< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

96/11/02

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: مقام چهارم/ متباينين/ اصالت الاشتغال/ اصول عمليه

 

در جلسه قبل بيان شد که انحلال علم اجمالي با علم تفصيلي، طبق دو مبنا متصور است: يکي اينکه معلوم به علم اجمالي، جامع بين افراد باشد يا فرد مردد بين افراد باشد. اما طبق مبنايي که ما اختيار کرديم که معلوم به علم اجمالي، فردي است که در خارج معين و مشخص است اما نمي داند کدام فرد است، طبق اين مبنا، علم اجمالي با علم تفصيلي منحل نمي شود. چون تنافي بين آنها نيست، به اينکه علم اجمالي وجود دارد که يک فرد معين و مشخص از فرش ها نجس شده است و علم تفصيلي هم که پيدا شد، مي گويد اين فرد معين و مشخص، نجس است و اين دو با هم منافات ندارد و ممکن است معلوم به علم به اجمالي، همان فرد معلوم به علم تفصيلي باشد، در اين صورت علم اجمالي منحل نمي شود و با آن مي سازد. اما بين علم اجمالي با فرد جامع يا فرد معين منافات وجود دارد و با آمدن علم تفصيلي، علم اجمالي از بين مي رود.

 

اما آنچه که درباره اصل مثبت گفته شد، اين جاري است در صورت علم يا اماره. چون با آمدن علم تفصيلي يا اماره، اصل نافي در مورد ديگر امکان دارد جاري شود، يقين دارم که يکي آب درون اين ظروف، نجس است و بعد علم تفصيلي يا اماره پيدا مي شود که يک ظرف معين نجس است و نسبت به ظروف ديگر، اصل نافي بر عدم نجاست امکان دارد نجس است.

پس اصل نافي علم اجمالي، کما اينکه با اصل مثبت جمع مي شود و موجب انحلال مي شود، همچنين با علم تفصيلي جمع مي شود يا علم تعبدي (اماره) هم جمع مي شود.

 

البته اين در زماني است که زمينه اي براي اجراي اصل نافي باشد و الا اگر موردي براي آن نباشد، جاي اصل نافي نيست و مورد اصل نافي در جايي است که شک داشته باشيم. چون در موضوع اصل، شک اخذ شده است. اما اگر بعد از آمدن علم تفصيلي، نسبت به ديگر اطراف شکي نباشد و يقين به عدم داشته باشيم، ديگر اصل جاري نمي شود.

 

وجه دوم انحلال: اين وجه را هم مرحوم نائيني فرموده اند. حاصل اين وجه اين است که علم اجمالي زماني منحل مي شود که ما حجتي داشته باشيم که معلوم به علم اجمالي، خصوص يک طرف است، علم اجمالي منحل مي شود و فرق ندارد اين حجت، علم وجداني باشد يا علم تعبدي باشد يا اصل چه شرعي يا عقلي باشد و با خارج شدن بعضي از اطراف، علم اجمالي منحل مي شود.

 

در اين انحلال فرقي نيست که علم تفصيلي، قبل از علم اجمالي باشد يا بعد از آن باشد و همچنين در اماره و اصل.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo