< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

93/06/22

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: حجیت ظن/خبر واحد/ادله حجیت خبر واحد/آیه نبا/مانع دوم
بحث در مانع دوم برای مفهوم آیه نبا بود گفتیم مورد آیه موضوع خارجی-ارتداد- می باشد و در موضوع خارجی خبر واحد حجیت ندارد بلکه باید علم، اعم از وجدانی و تعبدی وجود داشته باشد پس این آیه چون موردش موضوع خارجی است دلالت بر حجیت خبر عادل نمی کند زیرا خبر عادل هم در موضوع خارجی حجت نیست.
اگر بخواهیم قائل به تخصیص هم شویم ممکن نیست زیرا موجب تخصیص عام در مورد خودش خواهد شد و این نوع تخصیص هم مستهجن می باشد.
از این اشکال محقق نائینی در فوائد الاصول[1] جواب داده اند

مقدمه:
عموم به دو شکل می باشد گاهی عمومم ابتدائی است و گاهی عموم در مورد خاص وارد شده است مثلا گاهی ابتدائا امام می فرمایند کل شیء طاهر که به این عموم، عموم ابتدائی گفته می شود و گاهی شخص در خصوص طهارت آب مضاف سوال می کند امام می فرمانید کل شیء طاهر که این عموم در خصوص آب مضاف وارد شده است.
حال تخصیص عموم ابتدائی بلا اشکال جایز است اما تخصیص عمومی که در مورد خاص وارد شده است اگر تخصیص به اخراج خود این مورد باشد مستهجن می باشد زیرا این عام نیست به این مورد نص می باشد و قابل تخصیص می شود.

فنقول
مرحوم نائینی می فرمایند اگر چه مفهوم مانند منطوق عام است یعنی نبا فاسق چه در خصوص ارتداد باشد یا غیر ارتداد چه در مورد موضوع خارجی باشد و چه حکم شرعی، نیاز به تبین دارد کما اینکه مفهوم عام است اگر عادل خبری آورد تبین نکنید ولی بین این دو عموم فرق می باشد عموم منطوق در مورد خاص وارد شده است اما عموم مفهوم در مورد خاص وارد نشده است بکله مفهوم این است که اگر عادل خبر آورد تبین نکنید و نفرموده اگر در خصوص ارتداد عادل خبر آورد تبین نکنید و تخصیص این عام اشکال ندارد زیرا عموم ابتدائی است نه عموم در مورد خاص.

محقق عراقی ومرحوم آقای فاضل و بر جواب مرحوم نائینی اشکال کرده اند.
محقق عراقی در نهایة ا لافکار[2] می فرمایند:
مفهوم از حیث موضوع تابع منطوق می باشد اگر چه از حیث مورد تابع منطوق نیست پس باید موضوع منطوق و مفهوم یکی باشد در منطوق موضوع نبا کلی می باشد اعم اینکه نبا نسبت به احکام شرعیه باشد یا نسبت به موضوعات خارجیه باشد لذا مفهوم هم باید عام باشد و شامل ارتداد هم شود در حالیکه گفتیم در خصوص ارتداد قول عادل حجیت نیست در نتیجه این عموم مفهوم از عمومات ابتدائی نیست پس ارتداد همانظور که مورد منطوق می باشد مورد مفهوم هم می باشد لذا عموم مفهوم هم قابل تخصیص نیست و تخصیصش مستهجن می باشد.
مرحوم آقای فاضل در تبیان[3] نیز در مقام اشکال بر جواب مرحوم نائینی می فرمایند که در منطوق نبا فاسق آمده است و وجوب تبین دارد و این نبا دو جهت دارد1-واحد بودن2- فاسق بودن حال این تبین یا باید ناظر به واحد بودنش باشد یا به فاسق بودنش و تبین به واحد بودن مخبر بر می گردد و این جهت در خبر عادل هم وجود دارد لذا در خبر عادل واحد هم تبین لازم است پس آیه مفهوم ندارد تا بگوییم با تخصیص در خصوص ارتداد، تخصیص در خصوص مورد لازم می آید.


[1] فوائد الاصول، نائینی، ج 3، ص 101.
[3] تبیان الاصول، فاضل لنکرانی، ج3، ص159.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo