< فهرست دروس

«درس طب در روایات»

استاد تبریزیان

95/08/18

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: ادامه بحث سلامتی در زینت(سبیل – رنگ کردن مو) – معرفی بیماری فاویسم(مسمومیت غذایی)

 

کوتاه کردن سبیل

صحبت راجع به کوتاه کردن و تراشیدن موهای سبیل است. سبیل بر خلاف محاسن، باید کوتاه شود زیرا سبیل پناهگاه شیطان است. سبیل محل عبور دم و بازدم و همچنین نزدیک محل ورود غذا به بدن است. بنابراین سبیل نزدیک بینی و دهان است که میکروب های زیر سبیل می‌تواند به انسان ضرر بزند به این جهت از انسان خواسته شده است که موهای سبیل را طبق حدودی که برای آن بیان شده است بتراشد.

موهای داخل بینی به همراه آبی که داخل بینی وجود دارد مانع ورود میکروب ها به بدن می‌شوند ولی وقتی میکروب ها نزدیک ورودی بینی و دهان باشد لاجرم به داخل بدن راه پیدا می‌کنند.

در روایت آمده است:

لَا يُطَوِّلَنَ‌ أَحَدُكُمْ‌ شَارِبَهُ‌ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَتَّخِذُهُ مَخْبَأً يَسْتَتِرُ بِه‌[1]

یعنی هیچ یک از شما سبیل خود را بلند نکند زیرا شیطان آن را پناهگاه و مخفیگاه قرار می‌دهد.

مسلم است که میکروب سبیل زیر سبیل مخفی می‌شوند و به استحساناتی بلندی سبیل را موجب مریضی می‌دانیم. در روایت آمده است که با آلوده شدن اطراف دهن، میکروب تجمع پیدا می‌کند به همین جهت روی شستن سریع دهان بعد از خوردن غذا، تاکید شده است.

فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَشَمُ‌ الْغَمَر[2]

زیرا شیطان بوی غذا را استشمام می‌کند.

در عین حال خود کوتاهی سبیل یک پاکیزگی محسوب می‌شود زیرا خداوند به حضرت ابراهیم (ع) فرمود تطهیر و تمییز کن و حضرت ابراهیم (ع) در مقام امتثال سبیل های خود را کوتاه کرد.

بیشتر روایات با لفظ «اخذ» آمده است و مراد از گرفتن کوتاه کردن است.

در روایت آمده است:

إِنَّ مِنَ السُّنَّةِ أَنْ‌ تَأْخُذَ مِنَ‌ الشَّارِبِ‌ حَتَّى يَبْلُغَ الْإِطَار[3]

یعنی گرفتن سبیل تا اینکه به اندازه‌ی دور لب برسد از سنت پیامبران (ع) است.

مراد از چهارچوب دهان، خط سفیدی است که دور لب ها به خصوص لب بالا است یا اینکه مراد چهار چوب سبیل است یعنی سبیل از محل خودش تجاوز نکند و آویزان نشود و به لب نرسد. احتمال سوم این است که سبیل به خود لب نرسد.

کمترین حد سبیل هم رسیدن به ریشه سبیل است.

در روایت می‌فرماید:

أَنَّهُ رَأَى أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع أَحْفَى شَارِبَهُ حَتَّى أَلْصَقَهُ بِالْعَسِيب‌[4]

یعنی امام صادق (ع) را دید که سبیل های خود را تا رسیدن به ریشه تراشیده بود.

در بعضی از روایات می‌فرماید گرفتن سبیل «نشره» یعنی باعث خوشحالی و خوشی و سرور است.

 

موهای داخل بینی

موهای بینی اگر از بینی خارج بشود باید کوتاه بشود ولی کندن آن ها به صلاح نیست زیرا مانع از عبور میکروب ها به داخل بدن است. در روایت آمده است که موی خارج شده‌ی بینی را بگیرید تا زیبا شوید.

در روایت آمده است:

لِيَأْخُذْ أَحَدُكُمْ‌ مِنْ‌ شَارِبِهِ‌، وَ الشَّعْرَ الَّذِي فِي أَنْفِهِ، وَ لْيَتَعَاهَدْ نَفْسَهُ، فَإِنَّ ذَلِكَ يَزِيدُ فِي جَمَالِه‌[5]

یعنی هریک از شما سبیل خود و مویی که در بینی است را کوتاه کند و به خودش برسد زیرا زیبایی را بیشتر می‌کند.

معلوم می‌شود بیرون آمدن موهای بینی سبب زشتی می‌شود.

در روایت دیگر آمده است:

أَخْذُ الشَّعْرِ مِنَ الْأَنْفِ‌ يُحَسِّنُ‌ الْوَجْه‌[6]

یعنی گرفتن موی بینی صورت را زیبا می‌کند.

اینکه حرف «من» آمده است نشان می‌دهد مویی مراد است که خارج بینی است ولی مصدر و منشا آن بینی است. اگر مراد موی داخل بینی باشد با حرف «فی» می‌آمد.

بعضی افراد روی بینی مو دارد بنابراین شامل این مورد هم می‌شود.

 

رنگ کردن مو

 

امروزه رنگ کردن مو خیلی رایج و متعارف نیست و کار غربی ها است. در روایات رنگ کردن مو مطلوب است. خرج کردن یک درهم در راه رنگ کردن مو، بهتر از هزار درهم در راه خدا است.

خضاب به معنای تغییر دادن رنگ مو است. بنابراین علاوه بر رنگ کردن موی سفید شامل تغییر رنگ دادن موی سیاه به طلایی نیز می‌شود.

دستور اسلام به طلائی و زرد کردن موها است که با «وَرس» یا «بابونه» انجام می‌شود. در مرحله دوم سرخ کردن و در مرحله سوم سیاه و تیره کردن مو توصیه شده است.

اگر یک نفر موهای خود را طلائی کند، مومن حقیقی است.

بنابراین تغییر دادن رنگ مو یک قانون است و مهم تغییر دادن است و مهم نیست با چه چیز تغییر داده شود.

امام صادق (ع) می‌فرماید:

لَا بَأْسَ‌ بِالْخِضَابِ‌ كُلِّه‌[7]

یعنی در رنگ کردن مو با هر وسیله ای اشکالی نیست.

بنابراین تمام رنگ ها خوب است به شرطی که ضرر نرساند مانند مواد شیمیایی که به پوست آسیب می‌رساند و باعث ریزش مو می‌شود.

البته شاید استفاده بشود که رنگ مو حتی اگر ضرر هم داشته باشد مفید است زیرا در ادامه رنگ هایی را خواهیم خواند که ضرر دارند ولی با این حال فرموده اند که اشکالی ندارد.

کلا رنگ کردن مو، به خصوص با رنگ های شیمیایی ، موها را سفید می‌کند.

رنگ کردن مو و تغییر رنگ آن اعم از سر و محاسن و سبیل است. حداقل مراد موهای ظاهر است و شاید تمام موهای بدن را نیز شامل شود ولی چون بحث از زیبایی است، شاید بیشتر موهای سر و صورت مراد باشد و شاید انصراف به سر و صورت هم داشته باشد.

موی سفید به خودی خود خوب است ولی آیا باید به همان رنگ بماند؟ معلوم نیست بلکه می‌توان آن را رنگ کرد.

چون پیامبر(ص) به حضرت علی (ع) وعده داد که رنگ موی سرت با خونت خضاب می‌شود، حضرت علی نیز موی سر خود را رنگ نکرد و فرمود تنها رنگی که استفاده می‌کنم، رنگ خون سرم است.

عده ای از روایات رنگ کردن موی سر را می‌فرمایند و عده ای هم رنگ کردن محاسن را گفته اند و برخی هم هر دو را با هم ذکر می‌کنند.

در روایت آمده است:

سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ خِضَابِ‌ الرَّأْسِ‌ وَ اللِّحْيَةِ أَ مِنَ السُّنَّةِ فَقَالَ نَعَمْ قُلْتُ إِنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع لَمْ يَخْتَضِبْ قَالَ إِنَّمَا مَنَعَهُ قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ ص إِنَّ هَذِهِ سَتُخْضَبُ مِنْ هَذِه‌[8]

یعنی از امام صادق(ع) از رنگ کردن مو و محاسن پرسیدم که آیا از سنت است فرمود بله عرض کردم حضرت علی (ع) رنگ نکرد فرمود فرموده‌ی رسول خدا که با خون سرت خضاب می‌کنی، مانع از رنگ کردن موی او بود.

مواد رنگ کردن

حنا

در روایت آمده است:

اخْضِبُوا بِالْحِنَّاءِ فَإِنَّهُ يَجْلُو الْبَصَرَ وَ يُنْبِتُ الشَّعْرَ وَ يُطَيِّبُ الرِّيحَ وَ يُسَكِّنُ الزَّوْجَة[9]

یعنی با حنا سر خود را رنگ کنید زیرا دیده را جلا می‌بخشد و باعث رویش مو است و بوی بدن را مطبوع و خوش می‌کند و همسر را جذب می‌کند.

حنا جلوی تاسی و ریزش مو می‌شود و باعث رویش مو می‌شود. بنابراین افراد که مبتلا به ریزش مو هستند یا تاسی دارند می‌توانند حنا بمالند زیرا باعث رشد مو می‌شود.

پیامبر(ص) به طور مرتب از حناء استفاده می‌کرد و موهای ایشان هم به غیر از چند تار مو، تا آخر عمر و شهادت ایشان سفید نشد.

اگر ثابت شود که بوی حناء می‌تواند به جذب همسر کمک کند، می‌توان از حناء عطری برای رفع مشکلات خانوادگی درست کنند.

در روایت دیگر آمده است:

الْحِنَّاءُ يَذْهَبُ‌ بِالسَّهَكِ‌ وَ يَزِيدُ فِي مَاءِ الْوَجْهِ وَ يُطَيِّبُ النَّكْهَةَ وَ يُحَسِّنُ الْوَلَد[10]

یعنی حناء بوی بد بدن را برطرف می‌کند و آب صورت و طراوت صورت را زیاد می‌کند و بوی دهان را خوش می‌کند و فرزند را زیبا می‌کند.

افرادی هستند که بوی عرق بدن آن ها بد است، این افراد از حناء استفاده کنند. همچنین می‌توانند فقط زیر بغل را حناء بگذارند.

حناء به این صورت است که هرچه مدت بیشتری روی بدن بماند، اثر آن بیشتر است.

عده ای امتحان کرده اند و فهمیدند که حناء صورت را سفید می‌کند به خصوص که اگر روی صورت مالیده بشود.

حناء اثر ژنتیکی دارد به این صورت که اگر موها حنا مالیده شود، بچه زیبا می‌شود و به جهت اثرات زیادی که دارد، پیامبر(ص) می‌فرماید درخت حناء از بهشت است.

دلیلی نداریم که حناء موجب سقط می‌شود.

روغن مالی جلوی سفید شدن مو را می‌گیرد بنابراین برای جلوگیری از اثر سفید کردن مو توسط حناء، موها روغن مالی بشود. پیامبر(ص) همیشه موهای خود را روغن بنفشه می‌زد به همین جهت علی رغم استفاده‌ی زیاد از حناء موهای ایشان سفید نشد.

در روایت دیگر آمده است:

الْحِنَّاءُ يَشْعَلُ الشَّيْب‌[11]

یعنی حناء موها را سفید می‌کند.

بلکه خاصیت تمام رنگ ها این است که مو را سفید می‌کند. حناء دارویی است که عوارض دارد و عوارض آن سفید کردن مو است هرچند اسلام می‌فرماید موی سفید نور است.

عرض کردم موهای پیامبر(ص) تا آخر عمر سفید نشد و شاید حکمت آن استفاده از روغن است.

نمی‌دانم آرد نخود جلوی سفیدی مو را می‌گیرد یا نه بلکه ما تابع روایات هستیم. شنیده ایم که مو را سیاه می‌کند ولی در عمل ندیده ایم.

کتم

پیامبر(ص) و امام حسین (ع) و امام باقر(ع) موهای خود را با کتم رنگ می‌کرده اند.

کتم رنگ تیره و سیاه است. من تا به حال ندیده ام ولی می‌گویند که در بازار وجود دارد.

کتم به تنهایی و گاهی هم با حنا مخلوط می‌شود.

وسمه

ائمه(ع) زیاد با وسمه رنگ می‌کرده اند. نقل می‌کنند امام حسین(ع) هنگام شهادت موهای خود را با وسمه رنگ کرده بودند. امام باقر(ع) نیز از وسمه زیاد استفاده می‌کرده است.

عوارض استفاده از وسمه لق شدن دندان است.

در روایت آمده است:

رَأَيْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع‌ يَمْضَغُ عِلْكاً فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ نَقَضَتِ الْوَسِمَةُ أَضْرَاسِي‌ فَمَضَغْتُ هَذَا الْعِلْكَ لِأَشُدَّهَا قَالَ وَ كَانَتِ اسْتَرْخَتْ فَشَدَّهَا بِالذَّهَبِ[12]

یعنی امام باقر(ع) را دیدم که علک می‌جوید فرمود ای محمد وسمه دندان هایم را لق کرده است و آدامس می‌جوم تا دندان هایم را محکم کنم.

راه چاره‌ی برطرف کردن لقی دندان، جویدن کندر یا چیز دیگری است که دندان ها محکم شود یا اینکه از سعد استفاده بشود.

روایتی داریم که می‌گوید وسمه برای افراد مسن خوب است.

در روایت آمده است:

سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْوَسِمَةِ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِهَا لِلشَّيْخِ الْكَبِير[13]

یعنی از امام صادق(ع) درباره وسمه پرسیدم فرمود برای این مرد مسن اشکالی ندارد.

عرض کردم روایات روی مسئله رنگ کردن مو تاکید دارد.

در روایت آمده است:

يَا عَلِيُّ دِرْهَمٌ‌ فِي‌ الْخِضَابِ‌ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ دِرْهَمٍ فِي غَيْرِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ فِيهِ أَرْبَعَ عَشْرَةَ خَصْلَةً يَطْرُدُ الرِّيحَ مِنَ الْأُذُنَيْنِ وَ يَجْلُو الْبَصَرَ وَ يُلَيِّنُ الْخَيَاشِيمَ وَ يُطَيِّبُ النَّكْهَةَ وَ يَشُدُّ اللِّثَةَ وَ يَذْهَبُ بِالضَّنَى‌ وَ يُقِلُّ وَسْوَسَةَ الشَّيْطَانِ وَ تَفْرَحُ بِهِ الْمَلَائِكَةُ وَ يَسْتَبْشِرُ بِهِ الْمُؤْمِنُ- وَ يَغِيظُ بِهِ الْكَافِرَ وَ هُوَ زِينَةٌ وَ طِيبٌ وَ يَسْتَحِي مِنْهُ مُنْكَرٌ وَ نَكِيرٌ وَ هُوَ بَرَاءَةٌ لَهُ فِي قَبْرِهِ‌[14]

یعنی ای علی یک درهم برای رنگ کردن مو بهتر است از هزار درهمی که در راه خدا صرف شود و چهارده فائده دارد وز وز و صدای دو گوش را درمان می‌کند و دیده را جلا می‌بخشد و سینوس ها را نرم می‌کند و دهان را خوشبو می‌کند و لثه را محکم می‌کند و بیماری را برطرف می‌کند و وسوسه شیطان را کم می‌کند و ملائکه خوشحال می‌شوند و مومن خوشحال می‌شود و کافر عصبانی می‌شود و زینت و عطر است و موجب ایمنی و امان در قبر است و منکر و نکیر از شخص خضاب شده حیاء می‌کنند.

خیاشیم امروزه به سینوس ها می‌گوییم ولی اطراف بینی هم می‌شود.

طب جدید از این معضل امروزی یعنی وز وز گوش عاجز است. افرادی سال ها به این مسئله مبتلا هستند و ما به آن ها روغن سداب با انغوزه می‌دهیم یعنی در روغن گوش انغوزه حل شود و داخل گوش ریخته بشود. در بعضی که این دارو جواب نمی‌دهد باید مو را رنگ کند.

البته احتمال دارد مراد از ریح گوش، التهاب گوش مراد باشد.

افرادی که مشکل سینوس دارند و مبتلا به سینوزیت هستند، التهاب سینوزیت دارند از رنگ کردن مو استفاده کنند.

در روایت دیگر آمده است:

وَ يَجْلُو الْغِشَاءَ عَنِ‌ الْبَصَرِ... وَ يَذْهَبُ بِالْغَشَيَان‌[15]

یعنی تاری دید را برطرف می‌کند ... و تشنج را برطرف می‌کند.

نکته‌ی مهمی است که حناء درمان غش کردن و صرع و تشنج است. حناء جزء درمان های بدون دارو است.

نوعا افرادی که تشنج می‌کنند سرد مزاج هستند و چیزهای گرم باید به آن ها داد. داروی تشنج انغوزه هم دارد.

علت تشنج، انعقاد نطفه در اول یا وسط یا آخر ماه است که جن در نطفه مشارکت می‌کند.

بنابراین رنگ کردن مو صرفا زیبایی نیست بلکه درمان بسیاری از بیماری های لاعلاج است.

در روایت آمده است:

دَهْنُ اللَّيْلِ يَجْرِي‌ فِي‌ الْعُرُوقِ‌ وَ يُرَوِّي الْبَشَرَةَ وَ يُبَيِّضُ الْوَجْه‌

یعنی روغن مالی شب، در رگ ها جاری می‌شود.

در حناء هم همینطور است و در سینوس ها و گوش و بینایی اثر می‌گذارد.

بهترین حناء، حنای سلطانی است.

 

معرفی بیماری فاویسم(حساسیت به باقلا)

 

فاویسم در حقیقت یک جور مسمومیت است و آنچه می‌خوانیم مسمومیت با باکتری نیست بلکه مسمومیت با زهر گیاهی یا حیوانی و یا غذایی است.

گاهی مسمومیت غذایی با باقلا و گاهی با قارچ و گاهی با سیب زمینی به خصوص سیب زمینی سبز یا جوانه زده یا با میوه ای که سم پاشی کرده اند و یا گاهی کپک روی غذاها مسمومیت ایجاد می‌شود.

برای بعضی افراد باقلا سم است و با مصرف آن از حال می‌روند و باید به بیمارستان منتقل شوند.

علائم فاویسم

گیجی و استفراغ و اسهال و حالت بهت و یرقان(زردی صورت و چشم)، تنگ یا گشاده شدن مردمک چشم، ترشح زیاد بزاق و اشک چشم، فشردگی گلو.

افراد فاویسمی با خوردن باقلا تمام صورتشان زرد می‌شود.

برای تشخیص خوردن زهر باید مردمک چشم بررسی بشود.

برخی نسبت به گندم و جو هم حساس هستند.

درمان فاویسم و کل مسمومیت ها

خارج کردن ماده سمی با قی و استفراغ درمان فاویسم است. استفاده از ملین و مسهل مانند سنای مکی.

داروی جامع امام رضا(ع) با آب انغوزه

سیب برای سم خوب است

خرمای برنی در روایت آمده است که اگر کسی خرمای برنی بخورد سم در او عمل نمی‌کند.

شیر هم برای مسمومیت خوب است.

درمان ریشه ای فاویسم

فاویسم به خاطر غلبه صفراء و کم خونی است. افراد صفراوی شدید هستند، فاویسمی هم هستند.

با صفراء بر و قرص خون می‌توانند باقلا بخورند.

اگر سم به خون رسیده باشد درمان آن جامع با آب انغوزه یا با حجامت حل کنند.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo