< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

93/09/18

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: حجيت ظن/خبر واحد/ آيه اذن
بحث در كلام مفسرين و لغويون بود.
الميزان[1] نسبت به «يومن للمومنين» سه قول ذكر مي كند كه حاصل كلام ايشان اين است:
قول اول: ايمان به دو حرف «باء» و «لام» متعدي مي شود و در قرآن با هر دو حرف متعدي شده است. مثل اين دو آيه كه با «لام» متعدي شده است: «فَآمَنَ لَهُ لُوط»[2]؛ «أَ نُؤْمِنُ لَك‌»[3]
قول دوم: لفظ ايمان در عبارت فوق، بنا بر طريق تضمين است كه متضمن جنوح است يعني رسول خدا به مومنين ميل دارد در حالي كه به آنها ايمان دارد و يا به اين معناست كه به آنها ايمان مي آورد در حالي كه به آنها ميل دارد.
سوم: ایمان در هر دو جمله به یک معنا است بعنی به معنای تصدیق می باشد، اما فرق این دو جمله این است که متعلق «یومن» اول، ذکر شده است و آن تصدیق خداوند باشد، اما متعلق «یومن» دوم ذکر نشده است و فقط فرموده است که به نفع مومنین چیزی را تصدیق می کند الا اینکه از «یومن للمومنین» استفاده می شود که این تصدیق که به نفع همه مومنین می باشد نه فقط کسیکه خبر آورده است و این قسمت متضمن این است که تصدیق مخبرین به طور کامل می شود اما تصدیق خبری بطور کامل نیست یعنی تمام آثار حتی آثار مضر بر این خبر بار نمی شود.
«لام» للمومنین گویای این است که آثار مضر نباید بر خبر بار شود و پیامبر مخبرین را تصدیق می کرده اند، نه اینکه خبر مضر را تصدیق کرده باشند.
بعد المیزان می فرماید: دو وجه اول که یومن گاهی به باء متعدی می شود و گاهی به لام و یا یومن دوم که به لام تعدیه شده است به معنای جناح باشد، فی نفسه بعید نیست، اما طبق این دو وجه، یومن به یک معنا نمی باشد و الا اگر به یک معنا باشد باید به یک حرف متعدی می شد. و همچنین نسبت به وجه دوم یومن اول و دوم از حیث معنی با هم فرق دارند و اینکه دو معنا داشته باشد، هیچ فایده ای هم به نظر نمی رسد و نتیجه هم نتیجه قول سوم است که تصدیق، تصدیق مخبرین است نه تصدیق خبری و الا اگر تصدیق خبری بود باید هم آثار مضر و هم آثار مفید بار می شود.
در نتیجه استدلال به آیه اذن برای حجیت خبر واحد ناتمام است. چون بیان شد که در حجیت خبر واحد تمام آثار تعبدا بار می شود اما آیه اذن می گوید بعضی آثار بار می شود.
به عبارت دیگر تصدیق در حجیت خبر واحد، تصدیق خبری است نه تصدیق مخبری.

التقرير العربي:
ثم ذکر المیزان[4] فی «یومن للمومنین» اقوال ثلاثة: محصل کلامه:
احدها: ان الایمان یتعدی بحرفين الباء واللام: «فَآمَنَ لَهُ لُوط»[5]؛ «أَ نُؤْمِنُ لَك‌»[6].
و الثاني: ان لفظ الايمان في «يومن للمومنين» جار علي طريقة التضمين بتضمين الايمان معني الجنوح المتعدي باللام و المعني: يجنح للمومنين مومنا بهم او يومن جانحا لهم.
و الثالث: ان الايمان بمعني التصديق في كليهما: اي «يومن بالله» و «يومن للمومنين» و في الاول «يومن بالله» ذكر متعلقه و اما في الثاني «يومن للمومنين» فلم يذكر متعلقه و انما ذكر ان هذا التصديق لنفع المومنين لمكان اللام و حيث ان المراد بالمومنين هو جميع المومنين لا خصوص المخبرين و فالتصديق النافع لجميع المومنين حتي في الخبر الذي يضر بعض المومنين، عبارة عن التصديق بمعني اعطاء الصدق المخبري دون الخبر بمعني فرض صدق المخبر و اعتقاده بصدق خبره و ان كان كاذبا في الواقع و لايطابق خبره مع الواقع و بعبارة اخري يحمل فعله علي الصحة و لايرمي بالكذب و سوء النية من غير ان ترتب جميع الآثار علي خبره و الا لم يكن لنفع جميع المومنين.
ثم قال: والوجهان وإن كانا لا بأس بهما في نفسهما لكن يبعد ذلك لزوم التفكيك بين يومن الاول و يومن الثاني من غير نكتة ظاهرة مع ان النتيجة هي النتيجة السابقة المذكورة في القول الثالث من عدم اختصاص الايمان بخصوص المخبرين بل يعم جميع المومنين.
المختار هو عدم تمامية الاستدلال بها لحجية الخبر لما ذكر من الاشكال الثاني الكفاية.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo