< فهرست دروس

درس مهدویت استاد طبسی

95/08/11

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع:یاران امام زمان در دوران ظهور

حضرت دانیال و حضرت یونس علیهما‌السلام

ادامه بررسی سند روایت

محمد بن فضیل ازدی (صیرفی)

نظر مرحوم شیخ طوسی:

صيرفي، يرمى بالغلو، له كتاب، من أصحاب الرضا علیه‌السلام، و عده أيضا (تارة) من أصحاب الصادق علیه‌السلام قائلا: محمد بن الفضيل بن كثير الأزدي الكوفي الصيرفي.

و أخرى من أصحاب الكاظم علیه‌السلام قائلا: محمد بن الفضيل الكوفي الأزدي، ضعيف.

مرحوم شیخ فرمودند: صیرفی به غلو رمی شده است، اما نمیگویند چه کسی او را رمی کرده است، و اینکه ایشان از اصحاب امام رضا علیه‌السلام میباشد و در جای دیگر ایشان را از اصحاب امام صادق علیه‌السلام شمرده و فرموده: محمد بن فضیل بن کثیر ازدی کوفی صیرفی. و در جای دیگر ایشان را از اصحاب امام کاظم علیه‌السلام شمرده و فرموده: محمد بن فضیل کوفی ازدی ضعیف است.

پس مرحوم شیخ ایشان را تضعیف میکند.

نظر مرحوم شیخ مفید:

و قد عد الشيخ المفيد في رسالته العددية محمد بن الفضيل، من الفقهاء و الرؤساء الأعلام، الذين يؤخذ منهم الحلال و الحرام و الفتيا و الأحكام، و لا يطعن عليهم بشي‌ء، و لا طريق لذم واحد منهم،.

مرحوم شیخ مفید در رسالهی عددیه ایشان را از فقهای و رؤسای شیعه و از کسانی که از آنان حلال و حرام و فتاوا و احکام را میگیریم، شمرده است و از کسانی که هیچ جای طعن بر آنها نیست و از کسانی که هیچ طریق ذمی برای آنان نیست. پس ایشان توثیق کردند.

نظر مرحوم خوئی:

إلا أن ذلك معارض بما عرفت من تضعيف الشيخ إياه، إذن لم تثبت وثاقة الرجل فلا يعتمد على روايته[1]

این توثیق شیخ مفید با تضعیف شیخ طوسی تعارض میکند، بنابراین وثاقت ایشان ثابت نمیشود پس بر روایت ایشان اعتماد نمیشود.

البته از ایشان در کتب اربعة 300 روایت نقل شده است که اگر ایشان تضعیف نداشته باشد، اماره بر وثاقت ایشان میباشد، البته بعضی گفتهاند کثرت روایت اصل است. یکی دیگر از طرق توثیق ایشان، نقل روایت از ایشان در کامل الزیارات است، یکی دیگر از امارات توثیق ایشان، بیان شیخ مفید است ولی این بیان با تضعیف شیخ طوسی معارض است پش وثاقت ایشان برای ما محرز نیست.

سعد بن ابی عمرو جلاب:

شیخ طوسی گاهی ایشان را جزء اصحاب امام باقر علیه‌السلام و گاهی جزء اصحاب امام صادق علیه‌السلام فرموده است.

نظر مرحوم مامقانی:[2]

با اینکه معروف است که مرحوم مامقانی در توثیق افراد سعهی مشرب دارد اما به ایشان که میرسد، میفرماید:

ظاهره کونه امامی و لم اقف فیه علی مدح یلحقه بالحسان

ظاهر اینکه گفتند از اصحاب امام باقر علیه‌السلام و امام صادق علیه‌السلام است، این است که ایشان امامی است و مدحی برای ایشان پیدا نکردم که او را ملحق به حسن کند.

به ایشان عرض میکنیم که ابن ابی عمیر از سعد جلاب نقل میکند و ابن ابی عمیر لایرسل و لایروی الا عن الثقة، البته در لایرسل بعضی بحث دارند که از کجا میگوئید اما (لایروی الا عن الثقة) را قبول دارند، هر چند بعضی از بزرگان در چهل مورد نقض کردند که ایشان از غیر ثقه هم نقل کردند ولی قابل جواب است.

پس مرحوم مامقانی میفرماید:

هذا الطریق لایخلو من اشعار بوثاقته و ان کان اکثر روایاته رواها عن محمد بن فضیل

ممکن است که از این طریق وارد شویم همین که ابن ابی عمیر نقل کند، این اشعار است بر اینکه سعد جلاب ثقه است، اگر چه ابن ابی عمیر اکثر روایاتش را از محمد بن فضیل نقل میکند.

نتیجه

ما برای وثاقت ایشان چیزی جز همین نقل ابن ابی عمیر از او، پیدا نکردیم و به نظر ما همین در وثاقت ایشان کفایت میکند و لااقل حسن است.

فرزند مرحوم مامقانی میفرماید:

ان ثبت روایة ابن ابی عمیر دل علی حسنه اقلا و انا فیه من المتوقفین

اگر روایت ابن ابی عمیر از ایشان ثابت باشد، لااقل ایشان حسن است و من نسبت به ایشان از متوقفین هستم.

جابر بن یزید جعفی:

به نظر ما با توجه به هجمه‌ی سنگین علمای عامه به ایشان به علت اعتقاد به رجعت می‌توان وثاقت ایشان را به دست آورد.

بر فرض رفع اشکال از راویان مذکور در روایت، مشکل ارسال آن باقی میماند. البته با این وجود، به جهت قوت متن یا مؤیداتی که بر این روایت است، آن را میپذیریم، البته رجعت حضرت یونس و حضرت دانیال علیهما‌السلام مختص به این روایت است، مرحوم مجلسی در نقل روایت در بحار الانوار به جای حضرت یونس، حضرت یوشع نقل میکند که اگر یوشع باشد روایات دیگر هم بر آن وجود دارد اما یونس در روایات دیگر نمیباشد مگر اینکه بگوئیم روایاتی داریم که میفرماید که تمام انبیاء رجعت میکنند و با توجه به این روایات این روایت خاص هم موید دارد لذا وجهی برای کنار گذاشتن این روایت باقی نمیماند.

د) متن روایت

حضرت دانیال علیه‌السلام:

با نگاهی به تاریخچهی ایشان مشخص میشود که چرا نام ایشان در این روایت برده شده است. حضرت دانیال علیه‌السلام سالها با طاغوتها درگیر بود؛ سالها با بختنصر درگیر بود و نود سال طبق بعضی از روایات در زندان بود؛ و چون بختنصر از بین رفت، جانشین او هم ایشان را به مدت 16 سال دیگر زندان کرد، زندان ایشان هم به شکل چاهی بود که در آن شیر درندهای هم میانداختند که حضرت را بخورد اما شیر خاک میخورد ولی نزدیک حضرت دانیال علیه‌السلام نمیشد، امام صادق علیه‌السلام در روایتی میفرماید: عذاب جرجیس و دانیال؛

برنامه و مأموریت امام زمان ، تطبیق اسلام در وسعت کل جهان، برنامهی بسیار سنگین است و به یک چنین انسانهائی نیاز دارد که دارای سوابق درخشان و تجارب بسیار و پیروز در امتحانهای مشکل هستند.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo