درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: خلاصه مطالب / تنبیه چهارم / تنبیهات / متباینین/ اصالت الاشتغال/ اصول عملیه

خلاصه مطالب در تنبیه چهارم:

37) المنتقی:المهم من البحث هاهنا جهتان 1:فقهیة 2:اصولیة.

37. منتقی می فرمایند مهم از بحث در ما نحن فیه در بحث ملاقات، دو جهت است: یکی جهت فقهیه و دیگری جهت اصولیه. [1]

38) سیدنا الاستاذ: المنجز 1: اثباتی یثبت متعلقه 2: ثبوتی یثبت الحکم فقط دون المتعلق حتی لا یکون مثبتا مثل استصحاب 3:احتیاطی لا یثبت المتعلق مثل العلم و لا الحکم مثل الاستصحاب بل یکون مجرد الاحتیاط مثل الاجمالی.

38. مرحوم آقای میلانی می فرمودند ما سه نوع منجز داریم: یکی اثباتی است، دومی ثبوتی است، سومی احتیاطی است.

اثباتی به منجزی گفته می شود که متعلق حکم را اثبات می کند تکوینا و وجدانا مثل علم. و متعلق که اثبات شد، قهرا حکمی که برای آن است، منجز و ثابت می باشد.

ثبوتی مثل استصحاب که با آن حکم ثابت می شود نه متعلق آن و الا اگر متعلق اثبات شود و بعد حکم بر آن بار شود، مشکلات اصل مثبت پیش می آید.

احتیاطی مثل علم اجمالی که در اطراف آن که عمل می کنیم، علم اجمالی نه متعلق را ثابت می کند نه حکم را و وظیفه احتیاط است. [2]

39) ما هو المدخل لمبحث الملاقی و بعبارة الاخری علی ما یتوقف حکم الملاقی؟ اختار النائینی (ره) أنّ المدخل هو کون المعلوم بالاجمال تمام الموضوع او جزء الموضوع للاثر و اختار سیّدنا الاستاذ (ره) أنه یبتنی علی البحث عن الاحکام التقدیریة و ثبوتها لاحد الاطراف و عدمه و یکون الملاقات مصداق منه.

39. این حکم ملاقی که چند روز در آن بحث کردیم، از چه ناحیه وارد بحث می شود و بحث از آن متوقف بر چه چیزی هست تا از ملاقی بحث شود؟ دو نظریه است:

اول: مرحوم نائینی می فرمایند: دخول و عدم دخول حکم ملاقی در بحث ما نحن فیه، متوقف بر این است که معلوم به علم اجمالی، تمام موضوع برای اثری که بر آن بار می شود یا جزء الموضوع باشد که اگر تمام الموضوع بود، بحث از ملاقی جریان پیدا می کند و الا خیر.

دوم: مرحوم آقای میلانی می فرمودند: بحث از ملاقی در مبحث علم اجمالی، مبتنی بر بحث از احکام تقدیریه است و ثبوت احکام تقدیریه برای یکی از دو طرف و عدم ثبوت. حال بحث ملاقات و ملاقی، مصداقی از احکام تقدیریه است. [3]

40) النائینی عند الجواب عن شبهة آقا سید حیدر افاد أن الموضوع للاصل السبب و المسبب إمّا واحد و إمّا متعدد و علی الاول یسقط اصل المسبب عند سقوط الاصل السبب بخلاف الثانی فأنه یصل النوبة الیه و استحسنه الاستاذ.

40. مرحوم نائینی در جواب شبهه سید حیدر، می فرمایند: اگر دو اصل داشتیم که یکی سببی و دیگری مسببی، اینکه گفته می شود اول اصل در سببی جاری است و اگر تعارض کرد، نوبت به مسببی می رسد/ف در زمانی است موضوع اصل سبب و مسبب یکی نباشد و الا با سقوط اصل در سبب، اصل در مسبب هم ساقط می شود و نوبتی در کار نیست که گفته شود اول سبب ساقط می شود و بعد نوبت به مسبب می رسد که اصل در آن جاری می شود یا خیر. مرحوم آقای میلانی می فرمودند این بیان، بیان حسن و درستی است. [4]

41) المنتقی أمّا الجهة الفقهیة من البحث ثبوتا کیفیة نجاسة الملاقی تحتمل وجوها اربعة:

1) من جهة السرایة و انبساط النجاسة الی الملاقی ایضا.

2) من جهة کون الاجتناب عنه من شئون الاجتناب عن الملاقی.

3) حکما تعبدیا مستقلا فعلیّته بفعلیّة حکم الملاقی.

4) حکما مستقلا فعلیّته بفعلیّة موضوعه و هو الملاقات و الاجتناب عن الملاقی لازم علی الثلاثة الاولی بنفس العلم الاجمالی الثابت بین الملاقی و الطرف الاخر دون الوجه الرابع و علی الوجه الرابع یقع الکلام فی الجهة الاصولیة و هو ان الملاقی طرف لعلم اجمالی جدید ام لا.

41. منتقی فرمود: در جهت فقهی که در ما نحن فیه بحث می شود، کیفیت نجاست ملاقی ثبوتا چهار احتمال دارد:

1. همان نجاست طرف علم اجمالی، کافی است و با ملاقات، ملاقی هم همان حکم را دارد و توسعه پیدا کرده است.

2. فقط یک حکم است و آن حکم طرف علم اجمالی و ملاقی از شئون آن است.

3. حکم ملاقی، حکم تعبدی مستقل است و این حکم زمانی فعلیت پیدا می کند که حکم طرف علم اجمالی فعلیت پیدا کند.

4. حکم ملاقی، حکم مستقل است و فعلیت آن مربوط به حکم طرف علم اجمالی نیست بلکه فعلیت آن مربوط به موضوع خودش یعنی ملاقات است، یعنی اگر ملاقات ثابت شود، حکم مستقلی برای آن بار می شود غیر حکم طرف علم اجمالی.

حال اجتناب از ملاقی طبق سه احتمال اول، لازم است به حکم علم اجمالی اول اما طبق احتمال چهارم که نجاست ملاقی مستقل است و دائر مدار ملاقات است، تنجز این اجتناب از ملاقی، منجّز دیگری لازم دارد و آن پیدا شدن علم اجمالی جدید است تا اجتناب از ملاقی را منجَّز کند.

حال طبق احتمال چهارم، جهت اصولی پیدا می شود که آیا علم اجمالی دیگری است یا خیر و اگر هست، این حکم را تنجیز می کند یا خیر. [5]

42) المنتقی: أمّا اثباتا ظاهر الادلة بدوا هو الوجه الرابع.

43) المختار أنّ الاجتناب عن الملاقی تبعا للسید الاستاذ (ره) من شئون الاجتناب عن الملاقی و الدلیل علیه اثباتا موجود نظیر روایة الفارة.

42. منتقی راجع به حکم ملاقی که گفتیم ثبوتا چهار احتمال دارد، می فرماید در مقام اثبات فقط یک احتمال است و آن احتمال چهارم است چون در مقام اثبات باید به ادله مراجعه کرد و از ادله فقط احتمال چهارم اثبات می شود. 9/7/97

43. مختار ما به تبع مرحوم آقای میلانی این است که اجتناب از ملاقی لازم است و این اجتناب از ملاقی از شئون اجتناب از طرف علم اجمالی است و در مقام اثبات هم دلیل برای این وجه دارد که اجتناب از ملاقی، از شئون اجتناب از طرف علم اجمالی است و دلیل روایت فارة است که گفته شد از روغنی که موش در آن افتاده و مرده، اجتناب کن. همچنین بیان دیگری هم بود که این وجه از آن استفاده می شد. [6]

44) تلخص أنّ المختار هو کون العلم الاجمالی علّة تامّة للتنجز تبعا لصاحب الکفایة و سیّدنا الاستاذ کما تقدم و المختار هو أنّ البحث عن الملاقی مصداق للبحث الکلی أی الاحکام التقدیریة تبعا السید الاستاذ (ره).

44. خلاصه مختار ما این شد که علم اجمالی علت تامه برای تنجز است به تبع مرحوم آخوند و آقای میلانی و همچنین بحث از ملاقی، بحث مستقلی است و در حوزه احکام تقدیریه بحث می شود و همان حکم هم جاری می شود و از شئون حکم طرف علم اجمالی است. [7]