمل الانطباق علی غیر واحد».

 می فرمایند یکی دیگر از مصادیق مطلق، نکره می باشد چه در جمله خبریه باشد مانند «رجل» در «جاء رجل من اقصی المدینه» و یا در جمله انشائیه باشد مانند «رجل» در جمله «جئنی برجل » سپس می فرمایند اشکالی نیست که مفهوم از رجل در مثال اول که در جمله خبریه است -ولو به نحو دال و مدلول- یک فردی است که در واقع معین است اما نزد مخاطب مجهول است و احتمال می دهد که منطبق بر افراد متعددی باشد.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo