< فهرست دروس

«درس طب در روایات»

استاد تبریزیان

96/02/04

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: ادامه بحث گوشت پرندگان – غذاهای ترکیبی (شیر و گوشت – آبگوشت – کله) – معرفی بیماری میگرن

 

صحبت راجع به گوشت پرندگان خوب و مفید است.

اگرچه راجع به مرغ نهی وارد شده است ولی معلوم شد در مجموع مصرف کردن مرغ نافع است ولی نباید مصرف مرغ همیشگی باشد. البته مرغ باید سالم باشد و مرغ پرورشی مشکل دارد.

 

مرغابی

در روایات از مرغابی و امثال آن به «وَز» تعبیر شده است.

در روایت آمده است:

الْوَزُّ جَامُوسُ‌ الطَّيْر[1]

یعنی مرغابی گاومیش پرندگان است.

«وز» شامل اردک و غاز و قو و مرغابی می‌شود.

بیان این روایت، همان قانون «حکومت» است که شیخ انصاری گفته است. یعنی گوشت مرغابی تمام صفات گوشت گاومیش اعم از کراهت و بیماری زا بودن را دارد.

مرغابی، گاومیش نیست بلکه ادعایی است بنابراین همان حکومت است که «توسعه‌ی موضوع» است بنابراین مرغابی تمام احکام گاومیش را دارد.

«اطیب» در زمان عامه، خوشمزه است ولی در زبان روایات، «طیب» بالاتر از «حلال» است. مثلا می‌گویند «حلالا طیبا» یعنی علاوه بر حلال، ضرر ندارد و نفع زیادی دارد.

«طیب» در زبان روایات به معنای «مفید» است.

در قرآن می‌فرماید:

﴿فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذينَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ طَيِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَ بِصَدِّهِمْ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ كَثيراً﴾[2]

یعنی بخاطر ظلمى كه از يهود صادر شد، و (نيز) بخاطر جلوگيرى بسيار آنها از راه خدا، بخشى از چيزهاى پاكيزه را كه بر آنها حلال بود، حرام كرديم‌

علاوه براینکه حلال است، طیب هم می‌باشد و نفع زیادی دارد. این همان چیزی است که در روایات آمده است یعنی شحم، همانند خود از بیماری را از بدن خارج می‌کند. این معنای طیب است، یعنی نفع زیادی دارد.

قانون کلی موجود در روایات این است که برای تشخیص گوشت خوب باید به غذای حیوان نیز نگاه کرد و سالم ترین غذا در بین حیوانات، غذای کبوتر است زیرا هرچیزی نمی‌خورد و حتی هر گندمی را نمی‌خورد.

عرض کردیم، مرغ یا مرغابی یا حیوان دیگری را فقط غذای سالم بدهند، بعید نیست که بگوییم از باب «العله تعمم و تخصص» یعنی از باب اینکه علت می‌تواند تعمیم بدهد، بهتر است اما به منزله‌ی کبوتر نمی‌رسد زیرا در مورد کبوتر نص خاص داریم.

 

کبک

در عربی به کبک، «قُباج» است. شاید بعد از کبوتر، بهترین گوشت در میان پرندگان، گوشت کبک باشد. در روایت آمده است که برای تب و برای تقویت پا مفید است.

افرادی که مشکل پا درد و زانو درد دارد و پاهای ضعیف و ناتوانی دارند خوردن گوشت کبک برای آن ها مفید است.

در روایت آمده است:

أَطْعِمُوا الْمَحْمُومَ لَحْمَ‌ الْقِبَاجِ‌ فَإِنَّهُ يُقَوِّي السَّاقَيْنِ وَ يَطْرُدُ الْحُمَّى طَرْداً[3]

یعنی به کسی که تب دارد گوشت کبک بدهید زیرا دو ساق پا را تقویت می‌کند و تب را به شدت از بدن بیرون می‌کند.

مذمتی در مورد گوشت کبک وارد نشده است.

از دونده بودن این پرنده مشخص است که قوی است و پاهای نیرومندی دارد علاوه بر این برای تقویت شدن در همبستر شدن و جماع هم مفید باشد زیرا در مورد هم بستر شدن ولع و حرص دارد. بعید نیست که در مورد نیرومندی در همبستری خاصیت داشته باشد.

الان کبک پرورش داده می‌شود، اگر کبک به طور اصولی و نه با آنتی بیوتیک و هورمون، پرورش داده شود بهترین گوشت است که به جای مرغ مصرف بشود.

گوشت کبوتر و گوشت کبک باید به جای گوشت مرغ مصرف شود.

 

قطاه

در فارسی «مرغ اسفرود» یا «سنگخواره» و یا «بابا قُرقُر» نامیده می‌شود. رنگ بلدرچین به همراه نقطه های سیاه و سفید است. ممکن است «تیهو» باشد ولی تیهو در زبان عربی «تیهوج» نامیده می‌شود.

در روایت آمده است:

تَغَدَّيْتُ مَعَ أَبِي جَعْفَرٍ ع فَأُتِيَ بِقَطَاةٍ فَقَالَ إِنَّهُ مُبَارَكٌ وَ كَانَ‌ أَبِي‌ يُعْجِبُهُ‌ وَ كَانَ يَأْمُرُ أَنْ يُطْعَمَ صَاحِبَ الْيَرَقَانِ يُشْوَى لَهُ فَإِنَّهُ يَنْفَعُهُ[4]

یعنی به همراه جواد(ع) غذا می‌خوردم گوشت قطاه آوردند فرمود قطاه مبارک است و پدرم امام رض(ع) قطاه را دوست می‌داشت و به افرادی که مشکل کبدی یا یرقان دارند امر می‌کرد تا به صورت بریان بخورند زیرا برای او نافع است.

هپاتیت هم از انواع یرقان است و شاید برای سیروز کبدی و تمام بیماری های کبدی مفید است.

 

دَرّاج

کبوتری است که خیلی پرواز نمی‌کند و فقط یک یا دو متر می‌پرد. شبیه بلدرچین است که نقطه های سیاه و سفید دارد. شاید تیهو یا مانند آن باشد. معادل فارسی آن نیازمند تحقیق بیشتر است. این حیوان در عراق معروف بوده است و در میان خانه ها می‌آمده است.

در روایت آمده است:

مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُقْتَلَ غَيْظُهُ فَلْيَأْكُلْ لَحْمَ‌ الدُّرَّاج‌[5]

یعنی کسی که از بین رفتن عصبانیت و ناراحتی او را خوشحال می‌کند گوشت دراج بخورد.

 

غذاهای ترکیبی

 

بهترین غذاهایی که در روایات ذکر شده است و در مورد آن ها مدح وجود دارد.

 

پختن گوشت گوسفند با شیر

این غذا، محجور است و کسی از این غذا استفاده نمی‌کنند ولی روایات متعدد و فوائد عجیبی دارد. این غذا تقویت کننده است.

زمانی که حضرت نوح(ع) پیر شد، ضعیف و ناتوان شد و به خداوند شکایت کرد، خداوند دستور داد تا گوشت را با شیر بپزد و بخورد و فرمود قوه و برکت را در این دو قرار دادم:

شَكَا نُوحٌ ع إِلَى رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ضَعْفَ بَدَنِهِ فَأَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ أَنِ اطْبُخِ اللَّحْمَ بِاللَّبَنِ فَكُلْهَا فَإِنِّي جَعَلْتُ الْقُوَّةَ وَ الْبَرَكَةَ فِيهِمَا[6]

یعنی نوح به خداوند از ضعف بدن شکایت کرد خداوند وحی کرد که گوشت را با شیر بپز و بخور زیرا نیرو و برکت را در این دو قرار دادم.

اگر کسی گوشت را با شیر بپزد، هم تقویت کننده‌ی بدن و هم تقویت کننده‌ی قلب است. نیازی به گذاشتن باطری برای قلب نیست. بنیه و بدن را تقویت می‌کند.

به نظر می‌رسد برای پیرمردها و پیرزن ها که ضعیف و ناتوان می‌شوند بهترین غذا، گوشت پخته شده با شیر است.

این غذا بهترین درمان برای بیماری های ضعف عضلانی مانند دیسروفی و میوپاتی و نروپاتی، دوشن، گیلانباره، ای ال اس و مانند این ها است. شاید بهترین درمان برای بیماری هایی که ضعف عضلانی به همراه دارد، گوشت پخته شده با شیر باشد.

این غذا طعم بدی ندارد بلکه ما به این غذاها عادت نکردیم، اروپایی ها این غذاها را استفاده می‌کنند ولی ما مسلمانان به این روایات توجه نکردیم و استفاده نکردیم. ادویه و پیاز و حبوبات هم می‌توان به آن اضافه کرد.

شیر شتر هم خوب است ولی بهترین شیر، شیر گاو است، شیر را باید کم کم اضافه کرد تا گوشت نبرد و نپز نشود.

می‌شود برای افرادی که قدرت بلع ندارند، این غذا را له کرد.

در روایات شیر و گوشت گوسفند هردو درمان معرفی شده اند و دو درمان با هم جمع بشوند هم تقویت کننده و هم درمان کننده است.

این غذا، از زمان حضرت نوح (ع) تا الان بوده است.

در روایت آمده است:

شَكَا نَبِيٌّ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الضَّعْفَ فَقِيلَ لَهُ اطْبُخِ اللَّحْمَ بِاللَّبَنِ فَإِنَّهُمَا يَشُدَّانِ‌ الْجِسْمَ‌ قَالَ فَقُلْتُ هِيَ الْمَضِيرَةُ قَالَ لَا وَ لَكِنِ اللَّحْمُ بِاللَّبَنِ الْحَلِيبِ[7]

یعنی پیامبری از پیامبران به خداوند از ضعف شکایت کرد به او گفته شد گوشت را با شیر بپز زیرا بدن را قوی می‌کنند.

نبی مشخص است که حضرت نوح(ع) بوده است.

روایات با این مضمون متواتر است و ما چقدر غافل بوده ایم و غذا با این اهمیت را کنار گداشتیم و سراغ پیتزا و اسنک و سوسیس و کالباس و چیزهای مضر رفته ایم.

در روایت آمده است:

مَنْ أَصَابَهُ ضَعْفٌ‌ مِنْ‌ قَلْبِهِ‌ أَوْ بَدَنِهِ فَلْيَأْكُلْ لَحْمَ الضَّأْنِ بِاللَّبَنِ[8]

یعنی کسی که ضعف قلب یا ضعف بدن دارد گوشت گوسفند را با شیر بخورد.

در این روایت گوشت را به گوسفند مقید کرده است. البته گفته می‌شود برای آقایان بره نر و برای خانم ها بره ماده بهتر است ولی روایت مطلق است و بره نر ذکر کرده است.

در این روایت فائده‌ی گوشت گوسفند را برای قلب و بدن ذکر کرده است ولی در روایات قبل گوشت اطلاق داشت و شامل گوشت شتر و کبوتر و امثال آن می‌شود، شاید تقویت کردن قلب فقط با گوشت گوسفند و شیر باشد و با هر شیری ممکن نباشد، زیرا در روایات قلبی ضعف قلب نیامده بود.

بعید نیست مصرف گوشتی که بدون شیر پخته است به همراه شیر نیز این فوائد را داشته باشد. مثلا به همراه گوشت پخته شده، شیر یا دوغ یا ماست مصرف کرد.

تب سنتی می‌گویند با گوشت لبنیات نخورید ولی بنابر روایات مصرف لبنیات به همراه گوشت اشکالی ندارد زیرا هم ماست و هم شیر «لبن» است. «لبن حلیب» شیر و «لبن مخیض» ماست است.

شاید خوردن گوشت به همراه لبنیات تمام خاصیت گوشت پخته شده با شیر را نداشته باشد ولی تقویت کننده و چاق کننده می‌باشد.

در روایت آمده است:

اللَّحْمُ‌ وَ اللَّبَنُ‌ يُنْبِتَانِ اللَّحْمَ وَ يَشُدَّانِ الْعِظَامَ‌ وَ اللَّحْمُ يَزِيدُ فِي السَّمْعِ وَ الْبَصَرِ وَ اللَّحْمُ بِالْبَيْضِ‌ يَزِيدُ فِي الْبَاءَةِ[9]

خوردن گوشت با شیر سبب روییدن گوشت در بدن و تقویت استخوان است ...

افرادی هستند که کاری می‌کنند ولی چاق نمی‌شوند، چنین افرادی گوشت و شیر را با هم بخورند. در این روایت پختن گوشت با شیر نیامده است.

افرادی که اضافه وزن دارند می‌توانند برای برطرف کردن ضعف از گوشت و شیر استفاده کنند ولی امکان دارد که وزن آن ها زیاد بشود البته بستگی به نوع اضافه وزن آن ها دارد.

افرادی که مشکل ضعف استخوان و پوکی استخوان و درد در زانو و مفصل دارند و کمر درد دارند خوب است که گوشت را با شیر بخورند. چه گوشت را با شیر بپزند و چه اینکه گوشت پخته را با لبنیات مثل دوغ و ماست و شیر مصرف کنند.

در روایت آمده است:

رَأَى رَسُولُ اللَّهِ ص رَجُلًا سَمِيناً فَقَالَ مَا تَأْكُلُ قَالَ لَيْس‌ بِأَرْضِي حَبٌّ وَ إِنَّمَا آكُلُ اللَّحْمَ وَ اللَّبَنَ فَقَالَ ص جَمَعْتَ بَيْنَ اللَّحْمَيْن‌[10]

یعنی پیامبر(ص) مرد چاقی دید فرمود چه می‌خوری؟ عرض کرد در سرزمین ما گندم و جو و امثال این ها نیست و فقط گوشت و شیر می‌خورم فرمود بین دو گوشت را جمع کرده ای

الان علم به این نتیجه رسیده است که شیر پروتئین دارد ولی پیامبر(ص) هزار و چهارصد سال پیش این مطلب را فرموده است.

اگر گوشت بدن زیاد است و بدن سفت و محکم و قوی است، این چاقی مشکلی ندارد ولی چاقی کاذب که بدن شل است، بیماری است که باید درمان بشود.

در روایت آمده است که لاغری از بیماری است.

 

آبگوشت

گوشت با آب پخته می‌شود و نان در آن خرد می‌شود.

در روایت آمده است:

اللَّهُمَّ بَارِكْ لِأُمَّتِي فِي‌ الثَّرْدِ وَ الثَّرِيدِ قَالَ جَعْفَرٌ الثَّرْدُ مَا صَغُرَ وَ الثَّرِيدُ مَا كَبُرَ[11]

یعنی پیامبر(ص) فرمود خداوندا برای امت من در نان خرد کردن در آبگوشت برکت قرار بده ...

در فرق بین ثرد و ثرید فرموده اند که اگر نان تکه تکه و خرد شود و داخل آب ریخته شود ثرد است ولی اگر نان کامل درون آبگوشت یا روغن زیتون و سرکه ریخته بشود ثرید است.

در روایت دیگر آمده است:

الثَّرِيدُ بَرَكَة[12]

یعنی تلیت برکت است.

در مکه قحطی شده بود. هاشم، پدربزرگ پیامبر(ص) شتران خود را به شام فرستاد و نان خشک آوردند و شتر می‌کشت و آبگوشت درست می‌کرد و نان خشک ها را داخل آبگوشت می‌ریخت و مردم را دعوت می‌کرد و به آن ها آبگوشت می‌داد و اضافه‌های آن را روی کوه ها قرار می‌دادند تا پرندگان بخورند.

هاشم یعنی کسی که نان های خشک را خرد می‌کند به همین سبب به پدربزرگ پیامبر(ص) هاشم می‌گفتند.

عَمْرِو الْعُلَا هَشَمَ‌ الثَّرِيدِ لِقَوْمِهِ

وَ الْقَوْمِ فِيهَا مسنتون عجاف[13]

یعنی عمرو در آبگوشت نان خرد می‌کرد در حالیکه قوم او در زمان قحطی، لاغر و پوست و استخوان بودند.

اسم پدربزرگ پیامبر(ص) عمرو بوده است و به جهت خرد کردن نان در آبگوشت به هاشم معروف شد. اولین نفری که تلیت کرد، هاشم بود.

اشتباهی که ما می‌کنیم این است که به آبگوشت رب گوجه فرنگی و سیب زمینی اضافه می‌کنیم که خوب نیست و سرطان زا هستند.

سیب زمینی اگر سبز باشد مسلم است که سرطان زا است و خود غربی ها هم می‌گویند و انکار نمی‌کنند و به خصوص سیب زمینی هایی که جوانه زده است و در روایات اصلا سیب زمینی ذکر نشده است.

سیب زمینی فقط مختص انگلستان است و در هیچ کشور دیگر نبوده است و بیشترین غذای آن ها هم سیب زمینی است و آن را به کل دنیا صادر کرده اند و هدفی هم دارند.

سیب زمینی پخته اگر یک شب بماند تبدیل به سم می‌شود و اگر سبز رنگ باشد سم است و اگر جوانه بزند سرطان زا است ولی چون ارزان و فراوان است مردم استفاده می‌کنند.

سعی ما بر این است چیزی که در روایت ذکر نشده است را استفاده نکنیم و غذاهای خوب مانند گوشت و شیر را کنار گذاشته ایم.

نخود و لوبیا و مواد طبیعی و سالم می‌شود اضافه کرد. آبغوره و سرکه که از همه بهتر سرکه است به آن اضافه کنند چون بهترین غذا آن است که سرکه به آن اضافه شده باشد. ادویه هم خوب است ولی تعریفی از زردچوبه در روایات نشده است ولی فلفل و دارچین و زنجفیل و به خصوص خردل خوب است که اضافه بشود.

کدو هم خوب است.

روایت می‌فرماید آبگوشت خاصیت خود گوشت را دارد.

در روایت آمده است:

الثَّرِيدُ طَعَامُ‌ الْعَرَبِ[14]

یعنی تلیت طعام عرب ها است.

در روایت معتبر آمده است:

أَوَّلُ مَنْ‌ لَوَّنَ‌ إِبْرَاهِيمُ‌ ع وَ أَوَّلُ مَنْ هَشَمَ الثَّرِيدَ هَاشِم‌[15]

اولین کسی که غذا را رنگین کرد ابراهیم(ع) بود و اولین کسی که تلیت کرد هاشم بود.

بعید نیست «هشم» برای نان های خشک باشد و «ثرید» برای نان های تازه باشد.

 

کله

کله جزء غذاهای سالم است که باقیمانده است. آبگوشت را با رب گوجه و سیب زمینی خراب کرده اند ولی سالم ترین غذایی که تا حالا دست نخورده است «کله پاچه» است.

باید با آب گرم موهای کله کنده بشود.

در روایت آمده است:

ذَكَرْنَا الرُّءُوسَ مِنَ‌ الشَّاةِ فَقَالَ الرَّأْسُ مَوْضِعُ الذَّكَاةِ وَ أَقْرَبُ مِنَ الْمَرْعَى وَ أَبْعَدُ مِنَ الْأَذَى‌[16]

یعنی از کله‌ی گوسفند یاد کردیم امام صادق(ع) فرمود سر جای تذکیه است و نزدیک تر به چرا و از محل مدفوع و ادرار دور است.

این همان قانون کلی است که بهترین گوشت آن است که از محل پشکل و ادرار دورتر باشد. معلوم می‌شود کله از گوشت «سر دست» هم بهتر است.

برخی می‌گویند که کله چربی خون می‌آورد و از این حرف ها که با این دلیل به این حرف ها اعتنایی نباید کرد و مصلح دارد و مصلح آن سویق است.

در روایت آمده است:

أَكَلْنَا عِنْدَ الرِّضَا ع رُءُوساً فَدَعَا بِالسَّوِيقِ فَقُلْتُ إِنِّي قَدِ امْتَلَأْتُ فَقَالَ إِنَّ قَلِيلَ السَّوِيقِ‌ يَهْضِمُ‌ الرُّءُوسَ وَ هُوَ دَوَاؤُه‌[17]

یعنی ... سویق کله را هضم می‌کند و داروی آن است.

اگر کله ضرری داشته باشد سویق آن را درمان می‌کند. روایت عنایت دارد، اگر گفته می‌شود کله ضرر دارد باید بعد از آن سویق خورده بشود که آسیب آن را از بین می‌برد.

پاچه‌ی دست از پاچه‌ی پا بهتر است.

 

میگرن

خیلی به میگرن مبتلا می‌شوند، این بیماری حملات عود کننده دارد و افراد مبتلا به میگرن مرتب سردرد می‌گیرند. اختلالات بینایی و گوارشی هم دارد.

طب امروزی علت میگرن را نمی‌دانند و می‌گویند از امور مجهول و مبهم است ولی در طب اسلامی مشخص است، علت آن نوعا غلبه‌ی صفراء و بالا رفتن حرارت بدن است. گرمی به سر می‌زند.

تنها چیزی که علم فهمیده است این است که حرکت و جریان خون در سر مختل می‌شود که صفراء اختلال در حرکت خون هم به وجود خواهد آورد.

افرادی که یبوست دارند هم اگر به سر درد مبتلا می‌شوند به جهت این است که داخل دستشویی زیاد می‌نشینند و در روایت لقمان هم آمده است که این کار باعث می‌شود حرارت به طرف سر برود.

از ده سالگی تا بیست یا سی سالگی ابتلاء وجود دارد و بیشتر در زنان شایع است.

علائم

سردرد، حالت افسردگی کوتاه مدت، تحریک پذیری، بی‌قراری و بی اشتهایی که نشانه های صفراء است، اختلالات میدان بینایی و بیشتر دو طرف سر و گاهی یک طرف سر و گاهی تمام سر مبتلا می‌شود و گاهی هم به همراه تهوع و استفراغ است که از نشانه های صفراء است.

درمان

صفرابر و سرد کننده و سویق عدس و ریختن روغن کنجد یا بنفشه پایه کنجد داخل بینی و خواندن سوره‌ی حمد و معوذتین در دو دست و مسح کردن سر با دو دست.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo