موضوع:اصحاب امام زمان در دوران غیبت کبری

ادامه روایات ابدال:

بحث ما در مورد اصحاب امام زمان در دوران غیبت کبری، در مورد ابدال و نقش آنان بود. به روایاتی اشاره و بیان کردیم که ابدال از ابداعات اهل تسنن نیست بلکه در روایات ما هم آمده و در کتب شیعه روایت صحیح بر آن داریم.

روایت معتبر شیعی در مورد ابدال:[1]

روایت ششم:

مرحوم نوری نقل می‌کند:

الْجَعْفَرِيَّاتُ[2] ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنِي مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ^{علیه‌السلام} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ^{صلی‌الله علیه و آله}‌: مَنْ دَعَا لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فِي كُلِّ يَوْمٍ خَمْسَاً وَ عِشْرِينَ مَرَّةً نَزَعَ اللَّهُ الْغِلَ‌ مِنْ صَدْرِهِ وَ كَتَبَهُ‌ مِنَ‌ الْإِبْدَالِ‌ إِنْ شَاءَ اللَّه.[3] ‌

امیر المومنین ^{علیه‌السلام} فرمودند: پیامبر اکرم ^{صلی‌الله علیه و آله} فرمودند: کسی که برای مومنین و مومنات در هر روز بیست و پنج بار دعا کند، خداوند کینه را از سینه‌ی او می‌زداید و نام او را جزء ابدال ثبت می‌کند ان شاء الله.

از این روایت استفاده می‌شود که چنین رتبه‌ای وجود دارد و راه رسیدن به آن این است که از خود بگذری پس در مثبت بودن ابدال جای بحث نیست امّا در مورد ارتباط آن‌ها با امام زمان در دوران غیبت کبری، مطلبی در روایات نمی‌باشد البته در کتب خاصه و عامه این مطلب هست که ابدال در هنگام ظهور با امام زمان بیعت می‌کنند و جزو پیشقراولان سپاه حضرت می‌باشند.

ادامه روایات عامه در مورد ابدال:

روایت هفتم:

حدثنا علي بن سعيد الرازي، قال: حدثنا علي بن الحسن الخوّاص، قال: حدثنا ابن لهيعة، قال: حدثنا عيّاش بن عباس القتباني، عن عبد اللّه بن زرير الغافقي، عن علي بن أبي طالب ^{علیه‌السلام} أنّ رسول اللّه ^{صلی‌الله علیه و آله} قال: «يكون في آخر الزمان فتنة تحصّل الناس كما يحصّل الذهب في المعدن، فلا تسبّوا أهل الشام، و لكن سبّوا أشرارهم، فإنّ فيهم الأبدال، يوشك أن يرسل على أهل الشام سبب من السماء فيفرّق جماعتهم حتى لو قاتلهم الثعالب غلبتهم، فعند ذلك يخرج خارج من أهل بيتي في ثلاث رايات، المكثر يقول: هم خمسة عشر ألفا، و المقلّ يقول: هم اثنا عشر ألفا، أماراتهم: أمت أمت، يأتون بسبع رايات تحت كلّ راية منها رجل يطلب الملك، فيقتلهم اللّه جميعا، و يردّ اللّه إلى المسلمين ألفتهم و نعمتهم و قاصيهم و دانيهم».[4] [5] [6]

طبرانى[7] از حضرت على ^{علیه‌السلام} روايت كرده كه رسول خدا ^{صلی‌الله علیه و آله} فرمود «در آخر الزمان فتنه‌اى باشد كه بايد در آن مردم چنان غربال می‌شوند كه طلا را از معدن به دست آورند[8] - اهل‌ شام‌[9] را دشنام ندهيد ولى بدانشان را دشنام دهيد زيرا ابدال در ميان آنها باشند نزديك باشد كه عذابی از آسمان بر اهل‌ شام‌ فرو بارد و جمع آنها را متفرق سازد تا به جائى كه اگر شغال‌ها با آن‌ها بجنگند بر آنها غلبه كنند در اين وقت يكى از اهل بيت من با سه پرچم خروج كند. بعضی از مردم كه بسيار شمارند گويند پانزده هزار باشند و آنها كه كم شمردند گويند دوازده هزار[10] و شعار جنگى آنها أمِت أمِت (بمیران! بمیران!)[11] باشد با هفت پرچم برخورند كه زير هر پرچمى مدعى سلطنت باشد خدا همه را بكشد و الفت و نعمت از دست رفته مسلمانان را به آن‌ها باز گرداند و دور و نزديك آنها را جمع كند.

از این روایت استفاده می‌شود که ابدال مثبت هستند امّا نسبت به نقش آنان در دوران غیبت کبری بیانی ندارد.

روایت هشتم:

أخبرنا أبو سعد أحمد بن محمد بن أحمد بن البغدادي، أنا أبو العبّاس أحمد بن محمد بن أحمد بن القاسم الطهراني، و أبو عمرو بن مندة، قالا: أنا الحسن بن محمد بن يوسف، أنا أحمد بن محمد بن عمر النسائي، نا أبو بكر بن أبي الدنيا، نا الحسن بن أبي الربيع، أنا عبد الرزاق، معمر، عن الزهري، عن عبد اللّه بن صفوان، قال: قال رجل يوم صفين: اللّهمّ‌ العن‌ أهل‌ الشام‌، فقال علي ^{علیه‌السلام}: لا تسبوا اهل الشام جما غفیرا فإنّ بها الأبدال، فإنّ بها الأبدال، فإنّ بها الأبدال.[12] [13]

عبد الله بن صفوان گوید: شخصی در روز صفین گفت: خدایا اهل شام را لعنت کن، پس امام علی ^{علیه‌السلام} فرمود: همه‌ی اهل شام را دشنام ندهید پس بدرستی که در بین آن‌ها ابدال هستند.

از این روایت هم استفاده می‌شود که ابدال مثبت هستند امّا نسبت به نقش آنان در دوران غیبت کبری بیانی ندارد.

راوی این روایت زهری است.

زهری:

او اگر چه نزد علمای عامه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است امّا به تعبیر خود اهل سنت او دستمال (کاغذی) حاکمان و امرا بود، هر گاه خلفا کار خلافی انجام می‌دادند، او فورا آن را توجیه می‌کرد. او همیشه سرباز امویان بود و به جعل احادیث می‌پرداخت و سنت صحابه را در فرهنگ اسلام وارد کرد و آن را در کنار سنت پیامبر اکرم ^{صلی‌الله علیه و آله} قرار داد. او نسبت به امیرالمؤمنین ^{علیه‌السلام} موضع بسیار منفی و ظالمانه‌ای داشت. شخصی از آل جعفر در شام حدیثی از یک زن نقل می‌کند، او اعتراض کرده، می‌گوید: از این زن روایت نقل نکن، او خواهر من است و خرفت شده است، آن زن به زهری می‌گوید: من خرفت شدم یا توئی که فضائل اهل بیت ^{علیهم‌السلام} را کتمان می‌کنی؟! ابن حبان گوید: دو نفر هستند که اصلا سابقه ندارد فضائل امیرالمؤمنین ^{علیه‌السلام} را نقل کنند، یکی از آن دو زهری است.[14] بعضی اصرار دارند او را شیعه قلمداد کنند در حالی که او هیچ خدمتی به شیعه نداشت و امام زین العابدین ^{علیه‌السلام} او را نصیحت کردند به اینکه مواظب باش پل برای ظالمین نباشی. این فرمایش امام زین العابدین ^{علیه‌السلام} را آلوسی می‌آورد و می‌گوید: قال بعض الحکما، و متأسفانه نام امام ^{علیه‌السلام} را نمی‌برد.

روایت نهم:

عن أمّ سلمة، قالت: قال رسول ^{صلی‌الله علیه و آله}: «يكون اختلاف عند موت خليفة، فيخرج رجل من بني هاشم من المدينة إلى مكّة فيجيئه ناس فيبايعونه بين الركن و المقام و هو كاره، فيجهّز إليهم جيشا من‌ الشام‌ حتى إذا كانوا بالبيداء خسف بهم، فيأتيهم عصائب أهل العراق و أبدال الشام، و ينشأ رجل بالشام أخواله كلب، فيجهّز إليهم جيشا فيهزمهم اللّه، و تكون الدائرة عليهم، و ذلك يوم كلب، و الخائب من خاب غنيمة كلب، و يستخرج الكنوز، و يقسم الأموال، و يلقي الإسلام بجرانه إلى الأرض، يعيش في ذلك سبع سنين- أو ستّ سنين-».[15] [16] [17]

از ام سلمه روايت شده که گفت: پیامبر اکرم ^{صلی‌الله علیه و آله} فرمودند: هنگام مرگ يك خليفه‌اى اختلاف رخ دهد و مردى از بنی هاشم از اهل مدينه به مكه رود و جمعى از اهل مكه نزد او آيند و با او بر خلاف ميل خودش، ميان ركن و مقام بيعت كنند[18] پس از شام يك لشكرى به سوى او فرستاده شود و زمين بيداء[19] كه ميان مدينه و مكه است آن لشكر را فرو برد چون مردم اين پيشامد را بدانند ابدال اهل‌ شام‌ و عصائب[20] اهل عراق به او رو آورند و با او بيعت كنند سپس مردى از قريش كه دایی‌هایش قبيله بنى كلب باشند لشكرى به سوى آن‌ها فرستد و اهالى مكه بر آنها غلبه كنند و لشکریان بنى كلب هلاك شوند، نوميد كسى است كه در غنيمت بنى كلب حاضر نباشد آن غنیمت‌ها را ميان آنها قسمت كند و به سنت پيغمبرشان ميان آنها عمل كند و اسلام در زمين پا برجا گردد و آن پيشوا هفت سال در ميان مردم درنگ كند و بعضى نه سال[21] گفته‌اند.

از این روایت هم استفاده می‌شود که نقش ابدال در هنگام ظهور امام زمان می‌باشد. و مدت حکومت امام مهدی را هفت سال ذکر کرده است؛ که البته با روایات و کلمات عالمان شیعه همخوانی ندارد. ما این موضوع را دو سال قبل، ضمن بحث حکومت‌های پس از امام عصر^{علیه‌السلام}، بیان کردیم.