موضوع: درمان بیمای‌های استخوان و مفصل

امروزه اکثر افراد مسن مبتلا به درد گردن، پا و زانو هستند. بحث راجع به انواع مشکلات استخوان و مفاصل شامل پوکی، نرمی، شکستگی، عدم رشد و دیگر مشکلات است.

درمان ضعف و پوکی استخوان

در روایات اموری به عنوان تقویت کننده استخوان ذکر شده و چیزهایی که باعث رشد استخوان‌هاست.

درمان اول سویق، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «السويق ينبت اللحم ويشد العظم»[1] یعنی «سویق باعث رویش گوشت و تقویت استخوان می‌شود.» وقتی تنها کلمه سویق ذکر شود یعنی سویق گندم و جو، و برای دیگر انواع سویق قید آن هم ذکر می‌شود. یکی از علل شیوع مشکلات استخوانی و ضعف، غفلت مردم از سویق است. در روایات استفاده از سویق بسیار سفارش شده درباره سویق آمده: «انما عمل بالوحی»[2] یعنی «(سویق) به سفارش وحی درست شده.» سویق به دو روش ساخته می‌شود در روش شیعیان ابتدا سبوس گندم و جو را جدا کرده و جداگانه آرد می‌کنیم سپس به نسبت مساوی (وزنی) آرد گندم و جو را با آرد سبوس گندم و جو مخلوط کرده و آرام‌آرام حرارت می‌دهیم تا آماده شود ولی اهل سنت گندم و جو را ابتدا تفت می‌دهند سپس آرد می‌کنند. از آنجا که سبوس کمتر نیاز به حرارت دارد و زود می‌سوزد بهتر است جدا تفت داده شود و نکته دیگر اینکه سبوس از مواد سلولزی است که جذب بدن نمی‌شود و شاید آرد کردن و تفت دادن آن باعث شود که بدن بتواند از آن استفاده کند. مقدار مصرف دو کف (دو یا سه قاشق غذاخوری) صبح ناشتا می‌باشد.

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «شربة السويق والزيت تنبت اللحم، وتشد العظم، وترق البشرة، وتزيد في الباه»[3] یعنی «سویق و روغن زیتون گوشت را می‌رویاند و استخوان را تقویت می‌کند و پوست را نازک می‌کند و عمل همبستر شدن را زیاد می‌کند.» آنچه در روایت آمده استفاده از سویق همراه روغن زیتون است نه اینکه با هم تفت داده شود.

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «اسقيه السويق والسكر فإنه ينبت اللحم ويشد العظم»[4] یعنی «به او (کودک) سویق با شکر بده، زیرا گوشت را می‌رویاند و استخوان را تقویت می‌کند.» البته فقط در مورد کودکان سویق همراه با شکر خوب است و برای مردان خوب نیست چون سرد است و عمل جماع را کم می‌کند، به همین جهت امام رضا (ع) از طوس (مشهد) به مدینه پیغام فرستادند که به امام جواد (ع) سویق با شکر ندهید چون برای مردان خوب نیست.

در روایتی از شخصی به نام خضر آمده: «كنت عند أبى عبد الله (ع) فأتاه رجل من أصحابنا، فقال له: يولد لنا المولود فيكون منه القلة والضعف فقال: ما يمنعك من السويق؟! فانه يشد العظم وينبت اللحم»[5] یعنی «نزد امام صادق (ع) بودم، مردی از اصحاب ما نزد امام آمد و عرض کرد فرزندان ما وقتی متولد می‌شوند نقص و ضعف دارند، امام فرمودند چرا سویق استفاده نمی‌کنید، زیرا استخوان را تقویت می‌کند و گوشت می‌رویاند.»

در روایت دیگری آمده: «فقال لها أبو عبد الله (ع): مالى أرى جسم ابنك نحيفا؟ قالت: هو عليل، فقال لها: اسقيه السويق، فانه ينبت اللحم ويشد العظم»[6] یعنی «امام به خانمی فرمودند چرا فرزندت این قدر لاغر و ضعیف است، زن جواب داد او معلول است، امام فرمودند به او سویق بده زیرا سویق گوشت را می‌رویاند و استخوان را تقویت می‌کند.»

نکته مهمی که در این روایات اشاره شد این بود که پدر و مادر باید سویق بخورند تا بچه‌ها معلول و ضعیف نباشند. والدین حداقل دو هفته قبل از انعقاد نطفه سویق بخورند، و مادر دو هفته تا یک ماه بعد از انعقاد نطفه سویق بخورد، و برای بچه می‌توان از روز اول همراه شیر به او داد.

به افرادی که چاق هستند یا دیابت دارند سویق جو می‌دهیم و به افراد لاغر سویق گندم می‌دهیم، سویق جو قوی می‌کند و سویق گندم چاق می‌کند و هردو باهم هم قوی می‌کند هم چاق.

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «اسقوا صبيانكم السويق في صغرهم، فان ذلك ينبت اللحم ويشد العظم»[7] یعنی «به فرزندانتان در کوچکی سویق بدهید زیرا گوشت را می‌رویاند و استخوان را تقویت می‌کند.» با توجه به این روایت، توصیه پزشکان که می‌گویند تا شش ماه نباید چیزی به جز شیر به بچه داد در این مورد صدق نمی‌کند البته باید مقدار کمی سویق داد.

درمان دوم شیر، ابوالحسن اصفهانی روایت می‌کند: «كنت عند أبى عبد الله (ع) فقال له رجل وأنا أسمع: (جعلت فداك) إنى أجد الضعف في بدنى، فقال: عليك باللبن فانه ينبت اللحم ويشد العظم»[8] یعنی «نزد امام صادق (ع) بودم، مردی به امام عرض کرد من بدنم ضعف دارد، امام فرمودند از شیر استفاده کن زیرا شیر گوشت را می‌رویاند و استخوان را تقویت می‌کند.»

درمان سوم گوشت، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «اللَّحْمُ وَ اللَّبَنُ يُنْبِتَانِ اللَّحْمَ وَ يَشُدَّانِ الْعِظَامَ»[9] یعنی «گوشت و شیر، گوشت را می‌رویانند و استخوان را تقویت می‌کنند.»

البته گوشت گوسفند و شیر گاو در روایات توصیه شده‌اند.

درمان چهارم انجیر، امام رضا (ع) می‌فرمایند: «التين يذهب بالبخر، ويشد العظم، وينبت الشعر، ويذهب بالداء حتى لا يحتاج معه إلى دواء.»[10] یعنی «انجیر بوی بد بدن و دهان را برطرف می‌کند و استخوان را تقویت می‌کند و سبب رویش مو می‌شود و بیماری‌ها را برطرف می‌کند تا جایی که نیاز به دارو نداشته باشید.»

درمان پنجم برگ چغندر، امام رضا (ع) می‌فرمایند: «عليك بالسلق، فانه ينبت على شاطئ الفردوس، وفيه شفاء من الادواء، وهو يغلظ العظم، و ينبت اللحم»[11] یعنی «بر شما باد برگ چغندر، زیرا بر کناره‌ی رود بهشت می‌روید، و در آن درمان بیماری‌ها است، و استخوان را درشت می‌کند، و گوشت را می‌رویاند.» البته بهترین برگ چغندر آن است که ریشه ندارد و تمام مواد آن در برگ قرار گرفته.

درمان ششم سنجد (هسته سنجد)، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «الغبيراء لحمه ينبت اللحم وعظمه ينبت العظم و جلده ينبت الجلد»[12] یعنی «سنجد گوشتش، گوشت را می‌رویاند و استخوانش (هسته‌اش)، استخوان را می‌رویاند و پوستش، پوست را می‌رویاند» اگر کل سنجد را پودر کنند باعث چاقی می‌شود و اگر بخواهند مخصوص استخوان استفاده کنند باید پودر هسته آن را مصرف کنند، همچنین مصرف آن با شیر بسیار خوب است.

درمان گردن درد

گردن درد در روایات به واهنه تعبیر شده.

درمان اول نگاه کردن به خون اول حجامت، در روایت آمده: «من نظر إلى أول محجمة من دمه أمن الواهنة إلى الحجامة الأخرى فسألت سيدي ما الواهنة فقال وجع العنق.»[13] یعنی «کسی که به اولین خون حجامت نگاه کند از واهنه ایمن می‌شود تا حجامت بعدی (یعنی یک سال) راوی می‌پرسد واهنه چیست؟ امام فرمودند گردن درد.» شاید برگشتن و نگاه کردن یعنی حرکت گردن درمان و پیشگیری از گردن درد است و یا شاد کنایه از حجامت کردن است.

درمان دوم عوذه است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «کسی که از گردن درد شکایت دارد، و یا میگرن دارد، یا احساس سوزش ادرار دارد، دستش را بر موضع قرار دهد و بگوید أسكن سكنتك بالذي سكن له ما في الليل والنهار وهو السميع العليم»

درمان کمر درد

گاهی درد کمر بخاطر درد ستون مهره است و گاهی به علت درد کلیه‌ها در اثر وجود سنگ، اما بیشتر بخاطر ستون مهره است.

اولین درمان عوذه است، در روایتی آمده: «مردی از قبیله همدان از کمر درد به حضرت امیر (ع) شکایت کرد و آنقدر شدید بود که تا صبح نمی‌خوابید امام فرمودند دستت را بر موضع درد بگذار و سه مرتبه بگو وما كان لنفس ان تموت إلا باذن الله كتابا مؤجلا ومن يرد ثواب الدنيا نؤته منها، ومن يرد ثواب الاخرة نؤته منها وسيجزي الله الشاكرين، سپس هفت مرتبه سوره قدر را بخوان همانا به خواست خدا درمان خواهی شد.»