موضوع: یاران امام زمان # در دوران ظهور

شعیب بن صالح

بررسی اجمالی کلیه‌ی روایات شعیب بن صالح و بیان نتیجه‌ی بحث:

روایت اول (اذا صاح الناقوس..) بیش از این ندارد که شعیب بن صالح جزء کسانی است که قبل از ظهور قیام می‌کند، از نظر سندی هم مورد اشکال است و مرسل است.

روایت دوم ( روایت ابن مسعود از پیامبر اکرم |) همین مقدار بیان داشت که او اسیران کوفه را از زندان آزاد می‌کند و با سفیانی درگیر می‌شود و سند روایت هم مشکل دارد. (ابن حماد را قبول نداریم)

روایت سوم (اذا هزمت الرایات السود...) همین مقدار دلالت داشت که پرچم‌های سیاهی سفیانی را شکست می‌دهند که در بین آن‌ها شعیب بن صالح است و این روایت را هم ابن حماد نقل کرده است که مورد قبول ما نمی‌باشد.

روایت چهارم (تخرج الرایة السوداء...) از آن استفاده می‌شد که شعیب زمینه‌ساز حکومت حضرت مهدی # است و بین خروج شعیب و تسلیم پرچم به حضرت مهدی # هفتاد و دو ماه است. مفاد این روایت نسبت به شعیب خوب است امّا روایت مشکل سندی دارد که ابن حماد آن را نقل کرده است.

روایت پنجم (یخرج بالری...) بیان داشت که کسی از ری خروج می‌کند که نام او شعیب است و تصریح داشت که او جزء فرماندهان حضرت مهدی # است امّا چون راوی آن ابن حماد است مورد قبول نمی‌باشد.

روایت ششم (روایت معاذ بن جبل) اولین مشکل این روایت این است که بعید است که سلمان با معاذ و ابو عبیده همنشین باشد؛ در آن روایت، رسول خدا، فتنه‌هائی را ذکر کردند، پس فرمودند: پس مرد تمیمی شعیب بن صالح می‌آید، با پرچم سیاه می‌آید هدایت شده است به نصر خداوند و کلمه‌ی او تا اینکه بین رکن و مقام با مهدی بیعت می‌کند. مفاد این روایت نسبت به شعیب مثبت است هر چند فرمانده بودن او استفاده نمی‌شود بلکه همین مقدار استفاده می‌شود که ایشان می‌آید و جزء پیشقراولان امام × است و به مکه می‌آید و با حضرت بیعت می‌کند ولی مشکل مأخذ و مصدر آن باقی می‌ماند که از فتن سلیلی است که خود مرحوم ابن طاوس هم آن را ندیدند و همچنین در طریق آن معاذ بن جبل است که از نظر ما مورد قبول نیست.

روایت هفتم (یخرج علی لواء المهدی...) دلالت دارد که از پیشقراولان حضرت مهدی # جوان کم سن و سالی است که جزء پرچمداران است امّا مشکل این روایت این است که اصلا از پیامبر اکرم | نقل نشده است و سفیان کلبی هم مجهول است و راوی آن هم ابن حماد است.

روایت هشتم (روایت عمار) طبق این روایت چون سفیانی وارد کوفه شود و کشتار راه اندازد، حضرت مهدی # خروج می‌کند که شعیب هم فرمانده نیروهای حضرت می‌باشد. این روایت دلالت روشنی دارد امّا مشکل آن این است که راوی آن ابن حماد است.

روایت نهم (روایت ابن عمر) در این روایت پیامبر اکرم | اشاره کردند به امیر المومنین × و فرمودند: از نسل ایشان کسی ظاهر می‌شود که دنیا را پر از عدل و قسط کند پس چون آن را دیدید پس بر شما باد که به جوان تمیمی بپیوندید پس او از جانب شرق می‌آید، و او پرچمدار مهدی # است، از این روایت استفاده می‌شود که نقش شعیب بعد از ظهور امام × می‌باشد و دلالت بر مثبت بودن ایشان دارد امّا راوی آن نافع است که نزد ما ضعیف است.

روایت دهم (یبعث السفیانی خیله و...) در این روایت چنین آمده بود که شعیب به بیت المقدس می‌رود و در آنجا زمینه‌ساز تشریف‌فرمائی امام در شام است. این روایت هم دلالت بر مثبت بودن شعیب می‌کند امّا مشکل راوی آن (ابن حماد) است.

روایت یازدهم (ثم یخرج المهدی و المنصور...) در این روایت تصریحی به این شخص نشده است و مشکل سندی هم دارد.

دو روایت آخری هم که بحث کردیم شعیب را از جمله علامات قبل از ظهور بیان می‌کند.

از مجموع روایات به دست می‌آید که اصل آمدن شعیب مسلم است هر چند روایت امام صادق × و روایت امام رضا × علامیت را بیان کرد نه حتمیت.

امّا در مورد مثبت بودن او نیز چندین روایت بود که به حد استفاضه می‌رسد. امّا اینکه ایشان جزء یاران حضرت و جزء پرچمداران حضرت باشد، چهار روایت بود که معمولا این روایات را یک نفر (ابن حماد) نقل می‌کرد که در این صورت استفاضه نمی‌شود.

امّا در مورد تطبیق دادن با افراد باید گفته شود که باید از این امر پرهیز شود چون دروغ است و بازی کردن با عقائد مردم است و سبب تزلزل عقائد مردم می‌شود و از بعضی این روایات استفاده شد که ظهور چنین فردی همزمان و نزدیک به خروج حضرت مهدی # می‌باشد در حالی که نسبت به بعضی افراد الآن سال‌ها است که چنین ادعائی می‌شود که شعیب بن صالح است.

پس ظن قوی بر این است که شخصی به نام شعیب هست و مثبت است.

نکته:

آیا ما هم می‌توانیم جزء اصحاب امام زمان # باشیم یا اینکه اصحاب توقیفی است؟ طبق روایتی که از امام صادق × نقل شده است، هر کسی بر خواندن دعای عهد مداومت کند، انشاء الله جزء یاران امام زمان # می‌شود.

مرحوم مجلسی نقل می‌کند: [1]

الْكِتَابُ الْعَتِيقُ[2] ، قَالَ أَخْبَرَنِي السَّيِّدُ الْأَجَلُّ عَبْدُ الْحَمِيدِ بْنُ فَخَّارِ بْنِ مَعَدٍّ الْعَلَوِيُّ الْحُسَيْنِيُّ الْحَائِرِيُّ فِي سَنَةِ سِتٍّ وَ سَبْعِينَ وَ سِتِّمِائَةٍ قَالَ أَخْبَرَنِي وَالِدِي عَنْ تَاجِ الدِّينِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الدَّرْبِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْبَحْرَانِيِّ الشَّيْبَانِيِّ عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ يَحْيَى بْنِ كَثِيرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْقُرَشِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ الرَّبِيعِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُسْلِيِّ قَالَ قَرَأْتُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَلْمَى قَالَ سَمِعْتُ سَيِّدَنَا الْإِمَامَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصَّادِقَ × يَقُولُ‌ مَنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِهَذَا الْعَهْدِ كَانَ مِنْ أَنْصَارِ قَائِمِنَا # وَ إِنْ مَاتَ أَخْرَجَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ مِنْ قَبْرِهِ وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ بِكُلِّ كَلِمَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَيِّئَةٍ وَ هُوَ هَذَا الْعَهْدُ.

مرحوم مجلسی در زاد المعاد هم این روایت را نقل می‌کند و می‌فرماید به سند معتبر است البته منابع و مصادر متعددی دارد:

1. مصباح، مرحوم کفعمی، ص550

2. بلد الامین، ص82

3. مصباح الزائر، علی بن طاوس، ص234

4. بحار الانوار، ج99، ص111 از مصباح الزائر

5. ابن المشهدی، ص663

اجمالا این دعا از ادعیه‌ی معتبر است و طبق این روایت غیر از آن اسامی که نام برده شد، اصحاب دیگری هم حضرت در دوران ظهور دارند، و آن‌ها کسانی هستند که مداومت بر خواندن دعای عهد داشته باشند.بحث اصحاب امام زمان # در دوران ظهور به پایان رسید، انشاء الله در ادامه به بیان اصحاب امام زمان # در زمان غیبت صغری و غیبت کبری خواهیم پرداخت.