< فهرست دروس

«درس طب در روایات»

استاد تبریزیان

93/12/04

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: درمان غده، بی‌خوابی و خونریزی و زخم

امروزه سرطان یکی از بیماری‌های شایع است که متأسفانه درمان قطعی ندارد و بسیاری از کسانی که مبتلا می‌شوند پس از صرف هزینه‌های زیاد و روش‌های درمانی سخت موفق به درمان نمی‌گردند، درباره درمان ورم‌ها مطالبی ذکر شد، امروز رسیدیم به بحث سلعه.

 

درمان سلعه (غده) :

منظور از سلعه غده‌ای است که ما بین پوست و گوشت قرار می‌گیرد، شاید شامل غده‌های بدخیم و سرطانی هم بشوند، در روایتی آمده: یکی از شیعیان به امام صادق(ع) از بیماری سلعه شکایت کرد و امام به او فرمود: کسی که سلعه دارد، سه روز روزه بگیرد، روز چهارم موقع اذان ظهر غسل کند و همراه خود یک پارچه کهنه (خرقه) داشته باشد کرد، بعد از غسل چهار رکعت نماز بخواند سپس لباس‌های خود را دربیاورد و خود را با آن خرقه بپیچد سپس به سجود برود و گونه راستش را بر زمین قراردهد و این دعا را بخواند «يا واحد يا احد يا كريم يا حنان يا جبار يا قريب يا مجيب يا ارحم الراحمين صل على محمد وآل محمد واكشف ما بى من مرض والبسني العافية الكافية الشافية في الدنيا والآخرة وامننن علي بتمام النعمة واذهب مابى فقد اذانى وغمنى» یعنی «بیماری من را برطرف و لباس عافیت بر من بپوشان، عافیتی که کافیست و شافی است، در دنیا و آخرت، و بر من منت گذار و نعمت را بر من کامل کن، به این بیماری من را برطرف کند، این بیماری مرا آزار داد و مرا محزون کرده» البته این نماز و دعا باید با حالت خشوع خوانده شود و در نهایت امام صادق(ع) فرمود این برای شما مفید نیست مگر اینکه یقین کنید به مفید بودن، حتی احتمالی خلاف این را در دل خود راه نه. شخص سؤال کننده چنین کرد و درمان شد[1] .

این دعا حقیقتاً یک درمان است و داخل در اسباب و علل است و خداوند این دعا را سبب و علت درمان شدن قرارداده است.

 

بی‌خوابی :

کسانی که غلبه خون دارند میل به خواب زیاد دارد و معمولاً خواب‌آلود هستند، و کسانی که کم‌خون هستند و یا غلبه صفرا دارند اول شب نمی‌توانند بخوابند ولی صبح به راحتی می‌خوابند. و علاج این است که کم خونی خود را برطرف کنند، که از داروی امام ‌رضا(ع) یا مرکب شش و خوردنی‌های خون‌ساز مانند تره می‌توان استفاده کرد، همچنین کسانی که صفرا دارند باید از صفرابرها استفاده کنند، ترکیبی داریم به نام صفرابر و از جمله چیزهایی که صفرا را از بین می‌برند آلو مخصوصاً آلوی تازه، تخم خرفه و مرکب یک و چیزهای دیگر. از علل دیگر بی‌خوابی تشویش فکری و نگرانی است، علت دیگر گرسنگی است، علت دیگر سرما و برهنگی است، علت دیگر می‌تواند بیماری باشد، علت دیگر می‌تواند مشکل در چشم باشد، از علل دیگر تشنگی و کم آب خوردن است در روایتی آمده: «زیاد خوابیدن از زیاد نوشیدن است، و زیاد نوشیدن است از زیاد خوردن است».

 

درمان بی‌خوابی با دعا :

در طب امروزی برای درمان بی‌خوابی از قرص‌های خواب‌آور استفاده می‌شود، که بعد از مدتی خاصیت خود را از دست می‌دهد و باعث سستی بدن نیز می‌شود؛ بهترین درمان دعا است، یکی از دعاهای معروف، دعای حضرت زهرا(س) است که پیامبر(ص) به ایشان آموختند، در روایت آمده: حضرت زهرا(س) از بی‌خوابی به پیامبر(ص) شکایت کردند و پیامبر(ص) فرمودند: «ای دخترم این را بگو «يَا مُشْبِعَ الْبُطُونِ الْجَائِعَةِ وَ يَا كَاسِيَ الْجُنُوبِ الْعَارِيَةِ وَ يَا مُسَكِّنَ الْعُرُوقِ الضَّارِبَةِ وَ يَا مُنَوِّمَ الْعُيُونِ السَّاهِرَةِ سَكِّنْ عُرُوقِيَ الضَّارِبَةَ وَ أَدْنِ لِعَيْنِي نَوْماً عَاجِلًا» یعنی «ای سیرکننده شکم‌های گرسنه، ای پوشاننده‌ تن‌های برهنه، ای تسکین دهنده رگ‌های زننده، ای خواب کننده چشمان بی‌خواب، رگ‌های زننده‌ام را تسکین بده و به چشمانم اجازه بده زود بخوابد.»[2] این دعا خیلی خوب است و تجربه شده است، و دعاهای دیگری هم هست که در کتاب آمده است.

 

درمان بی‌خوابی با خوراک :

در بین درمان‌های دارویی و غذایی، برگ چغندر بهترین درمان است، برگ چغندر از درمان‌های عمومی است و مردم از این غافل و به جایش از اسفناج استفاده می‌کنند که نسبت به برگ چغندر بی‌خاصیت است، از خواص برگ چغندر این است که برای شخص بیمار بسیار مفید است و باعث خواب آرام می‌شود، البته برگ چغندر است که توصیه شده و خود چغندر نهی شده است. امام رضا(ع) می‌فرمایند: «أطعموا مرضاكم السلق يعني ورقه فإن فيه شفاء ولا داء معه ولا غائلة له ويهدئ نوم المريض واجتنبوا أصله فإنه يهيج السوداء»[3] یعنی «به بیماران خود برگ چغندر بدهید، زیرا در برگ چغندر شفا است، و بیماری همراه ندارد، و هیچ مشکلی در برگ چغندر نیست، خواب بیمار را آرام می‌کند، ولی ریشه چغندر و نباید بخورید همانا بیماری را تحریک می‌کند.» بنابراین شکری که در بازار رایج است و از ریشه چغندرقند تهیه می‌شود، مضر و بوجود آورنده بیماری می‌باشد، و آن شکری که در روایات توصیه شده و درمان است از نیشکر تهیه می‌شود و مواد شیمیایی در آن نیست.

 

دومین درمان بی‌خوابی کاهو است، هم برگ کاهو و هم تخم کاهو، پیامبر(ص) درباره کاهو می‌فرمایند: «كل الخس، فإنه يورث النعاس ويهضم الطعام.»[4] یعنی «سبب خواب‌آلودگی و زیادی خواب است و غذا را هضم می‌کند.» بنابراین می‌توان ترکیبی از برگ کاهو و تخم کاهو و برگ چغندر درست کرد که درمان بی‌خوابی باشد البته درمان اصلی همان قرص خون (مرکب شش) است.

 

جلوگیری از خونریزی و پانسمان زخم‌ها :

افرادی باید مختص این کار باشند که مهارت این کار را داشته باشند و دقت‌های لازم را مانند استریل بودن وسایل و چیزهای دیگر را رعایت کنند. در روایتی نقل شده که شخصی زخمی شد و پیامبر(ص) امر کردند طبیب بیاوند که زخم را پانسمان کند. معلوم می‌شود افرادی بودند که مختص این کار بودند همان طور که امروز دکتر خود این کارها را انجام نمی‌دهد و به پرستار می‌سپارد.

در روایت آمده: «سهل بن سعد سؤال کرد زخم پیامبر(ص) چگونه درمان شد، پاسخ دادند: صورتشان زخمی شد و دندان‌شان شکست و کلاه‌خود شان تکه‌تکه شد و حضرت زهرا(س) خون را می‌شستند و حضرت علی(ع) آب می‌ریختند، وقتی حضرت زهرا(س) دیدند که خون قطع نمی‌شود، قطعه‌ای حصیر را برداشت و آن را سوزاندند و خاکستر آن را بر زخم چسباند و خونریزی قطع شد به وسیله خاکستر حصیر، حصیری که از نی درست شده»[5] . پس یکی از راه‌هایی قطع خونریزی استفاده از خاکستر نی است.

 

درمان دوم خون‌ریزی دعا و رقیه است، در روایت آمده: زمانی که بخواهید برای زخم دعایی بخوانی، دست را بر موضع زخم بگذار و سه مرتبه بگو «بِسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ بِسْمِ اللَّهِ الْأَكْبَرِ مِنَ الْحَدِّ وَ الْحَدِيدِ وَ الْحَجَرِ الْمَلْبُودِ وَ النَّابِ الْأَسْمَرِ وَ الْعِرْقِ فَلَا يَنْعَرُ وَ الْعَيْنِ فَلَا تَسْهَرُ»[6] .

 

درمان سوم کِی یا داغ کردن است، در زمان پیامبر(ص) اتفاق افتاده که زخم شخصی را داغ می‌کردند و پیامبر(ص) نیز حضور داشتند ولی بعداً پیامبر(ص) از این کار بسیار نهی کرده‌اند مخصوصاً اگر چهره انسان را خراب کند، پس می‌توان گفت که داغ کردن به عنوان آخرین راه، و زمانی مجاز است که چاره دیگری نیست. داغ کردن به دو صورت انجام می‌شود، یکی اینکه روغن زیتون داغ در زخم می‌ریزند و خونریزی بند می‌آید و راه دیگر اینکه میله آهنی را داغ می‌کنند و بر زخم می‌گذارند.

 

درمان سوم پانسمان کردن زخم است، در روایت از امام باقر(ع) آمده: «تأخذ قيرا طريا ومثله شحم معز طري ثم تأخذ خرقة جديدة وبستوقة جديدة فتطلى ظاهرها بالقير ثم تضعها على قطع لبن وتجعل تحتها نارا لينة ما بين الاولى الى العصر، ثم تأخذ كتابا باليا فتضعه على يدك وتطلى القير عليه وتطليه على الجرح ولو كان الجرح له قعر كبير فافتل الكتان وصب القير في الجرح صبا ثم دس فيه الفتيلة.»[7] یعنی «قیر تازه بگیرید و هم اندازه آن پیه بز تازه، سپس پارچه‌ای نو بگیرید و یک کوزه نو بگیرید، و ظاهر این کوزه را با قیر بمالید، سپس آن را روی یک آجر (قطع گل) قرار دهید، و زیر آن آتشی ملایم بگذارید، ما بین زمان نماز ظهر تا نماز عصر، سپس یک پارچه کتان کهنه بگیرید و روی دست خود قرار دهید و قیر را روی آن بمالید، که این پارچه را با قیر روی زخم قرار دهید، و اگر زخم عمیق است کتان را رشته رشته کن و قیر را داخل زخم بریز و این رشته‌ها را داخل زخم قراربده.» البته در این روایت اشاره به قیر طبیعی دارد که خود به خود از زمین خارج می‌شود.

 

از بین بردن اثر زخم، در روایت آمده: بعد از آن که زخم پیامبر(ص) جوش خورد و اثر زخم ماند، پیامبر(ص) استخوانی کهنه برداشتند و مرتب روی زخم را می‌مالیدند تا اثر زخم از بین برود[8] .

در روایتی دیگر آمده: «یکی از اصحاب پیغمبر(ص) زخمی شدند و پیغمبر(ص) اشاره کردند که استخوانی را آسیاب کنند پودر آن را روی زخم بپاشند»[9] پس معلوم می‌شود که علاوه بر از بین بردن اثر زخم برای درمان زخم نیز می‌توان از این راه استفاده کرد.

درمان دیگری هم هست که روایتش در اینجا (این قسمت از کتاب) نیاوردیم و آن استفاده از نمک و روغن زیتون است، که باید زخم را با آنها پر کرد.

 

شستن زخم :

بنابر آنچه که در روایات آمده شستن زخم اشکال ندارد ولی وقتی زخم را پانسمان کردیم نباید آن را باز کنیم و بشوییم، در روایتی از امام رضا(ع) درباره کسی که زخم و شکستگی دارد، آمده: «ولا ينزع الجبائر ولا يعبث بجراحته»[10] یعنی «پانسمانش را باز نکند» در روایت دیگری آمده: شخصی جنب شد در حالی که زخمی بود و به او گفتند که غسل کند آن شخص غسل کرد و مرد، و پیامبر(ص) فرمودند: او را کشتند و خدا آن‌ها را بکشد، درمان جهل سؤال است.»[11]

 

غذای مجروح :

در روایتی از پیامبر(ص) آمده: «شیر گاو بخورید زیرا شفا است، و روغن آن دارو است، و گوشت گاو بیماری است، و سرد و خشک است، و خونریزی زخم را قطع می‌کند.»[12] در این روایت خیلی مشخص نیست که منظور شیر است یا گوشت است که باعث قطع خونریزی می‌شود البته به احتمال بیشتر گوشت باشد.

 

البته بهترین درمان برای زخم و استریل‌کننده هم هست، عسل می‌باشد ولی اگر زخم سخت و عمیق باشد باید عسل با سیاه‌دانه آسیاب شده روی زخم بگذارند.

و بالاترین درمان برای زخم این است که داروی جامع امام رضا(ع) را در عسل حل کنند (عسل ده برابر داروی جامع) و روی زخم بمالند، حتی زخم‌های دیابتی هم به این روش درمان می‌شود.


[9] الطب النبوی، ص۲۰.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo