موضوع: حجیت ظن/ حجیت ظاهر/ خلاصه

 بحث در تفصيل مرحوم ميرزاي قمي به اتمام رسيد.

 خلاصه آنچه در تفصيل ايشان بيان شد:

 1- از فرمايشات مرحوم قمي در بحث حجيت ظواهر سه مطلب استفاده مي شود:

 الف: حجيت ظواهر مخصوص مقصود بالافهام است و غير مقصودين را شامل نمي شود.

 ب: اخبار و روايات براي ما كه در عصر غيبت هستيم، به عنوان ظن خاص حجت نيست.

 ج: انسداد باب علم و علمي براي ما به نسبت به معظم فقه پيش مي آيد، و بايد به هر ظني عمل كنيم. 7/7/92

 2- دليل محقق قمي بر عدم ظهور اخبار براي ما، تقطيع روايات است كه هر قسمتي از روايات در يك مبحث خاص بيان شده است. 7/7/92

 3- براي هر يك از اصل عدم غفلت و اصالت الظهور، منشاء مستقلي وجود دارد و از حيث مورد هم بين اين دو اصل عموم و خصوص من وجه است. 8/7/92

 4- به نظر ما تقطيع اخبار به وسيله امثال كليني مخلّ به ظهور اخبار نيست. 8/7/92

 5- صاحب منتقي الاصول در ابتدا تفصيل ميرزاي قمي را قبول كردند. 10/7/92

 6- ما در عصر غيبت مقصود به افهام فرمايشات ائمه هستيم، چه مقصود به افهام خصوص مشافهين باشد و يا اعم از مشافهين و غيرمشافهين باشد. چون بنا بر اينكه مقصود خصوص مشافهين است، ما مقصود به افهام روايات هستيم به خاطر اينكه ما مقصود بالافهام كتب حديث هستيم. و بنا براينكه مقصود بالافهام اعم باشد، ما مقصود به افهام فرمايش خود امام هستيم. چون فرمايش امام براي موجودين و معدومين است. 13/7/92

 7- اخفاء متكلم، كلام خودش را از غيرمقصود به افهام، دليل بر اين است كه كه اين كلام خود به تنهايي كاشف از مراد جدي متكلم است. 15/7/92

 8- مختار ما اين است كه صاحب منتقي تفصيل مرحوم قمي را مطلقا قبول ندارد، بلكه تفصيل ايشان را در غير باب اقرار قبول دارند، اما در باب اقرار اين تفصيل را قبول ندارند. 15/7/92

 9- محقق ايرواني تفصيل مرحوم قمي را قبول كرده است، اما مطلقا اين تفصيل را قبول نمي كند، بلكه در صورتي كه شك داشته باشيم كه عين آنچه به مقصود رسيده، به غير مقصود هم رسيده، اين تفصيل را قبول مي كند، اما اگر احراز شد كه عين آنچه به مقصود رسيده، به غير مقصود هم رسيده، بايد گفت ظهور مطلقا حجت است. 15/7/92

 10- مختار ما اين شد كه تفصيل منتقي به تفصيل محقق ايرواني بر مي گردد. 15/7/92

 11- مختار ما تفصيل محقق ايرواني است كه در حقيقت حرف منتقي هم به اين برمي گردد. 15/7/92

 12- بنابر اينكه ما شك در حجيت ظواهر داشته باشيم كه آيا مطلقا حجت است، يا فقط براي مقصودين به افهام و مثل او (كسي كه احراز كند تمام آنچه براي مقصود نقل شده به او هم رسيده) حجت است، در اين صورت قدر متيقن از سيره كه دليل حجيت ظهور بود، اين است كه تفصيل محقق ايرواني صحيح باشد. 15/7/92

 13- بين مختار ما در اينجا كه تفصيل محقق ايرواني باشد و مختار ما كه در قبل كه قول دوم (حجيت ظهور براي كسي كه ظن به خلاف نداشته باشد) را قبول كرديم، تنافي وجود ندارد. چون كسي كه ظن به خلاف ندارد، مي داند كه آنچه براي مقصود نقل شده به او رسيده است. 15/7/92

 تقریر العربی

 العنوان: حجیة الظن/ حجیة الظاهر/ خلاصه

 «تحت الكلام فی القول الثالث ای التفصیل بین المقصود بالافهام و بین غیره و قد ذكر فیه من المهمات ما یاتی:»

 1- المستفاد من القمی:

 الف: حجیة الظاهر بالنسبة الی خصوص المقصود بالافهام.

 ب: عدم حجیة الاخبار لنا بعنوان ظن الخاص.

 ج: انسداد باب العلم و العلیم لنا بالنسبة الی معظم الفقه فلابد من دلیل الانسداد. 6/7/92

 2- دلیل محقق القمی، علی عدم حجیة الاخبار لنا، و بعبارة اخری عدم ظهور لها بالنسبة الینا، هو التقطیع الواقع فیها. 7/7/92

 3- لكل من اصالة عدم الغفلة و اصالة الظهور، منشاء مستقل، و من حیث المورد فیهما عموم من وجه. 8/7/92

 4- تقطیع الاخبار من امثال الكلینی، لا مخل بالظهور. 8/7/92

 5- اختیار صاحب المنتقی اصل تفصیل المحقق القمی بین المقصود و غیره. 10/7/92

 6- نحن ایضا مقصود بالافهام، بالنسبة الی الاخبار سواء كان المقصود بالافهام خصوص المشافه، او الاعم منه و من الغائب، اذ علی الاول نكون مقصودا بافهام لصاحب الجوامع، و علی الثانی مقصودا به لكلام الامام. 13/7/92

 7- اخفاء المتكلم كلامه عن غیرالمقصود، دلیل علی كاشفیة هذا الكلام وحده عن مراده الجدی. 15/7/92

 8- المختار، هو ان صاحب المنتقی لیس مختاره نفس تفصیل القمی مطلقا، بل تفصیله فی غیر باب الاقرار. 15/7/92

 9- اختیار ممحقق الایروانی تفصیل القمی، و لكن لا مطلقا، بل فی صورة الشك فی وصول تمام ما وصل الی المقصود، الی غیر المقصود، و اما فی صورة احراز وصل جمیع ما افاده المتكلم للمقصود، الی غیر المقصود فالظهور حجة مطلقا. 15/7/92

 10- المختار هو رجوع التفصیل المختار للمنتقی الی التفصیل المذكور فی نهایة النهایة، مختار محقق ایروانی. 15/7/92

 11- المختار هو التفصیل المحقق الایروانی. 15/7/92

 12- و علی تقدیر الشك فی الحجیة مطلقا او لخصوص المقصود، و من كان مثله فی وصول تمام ما افاده المتكلم الیه ایضا من غیرالمقصود، مقتضی الاخذ بالمتیقن من السیرة، و تفصیل المحقق الایروانی. 15/7/92

 13- عدم التنافی بین المختار ههنا -تفصیل المحقق الایروانی- و بین اختیار القول و الثانی اعنی حجیة الظهور، لمن لم یحصل له الظن بالخلاف -القول الثانی- المتقدم سابقا للتلازم بین المختارین نوعا. 15/7/92