< فهرست دروس

درس خارج اصول آیت الله هاشمی شاهرودی

88/10/27

بسم الله الرحمن الرحیم

 جهت چهارم - ثمرة نزاع صحيح و اعمّ نسبت به اسامی عبادات:
 دو ثمره ذكر كرده اند كه يكی به لحاظ اطلاقات واصل لفظی است و ديگری به لحاظ اصل عملی است.
 
 1 - ثمرة بحث در اطلاقات دليل لفظی يا اصول لفظيّه:
 بنابر قول به صحيح، شك در شرطيّت و جزئيت و قيديّت به شك در صدق اسم آن مركب بر می گردد زيرا فرض بر اين است كه اسم مخصوص فرد صحيح است و شك در جزئيت يا شرطيت مستلزم شك در صحت است و تمسك به عام يا مطلق در شبهه مصداقيه آن می شود كه بالاتفاق جايز نيست .
 فقهاء در اينجا به نوع ديگری از اطلاق بنام اطلاق مقامی تمسك كرده اند و گفته اند اگر ظاهر حال متكلّم آن باشد كه غير از بيان اصل خطاب، در مقام تعليم و تبيين تمام أجزاء و شرايط تكليف نيز می باشد مانند اخبار بيانيّه در باب صلاة پس جايی كه سكوت كرده و تنها مقداری را بيان نموده ظهور مقامی و حالی شارع اين را می رساند كه بيش از مقدار بيان شده دخيل در تكليف نيست و واجب و وظيفه مكلف نيست و اين اطلاق مقامی می باشد كه برای نفی شرط و يا جزء مشكوك، مورد تسمّك قرار می گيرد.
 و اما بنابر قول به اعم اطلاق لفظی هم تمام است زيرا شك در جزئيت يا شرطيت شيىء تأثيری بر مسمّای صلاة ندارد لذا عنوان عام يا مطلق صادق است و با تمسك به اصاله العموم و اطلاق آن را نفی می كنيم. و نيازی به اطلاق مقامی نداريم اگر چه آن هم ممكن است منعقد باشد.
 
 2 - ثمرة بحث در اصول عمليّه:
 گفته شده است بنابر أعم از آنجا كه مسمّی بدليل عدم وجود جامع بسيط بين افراد صحيح و فاسد، جامع تركيبی می باشد هنگام شك در جزء زايد كه آيا نماز دارای جزء اضافی يا شرط ديگری است يا نه؟ اين شك به دَوران تكليف شرعی بين اقّل و اكثر ارتباطی برگشت می كند كه از أمر به اكثر يا جزء و شرط زايد كه مشكوك هستند، اصل برائت جاری می شود. امّا بنابر صحيح بدليل آنكه مسمّی جامع بسيط است هنگام شك در جزء يا شرطى، شك در تحقق آن عنوان بسيط واحد پيش می آيد كه شك در محصّل است و قاعده شغل يقينی به آن عنوان اقتضای فراغ يقينی و احتياط را دارد و به عبارت ديگر شك در محصل است و مجرايا اصل اشتغال است.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo