< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

97/12/08

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: مقتضی روایات در زیادی اجزاء

تنبیه سوم در زیادی اجزاء بود، قبلا در جلسه 27/11/97 بیان شد که در دو مقام باید بحث کنیم، مقام اول مقتضای قاعده بود که بحث آن تمام شد و معلوم شد که در این مقام اشکالی شده بود که اینجا زیادی صادق نیست، چه اینکه یا جزء مزید علیه بشرط لا است و یا لا بشرط است، اگر بشرط لا باشد، آنچه را که اتیان کردیم، زیادی نیست و نقصیه می باشد، و اگر لا بشرط باشد، باز هم زیادی نیست و متمم جزء نماز می باشد.

از این اشکال با دو بیان جواب داده شد.

اقول:

و اما المقام الثاني (البحث في الزیادة بالنظر الی الروایات):

ذکر في المصباح طوائف الثلاثة من الروایات:

1. «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ زَادَ فِي صَلَاتِهِ فَعَلَيْهِ الْإِعَادَةُ»[1] لها اطلاق من حیث کونه رکعة رکن غیر الرکن کان عمدا ام سهوا.

2. «عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ وَ بُكَيْرٍ ابْنَيْ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِذَا اسْتَيْقَنَ أَنَّهُ زَادَ فِي صَلَاتِهِ الْمَكْتُوبَةِ- لَمْ يَعْتَدَّ بِهَا وَ اسْتَقْبَلَ صَلَاتَهُ اسْتِقْبَالًا إِذَا كَانَ قَدِ اسْتَيْقَنَ يَقِينا»[2] اما أطلاق من حیث کون الزائد رکنا رکعة اوغیرهما وموردها هو السهو ولکن تشمل العمد بطریق اولی.

3. «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا تُعَادُ الصَّلَاةُ إِلَّا مِنْ خَمْسَةٍ الطَّهُورِ وَ الْوَقْتِ وَ الْقِبْلَةِ وَ الرُّكُوعِ وَ السُّجُودِ ثُمَّ قَالَ الْقِرَاءَةُ سُنَّةٌ وَ التَّشَهُّدُ سُنَّةٌ فَلَا تَنْقُضُ السُّنَّةُ الْفَرِيضَة»[3] تشمل الزیادة والنقیصة والسهو وبعض انحاء العمد.

اما مقام دوم: مقتضای روایات در زیادی اجزاء

مصباح در ما نحن فیه، به سه طائفه از روایات استدلال می کنند و می گویند این سه طائفه با موضوع بحث ما ارتباط دارند:

طائفه اول: کسی که در نمازش، چیزی را اضافه کند، باید نماز را اعاده کند.

این ظهور در این دارد که اگر در نماز چیزی اضافه شد، باید نماز اعاده شود و این روایت از حیث اینکه زیادی عمدی باشد یا سهوی، اطلاق دارد و همچنین از حیث اینکه آنچه که زیاد شد، یک رکعت باشد یا رکن باشد یا غیر رکن باشد، همه را شامل می شود.

طائفه دوم: زمانی که فرد یقین پیدا کرد در نمازش رکعتی را اضافه کرده، نماز باطل است و باید دوباره نماز بخواند.

این روایت هم از حیث عمد و سهو، هر دو را شامل می شود، اما زیادی سهوی را به طور یقینی شامل می شود چون دارد استیقن دارد که معنایش این است بعد برایش یقین حاصل شده است، و زیادی عمدی را به طریق اولی شامل می شود.

طائفه سوم: نماز جز با 5 چیز اعاده نمی شود: طهارت، قبله، وقت، رکوع، سجده.

این حدیث هم اطلاق دارد و شامل عمد و غیر عمد می شود.

وزاد علیها سیدنا الاستاد محقق المیلاني في بحثه الشریف ثلاثة طوائف اخری:

1. «من اتم في السفر یعید لانه زاد في فرض الله» یستفاد منها مانعیت الزیادي تشمل العمد والسهو.

2. «اذا استقین انه قد زاد في الصلوة المکتوبة رکعة لم یعتن واستقبل استقبالا اذا استیقن انه زاد في صلوته» مثل روایة الثانیة من حیث ان المورد هو السهو ویشمل العمد بطریق اولی.

3. «لکل زیادة ونقیصة تدخل علیک تسجد سجدة سهو» لها اطلاق من حیث کون الزائدي السهوي رکنا ام لا تدل بالمطابقة علی لزوم سجدة السهو وبالالتزام علی لزوم اعادة الصلوة وان سجدة السهو لیست مثل کفارة شهر رمضان یجب الکفارة ویجب ایضا قضاء الصوم.

مرحوم آقای میلانی سه طائفه دیگر اضافه می کنند:

طائفه اول: کسی که در مسافرت نمازش را تمام خواند، باید نمازش را اعاده کند، چون در فرض الله اضافه کرده است.

این روایت هم شامل عمد و سهو هر دو می شود و علتی که امام آورده اند برای اعاده، زیادی است و شامل غیر مورد روایت که دو رکعت اضافی باشد هم می شود، چون العلة تعمم و تخصص.

طائفه دوم: اگر یقین پیدا کرد که یک رکعت در نماز اضافه کرده، به نماز اعتنا نکند و دوباره نماز را بخواند.

از این عموم استفاده می شود که هر چه اضافه شد، باید اعاده شود و این روایت در سهو است و در عمد به طریق اولی باید اعاده باشد.

طائفه سوم: برای هر زیادی و نقصیه ای که انجام دادی، سجده سهو انجام بده.

این عام است و شامل رکعت و... همه می شود و ظاهرش با توجه به اینکه گفته سجده سهو انجام بده این است که زیادی، زیادی سهوی بوده است.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo