< فهرست دروس

«درس طب در روایات»

استاد تبریزیان

93/11/03

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: علل و اسباب بیماری.

بررسی شبهه:

چرا انسان بیمار می شود؟ امروزه برای پیدا کردن علت بیماری سراغ تغذیه و هوا و طبیعت می روند. ولی تئوری اسلامی مفادش اینست که علت بیماری از سنخ فعل است. فعل بشر و گناهان بشر علت بیماری است. آیه قرآن می فرماید: ﴿وَمَا أَصَابَكُم مِّن مُّصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ﴾[1] یعنی «هیچ مصیبتی به شما نمی رسد مگر به خاطر کار های خودتان.» آیات و روایات متعددی داریم.

نکته:

گناه علت بیماری است، و همچنین روایات، بیماری را سبب پاک شدن گناهان می دانند. دو طایفه داریم؛ یکی می فرماید که گناه علت بیماری است و دیگری می فرماید: گناه پاک کننده بیماری است. و روایت داریم که حضرت امیر (علیه السلام) به عیادت سلمان که بیمار بود رفتند. به او فرمودند: «يا سلمان ما من أحد من شيعتنا يصيبه وجع إلا بذنب قد سبق منه، و ذلك الوجع تطهير له.» [2] یعنی «ای سلمان! نیست کسی از شیعیان ما که دردی به او می رسد، مگر آنکه بسبب گناهی است که از پیش بجای آورده است، و آن درد (و بیماری) موجب پاک شدن اوست از آن گناه.»

اشکال:

دوری به ذهن می آید که گناه سبب بیماری است و بیماری هم سبب از بین رفتن گناهان می شود، پس این دور است. ولی حقیقت اینطور نیست.گناه سبب بیماری است و بیماری اثر گناه را پاک می کند، نه خود گناه. شی علت عدم اثر خودش شد و این اشکال ندارد. گناه محفوظ نمی ماند. روزی گناه انجام داد و تمام شد. بنابراین اشکال برطرف شد.

سوال مهم:

سوالی مطرح است که: دو نفر در شرایط همسان قرار می گیرند؛ با بیماری مصافحه می کنند ولی یکی خوب می شود ولی دیگری نمی شود، چون یکی گناه کرده است و مبتلا می شود و دیگری بیمار نمی شود. وبا وارد شهری می شود، همه را گرفتار می کند و به شهری دیگر می رود ولی مردم را گرفتار می کند با اینکه همه جا تمیز بوده است؟ چون طب امروزی علت گناه را نمی داند، نمی تواند پاسخ بدهد. گناه مانع تاثیر داروست. شخصی خیلی مراقبت می کند، ولی باز هم مبتلا می شود که به خاطر گناهان پدرش است.

علت اینکه خداوند برخی امور را حلال و برخی را حرام کرده است.

خداوند تبارک و تعالی بخاطر مفاسد و مصالح، اموری را حرام و اموری را حلال کرده است. چرا خوردن مردار، خمر، خوک، را حرام کرده است، چون ضرر و مفسده دارد.

روایتی داریم: شخصی سوال می کند: «جعلت فداك لم حرم الله تبارك و تعالى الخمر و الميتة والدم ولحم الخنزير؟ فقال: إن الله سبحانه و تعالى لم يحرم ذلك على عبادة و أحل لهم سواه رغبة منه فيما حرم عليهم ولا زهدا فيما أحل لهم ولكنه خلق الخلق وعلم عز وجل ما تقوم به أبدانهم وما يصلحهم فأحله لهم و أباحه تفضلا منه عليهم به تبارك وتعالى لمصلحتهم وعلم ما يضرهم فنهاهم عنه وحرمه عليهم ثم أباحه للمضطر وأحله له في الوقت الذي لا يقوم بدنه إلا به فأمره أن ينال منه بقدر البلغة، لا غير ذلك.»[3] یعنی «فدایت بشوم. چرا خداوند تبارک و تعالی خمر و مردار و خون و گوشت خوک را حرام کرده است؟ امام (علیه السلام) فرمودند: خداوند تبارک و تعالی بخاطر این که این چیزها را دوست دارد، حرام نکرده است، و آن چه را حلال کرده است بخاطر این نیست که خودش دوست ندارد. بلکه خداوند تبارک و تعالی خلق را خلق کرده است و دانست که چه چیزی برای بدن او مفید و صلاح است، پس آن را حلال فرموده است، بخاطر تفضل بر بندگان که مصلحت خودشان است و دانست چه چیزی برای انسان ضرر دارد، و آن را حرام اعلام کرد، چون برای انسان ضرر دارد، ولی در حالت اضطرار اشکالی ندارد. مصلحت اقوی دارد، چون حفظ نفس است. و امر فرموده است که به اندازه رفع اضطرار از گوشت مردار استفاده کند نه بیشتر.»

پس معلوم می شود که خداوند بخاطر ضرر حرام کرده است نه بخاطر دوست داشتن خودش، که دیگران مصرف نکنند. همه چیز بخاطر مصلحت بندگان است. طیبات را بر یهود حرام کردیم، بخاطر اینکه گناه انجام دادند. در حالت اضطرار هم ضرر وضعی دارد، ولی مصلحت اقوی در میان است.

بحث دقیق طلبگی:

البته این روایت بحثی دقیق دارد؛ می فرماید: و علم ما يضرهم؛ می توانیم از ضرر، بیماری را استفاده کنیم. ضرر برای بدن یا ضرر برای اخلاق و اجتماع منظور است؟ آنچه برای ما در این مقام، مهم است ضرر بدن است و قرائن موجود است. ما تقوم به ابدانهم یعنی: چیزی که برای بدن مفید است به قرینه مقابله یعنی ما یضر ابدانهم.

در روایت دیگر می فرماید: « إعلم يرحمك الله أن الله تبارك وتعالى لم يبح أكلا ولا شربا إلا لما فيه المنفعة والصلاح، ولم يحرم إلا ما فيه الضرر والتلف والفساد، فكل نافع مقو للجسم فيه قوة للبدن فحلال وكل مضر يذهب بالقوة أو قاتل فحرام، مثل: السموم، والميتة، والدم، ولحم الخنزير، وذي ناب من السباع، ومخلب من الطير، وما لا قانصة له منها و مثل: البيض إذا استوى طرفاه، والسمك الذي لا فلوس له، فحرام كله إلا عند الضرورة. والعلة في تحريم الجري وهو السلور وما جرى مجراه من سائر المسوخ البرية والبحرية، ما فيها من الضرر للجسم »[4] یعنی «بدان که خداوند تبارک و تعالی چیزی را حلال نکرده، مگر اینکه منفعت و مصلحت دارد و حرام نفرموده مگر آنچه که ضرر دارد و سبب تلف انسان و فسادش می شود و هر چیزی که برای بدن مفید است، پس حلال است. و هر چیزی که نیروی انسان را می برد و کشنده است حرام است. مانند سم ها و مردار و خون و گوشت خوک و درنده های نیش دار و پرنده های چنگال دار و پرنده ای که سنگدان ندارد و تخم پرندگانی که دو طرفش مساوی باشد و ماهی که فلس نداشته باشد، همه را حرام فرموده است، مگر در حال ضرورت و علت تحریم ماهی بی پولک، و بقیه مسوخات چه در خشکی و غیر خشکی، بخاطر ضرر است»

این روایت صراحت دارد که حرمت، بخاطر ضرر است. این مساله، آسان نیست. در دنیا دعواست که فلان بیماری از کجا امده است. هر کسی چیزی را علت می داند. اسلام علت را، گناه می داند. انتشار بیماری توسط امریکا در یک مکان، باعث مرگ یکی می شود و دیگری سالم ، بخاطر اینکه یکی بخاطر گناه، زمینه مساعد را دارد.

در روایت دیگری می فرماید: « انا وجدنا كلما احل الله تبارك وتعالى ففيه صلاح العباد وبقائهم ولهم إليه الحاجة التي لا يستغنون عنها، ووجدنا المحرم من الاشياء لا حاجة بالعباد إليه ووجدناه مفسدا داعيا الفناء والهلاك، ثم رأيناه تبارك وتعالى قد احل بعض ما حرم في وقت الحاجة لما فيه من الصلاح في ذلك الوقت، نظير ما احل من الميتة والدم ولحم الخنزير إذا اضطر إليها المضطر لما في ذلك الوقت من الصلاح والعصمة ودفع الموت، فكيف ان الدليل على انه لم يحل إلا لما فيه من المصلحة للابدان، وحرم ما حرم لما فيه من الفساد»[5] یعنی‌ «ما یافتیم، هر آنچه را خداوند تبارک و تعالی حلال فرموده، صلاح و بقاى بندگان در آن بوده است و به آن احتياج دارند و بى‌نياز از آن نيستند؛ و هر آنچه را حرام نموده است، نيازى براى بندگان به آن نيست ، بلکه مايه فسادى است که ايشان را به سوى نابودى و هلاکت ‌سوق مى‌دهد، سپس دیدیم که خداوند تبارک و تعالی برخی کارهای حرام را در موقع نیاز، حلال فرموده، زیرا در آن وقت مصلحت دارد، مانند مردار و خون و گوشت خوک که حلال می شود، چون انسان ناچار می شود و برای زنده نگهداشتن و دفع مرگ و دلیل بهتری از این می خواهید که خداوند چیزی را حلال نکرده، مگر اینکه مصلحت داشته و چیزهایی که حرام کرده، بخاطر ضرری است که داشته است.»

طایفه ای که علتِ بیماری بودنِ تک تک گناهان را بیان می کند:

اولین گناه: همبستر شدن با خانم ها در زمان قاعدگی.

که باعث می شود فرزند، معلول به دنیا بیاید. روایت داریم که امام صادق(علیه السلام)می فرماید: «ترى هؤلاء المشوهين خلقهم؟ قال: قلت: نعم، قال: هؤلاء الذين آباؤهم يأتون نساءهم في الطمث.»[6] یعنی «می بینید کسانی که معلول هستند؟ گفتند: بله فرمود: اینها همان کسانی هستند که پدرانشان با مادرانشان در زمان قاعدگی همبستر شده اند.»

معنا این نیست که نطفه در همسبتر شدن در زمان قاعدگی بسته شود، بلکه همبستری در قاعدگی باعث می شود که هر زمان نطفه بسته شود، مشوش و زشت و معلول به دنیا بیاید.

و روایت دیگر پیامبر ص در وصیتشان به حضرت امیر(علیه السلام)می فرماید: «کره أن يغشى الرجل امرأته و هي حائض فان فعل وخرج الولد مجذوما، أو به برص فلا يلومن إلا نفسه.»[7] یعنی «مکروه است(حرام است) که شخص با همسرش در زمان قاعدگی همبستر شود، اگر این کار را کرد و فرزندش جذام یا پیسی داشت، جز خودش را ملامت نکند.»

و در روایت دیگری داریم که: «من جامع امرأته و هي حائض فخرج الولد مجذوما أو أبرص فلا يلومن إلا نفسه.»[8] یعنی «کسی که با همسر خود در زمان قاعدگی همبستر شود، و فرزندش جذام یا پیسی داشت، جز خودش را ملامت نکند.»

روایاتی هم داریم که این کار باعث ابتلا به بیماری های ژنتیکی است. به همین جهت خداوند این کار را حرام کرد و شخص باید کفاره هم بدهد.

دومین گناه: خوردن شراب یا هر مست کننده ای.

حرام است بخاطر اینکه مفسده دارد و باعث بیماری می شود. روایتی داریم که: «حرم الله الخمر لفعلها وفسادها لان مدمن الخمر تورثه الارتعاش وتذهب بنوره وتهدم مروته وتحمله على أن يجترء على ارتكاب المحارم وسفك الدماء وركوب الزنا، ولا يؤمن إذا سكر أن يثب على حرمه ولا يعقل ذلك ولا يزيد شابها إلا كل شر»[9] یعنی « خداوند تبارک و تعالی خمر را حرام کرده است بخاطر فساد و اثرش، چون شراب‌خواری موجب ارتعاش و لرزش بدن (پارکینسون) می‌شود، نور صورت را زایل می‌گرداند، مروّت و عاقبت‌اندیشی را سلب می‌کند و شخص را بر ارتکاب محرّمات جری می‌سازد، حتی نسبت به قتل نَفْس و ارتکاب زنا. و حتی امکان دارد هنگام مستی به محارم خود تجاوز نماید و در هر حال از ارتکاب انواع شرور ایمن نیست.»

عوارض شراب خواری

خمر سبب ارتعاش، از بین رفتن طراوت صورت، قساوت قلب، فساد و از بین رفتن عقل و سبب مرگ می شود. روایت داریم که انسان ناچار خمر نمی خورد. و خمر باعث نجات کسی نمی شود. تشنه ناچار هم شراب نمی تواند بخورد؛ حضرت(علیه السلام)می فرمایند: «المضطر لا يشرب الخمر لانها لا تزيده إلا شرا و لانه إن شربها قتلته فلا يشرب منها قطرة، وروي لا تزيده إلا عطشا.»[10] یعنی «انسان ناچار، خمر ننوشد؛ زیرا هیچ اثری جز شر ندارد و اگر بخورد، او را می کشد، حتی یک قطره نخور. و در روایت هست که تشنگی را فقط زیاد می کند.»

در کتب ابن سینا، شصت درصد دواها شراب دارند در تضاد با این روایات اسلامی است. سبب مرگ می شود نه درمان. و در روایت دیگری می فرماید: «وأما الخمر فإنه حرمها لفعلها ولفسادها وقال: مدمن الخمر كعابد وثن، تورثه الارتعاش، و تذهب بنوره، و تهدم مروءته و تحمله على أن يجسر على المحارم من سفك الدماء و كوب الزنا فلا يؤمن إذا سكر أن يثب على حرمه وهو لا يعقل ذلك، والخمر لا يزداد شاربها إلا كل سوء.»[11] یعنی «خداوند تبارک و تعالی خمر را حرام کرده است بخاطر فساد و اثرش، و کسی که مداوم خمر می خورد مانند بت پرست است، شراب‌خواری موجب ارتعاش و لرزش بدن (پارکینسون) می‌شود، نور صورت را زایل می‌گرداند، مروّت و عاقبت‌اندیشی را سلب می‌کند و حتی امکان دارد هنگام مستی به محارم خود تجاوز نماید و به قتل برساند ، و عقل ندارد و چیزی به جز شر بیشتر، نصیبش نمی شود.»

ودر روایت دیگری می فرماید:«و الخمر تورث قساوة القلب و يسود الأسنان و يبخر الفم و يبعد من الله و يقرب من سخطه، و هو من شراب إبليس.»[12] یعنی «خوردن شراب موجب بیماری قلب می گردد و دندانها را سیاه می کند و بوی دهان را متعفّن می سازد و آدمی را از خدای متعال دور می کند و خشم الهی را نزدیک می نماید و نوشیدنی ابلیس بشمار می آید.»

قساوت قلب فقط اخلاقی نیست، بلکه نقصی در عضو می باشد. در مورد خمر، منظور هر مسکری است. هر چیزی که هوش انسان را ببرد حکم خمر را دارد. البته فقها می فرمایند که نوع مایعش حرام است.

سومین گناه: زنا.

از محرمات الهی است و اختصاص به اسلام ندارد. روایت داریم از حضرت امیر(علیه السلام) که می فرماید: إياكم والزنا فان فيه ست خصال، ثلاث في الدنيا وثلاث في الآخرة فاما اللتي في الدنيا، فيذهب بالبهاء ويقطع الرزق الحلال ويعجل الفناء إلى النار.»[13] یعنی‌ «از زنا بر حذر باشید. شش اثر دارد؛ سه تا در دنیا و سه تا در آخرت دارد. در دنیا طراوت صورت را می برد و رزق و روزی را قطع می کند و عمر را کوتاه می کند.» و در روایت دیگری می فرماید: اگر زنا زیاد شود، مرگ ناگهانی زیاد می شود. عمل زنا چه تاثیری دارد که باعث می شود عمر کم بشود. این باید تحقیق شود که آیا روی قلب یا روی ژن ها تاثیر دارد.

و روایتی از پیامبر ص داریم که می فرماید: «إذا ظهر الزنا من بعدي كثر موت الفجأة»[14] یعنی «چون پس از من زنا زیاد شود مرگ ناگهانی فزونی یابد.»

اگر امروزه در بعضی کشور ها امید به بیماری زیاد شده است بخاطر اینست که زنا کم شده است.

چهارمین گناه: خوردن مردار.

خوردن مردار، از محرماتی هست که در قرآن به صراحت بیان شده است. اثاری دارد. و در تعلیل این حرمت، روایت داریم که می فرماید: «أما الميتة فانه لم ينل أحد منها إلا لضعف بدنه أو وهنت قوته وانقطع نسله ولا يموت آكل الميتة إلا فجأة.»[15] یعنی «كسي گوشت مردار نمی خورد، مگر آنكه ( بداند) بدنش ضعيف و نسلش قطع می ‌شود و خورنده گوشت خوک به طور ناگهانی می ‌ميرد»

پس ما می فهمیم که خوردن مردار سبب سکته مغزی می باشد. مردار علت و سبب خیلی بیماری هاست:

1. سبب ضعف بدن است. یعنی تمام اعضای بدن از حالت نرمال خارج می شود.

2. سبب کاسته شدن نیروی انسان می شود. قوت بینایی، شنوایی و... کاسته می شود.

3. سبب قطع نسل می شود. سبب نازایی و کم زایی می شود. چه ارتباطی بین زنا و نازایی و کم زایی هست؟

4. مرگ ناگهانی؛ باعث بسته شدن رگ ها می شود و شخص دچار سکته مغزی و قلبی می شود.

5. سبب بیماری خوره می شود.که بدنش خورده می شود. و در روایت داریم که: «الميتة تورث الكلب، وموت الفجأة، والآكلة.»[16] یعنی« مردار سبب می شود به شکل سگ (کنایه از قساوت قلب) در آید. و مرگ ناگهانی دچارش شود و بیماری خوره بگیرد.»

 

سوال: اگر کسانی میته می خورند، باید نسل انها نابود و قطع شده باشد؛ در پاسخ می گوییم؛ بله جمعیت آن ها کم شده است و البته باید به صورت مداوم مصرف کنند و اینکه این علیت به نحو اقتضاء است و ممکن است با دارو کنترلش کنند. بیماری های قلبی و عمل قلب باز بسیار زیاد شده است.

و در روایت داریم درباره علت تحریم میتة: «حرمت الميتة لما فيها من فساد الابدان والافة»[17] یعنی « مردار حرام شده است بخاطر باعث فساد بدن و آفت است.»

و روایت دیگری داریم که میته چرا حرام شده و آنچه ذبح شده حرام نیست؟ حضرت(علیه السلام) فرمودند: «فرقا بينها وبين ما يذكى و يذكر اسم الله عليه، و الميتة قد جمد فيها الدم، و تراجع إلى بدنها، فلحمها ثقيل غير مرئ، لانها يؤكل لحمها بدمها.»[18] یعنی « فرق است بین آنکه اسم خدا بروی آن برده شده و آنکه برده نشده است و خون در میته باقی مانده است و به بدنش برگشته است و خونش سنگین است، چون گوشتش با خونش خورده می شود.»

آنکه ذبح نشده، موجب سکته مغزی و قلبی و مرگ ناگهانی است. ولی آنکه یکی از شرایط ذبح را نداشته است فرق می کند. البته هر حرامی بخاطر ضرری است که دارد.شاید بسم الله نگفتن باعث ضرر دادر شدن گوشت شود. ممکن است بسم الله گفتن و رو به قبله بودن باعث خروج خون شود. باید بررسی بشود.

سوالات:

1. در مورد آلرژي ها که برخی علائم خاص دارند و درمان کلی چیست.

عقیده داریم که آلرژی، معلولِ غلبه خون یا آلودگی خون یا غلظت خون است. این آلودگی ها خون را از حالت نرمال خارج می کند و ناصاف می کند. در روایت کاهو و عناب و شاطره برای صافی خون توصیه شده است.

2. کسانی که زود عصبانی می شوند چه توصیه ای دارید؟

عصبانیت، معلول غلبه صفراست. چه چیزی باعث غلبه صفرا می شود؛ امور متعددی مثل خواب بین الطلوعین، آبی که در معرض آفتاب قرار بگیرد و... که بعدا مفصل بحث خواهد شد.

3. یکی از مشکلات ضعف حافظه است؛ چه چیزهایی باعث می شود که حافظه ضعیف شود و چه چیزهایی باعث تقویت حافظه می شود؟

عوامل ضعف حافظه:

ضعف حافظه، بلای امروزی است و علتش از نظر طبائع چهارگانه، غلبه ی بلغم است. بعضی غذاها مثل خوردن کنجد باعث ضعف حافظه می شود که پس از بحث یارانه ها کنجد زیاد شده است. از جمله ی چیزها، سیب کال است. سیب را کال می چینند و در جعبه می گذارند تا زرد شود. چیز های دیگری مثل گیشنیز و راه رفتن میان دو زن سبب فراموشی می شود. ده مورد در روایات ذکر شده است.

تقویت حافظه و درمان ضعف حافظه:

درمان ساده جویدن کندر باعث می شود که بلغم از بین برود. درمان دوم: کندر و میخک را آسیاب کنند و یک قاشق چایخوری بخورند. داروی قوی تر، داروی ابن مسعود است که مخلوطی از کندر و میخک و اسپند و شکر است. درمان قوی تر از آن، داروی حافظه هست که خیلی قوی است که یک مثقال زعفران، یک مثقال سعد هندی، یک مثقال کندر ، یک مثقال فلفل سفید و یک مثقال سنای مکی که با ده مثقال عسل قاطی شود و هروز صبح ناشتا، یک قاشق چایخوری پر، به مدت یک هفته بخورید. اگر به مدت دو هفته مصرف کنید ممکن است شخص ساحر شود.

4. خانمی که در ماه پنجم بارداری هست آیا حجامت انجام دهد خصوصا در زمستان؟

تشویق نمی کنیم که خانم های باردار حجامت کنند بلکه قرص خون می دهیم تا خونشان زیاد شود. و درصورت ناچاری نیز حجامت با تشخیص خبره است.

حجامت در تمامی سال اشکالی ندارد، مگر در برج یازده و دوازده میلادی.

5. بیماری پارکینسون آیا همان لرزشی هست که در روایات آمده است و درمانش چیست؟

پارکینسون، همان ارتعاش و رعشه است. مانند خمر که در روایت آمد که سبب لرزش می شود. درمان آن با دارچین و داروی حضرت محمد (صلی الله علیه و آله ) است.

 


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo