درس طب استاد ضیائی
88/08/26
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: بی خوابی
بی خوابی و اختلالات در خواب در آخر الزمان زیاد رخ می دهد. این یک نوع مشکلی است که بیش از نود و پنج درصد افراد را در بخشی از زندگانی خود مبتلا می کند. از این عده، هفده درصد مبتلا به بی خوابی شدید هستند.
بی خوابی در گروه های سنی مختلف رخ می دهد هرچند در افراد بالای شصت سال و در خانم ها بی خوابی های مکرر بیشتر رخ می دهد.
علل بروز بی خواب:
1.افسردگی یا سرماخوردگی روانی
2.اختلالات شخصیتی
3.استرس ها یا فشارهای روانی ناشی از ترس کاذب یا مشکلاتی مانند طلاق، یا اضطراب و دلهره
4.عوامل محیطی مانند سر و صدای بیش از حد که از رادیو و تلویزیون، ماشین آلات صنعتی، خودروها و مانند آن ناشی می شود. مثلا در آبان سال هشتاد و هشت بیست میلیون خودرو وجود دارد که چهارده میلیون ماشین و شش میلیون موتور سیکلت وجود داشت. همچنین است بوق های ماشین ها و جیغ و سر و صدا و داد و فریاد. هرقدر ضریب آلودگی صوتی بالا رود روند اختلالات خواب افزایش می یابد.
5.به هم خوردن سیکل و ساعت زمانی خواب. مثلا فرد گاه شام و یا صبحانه را دیر می خورد و یا در وقتی که نباید بخوابد مانند اینکه در بین الطلوعین و زمان ساعات نماز یومیه بخوابد. از عادات ناپسند کاسب ها این است که تا دیر وقت می خوابند و بعد ساعت حدود ده مغازه را باز می کنند و تا دیروقت در مغازه هستند. انسان باید شام را سریع بخورد و زودتر بخوابد و صبح نیز زودتر بیدار شود. شب نشینی های مبتذل و بیدار ماندن بی حساب، سیکل خواب را خراب می کند و افراد برای تنظیم خواب ممکن است روی به قرص های شیمیایی بیاورند.
6.بیماری های قلبی
7.پائین بودن قند خون که در نتیجه فرد اگر دراز بکشد حالش به هم می خورد. در این صورت باید با یک لیوان شربت عسل و خرما، قند خون را بالا آورد. همچنین اگر کسی قند خونش بالا است باید آن را پائین آورد. خوردن غذای چرب و زیاد موجب بی خوابی می شود.
8.آسم و تنگی نفس و سرفه های مکرر خشک و یا خلطی
9.گرفتگی سینوس فوقانی، تورم لوزه ی سوم که در نتیجه در خواب خور و پف می کنند و یا کسانی که در مجرای خود زائده (پولیپ) دارند. تورم لوزه های جانبی که همان احتقان است.
10.ابتلاء به آلرژی ها که تا کنون نود نوع آلرژن شناخت شده است که انسان به گرده ی گل ها و یا موارد دیگر حساسیت پیدا کرد و در نتیجه بی خواب می شود.
11.ابتلاء به انواع تشنج ها که تا کنون پنجاه تا شصت نوع از آن شناخت شده است.
12.استعمال بعضی از داروهای گیاهی و یا شیمیایی. مثلا قرص های قوی تقویت اعصاب که موجب بی قراری و بی خوابی می شود هرچند بدن مریض را لمس و کرخ می کند. همچنین است چای پر رنگ، قهوه، شکلات، کاکائو و نسکافه که درصد کافئین آنها زیاد است. کافئین زیاد موجب بی خوابی می شود.
در پزشکی جدید برای درمان افسردگی و ایجاد خواب از داروی آمی تریپتیلین استفاده می کنند. در پزشکی گیاهی قطره ی هایپران یا قرص و قطره ی سدامین استفاده می شود. همچنین است کپسول شیمیایی فلورازپام.
اختلالات در خواب و بی خوابی های مکرر علاوه بر تضعیف سیستم ایمنی بدن سبب کاهش طول عمر سلول های بدن نیز می شود در نتیجه پیری زودرس رخ می دهد.
نکات مهم برای تنظیم خواب:
1.تمرینات نرمشی و یا ورزشی منظم البته تمرین سنگین ورزشی قبل از خواب موجب بی خوابی می شود.
2.هیچ گاه نباید زود به رخت خواب رفت بلکه باید هنگامی که انسان احساس خواب می کند به رخت خواب رود. مطالعه قبل از خواب و یا تلویزیون قبل از خواب به تسریع در خواب کمک می کند. البته نگاه طولانی به تلویزیون نه تنها موجب بی خوابی می شود بلکه در مورد کسانی که چربی بالا و یا فشار خونی بالا دارند موجب خونریزی چشم در آنها می شود. قند خون بالا توأم با نوسان موجب خونریزی در قسمت شبکیه می شود.
3.دوش آب گرم گرفتن قبل از خواب. در اسلام آمده است که کسی که محتلم شده است ابتدا باید کمی به سمت راست استراحت کند و بعد به دستشویی رفت و سپس غسل کند و بعد بخوابد.
4.انسان باید تا احساس خواب دارد بخوابد و شب بیدار ماندن و چرت زدن و به زور درس خواندن امری ناصحیح است. کسانی که در طول روز به سبب بی خوابی چرت می زنند شب ها غالبا دچار اختلال در خواب می شوند. انسان مناسب است خواب قیلوله کند که یک ساعت و نیم قبل از ظهر شرعی است که انسان نیم ساعت به ظهر بیدار شود تا برای نماز آماده شود. دیگر خواب بعد از ناهار است یعنی انسان بعد از نماز و تعقیبات و ناهار و بعد از تجدید وضو اندکی راه رود و بخوابد که در روایت است که موجب راحت و استراحت بدن می باشد. البته این خواب حدود نیم ساعت باشد کافی است و این مقدار خوابیدن به اندازه ی چند ساعت در شب فایده دارد.
5.پرهیز از خوردن غذاهای چرب، غذاهای کافئین دار، دوغ و نوشابه ی گاز دار. همچنین مصرف مواد الکلی برای کسانی که دیندار نیستند.
6.مصرف ماست که یک نوع خواب آور طبیعی است. مصرف آن به شکل دوغ شیرین نیز مفید است زیرا چنین دوغی پنجاه درصد خواص ماست را دارد.
7.اگر فرد گرم مزاج باشد یک قاشق چایخوری تخم خشخاش با ماست، در او ایجاد خواب می کند. اگر کسی سرد مزاج باشد یعنی افت متابولیسم بازال داشته باشد یک قاشق مرباخوری کنجد با ماست مفید است.
8.گلبرگ های گل شقایش اگر در اب جوش دم شود و یک قاشق چایخوری به کودکی که بی قرار است داده شود آرام می شود و به خواب می رود و هرقدر که بزرگتر می شود مقدار آن می تواند افزایش یابد و یا قاشق غذاخوری نیز برسد. در پزشکی جدید از قطره ی دایمتیکون استفاده می شود و هر شش ساعت ده قطره به او می دهند که نفخ را نیز خوب می کند. در افراد بزرگسال هر شش ساعت بیست قطر تجویز می شود.
از دیگر علل بی خوابی ریفلاکس یعنی برگشت غذا از معده به مری است در نتیجه باید از غذاهای چرب و سنگین پرهیز کرد و الا ریفلاکس موجب گرفتگی مری و یا سرطان مری می شود. همچنین موجب بی خوابی می شود زیرا دریافت اکسیژن بدن کم می شود.
کسی که دچار کمبود ویتامین بی شده است و یا انگل دارد در خواب ممکن است بی خواب شود و یا در خواب بزاق از دهنش خارش شده و یا اطراف ناف او درد گیرد و یا خارش مقعدی داشته باشد.
همچنین است وجود دردهای مختلف در بدن که موجب بی خوابی می شود.
آسم و عفونت های ریوی مانند برونشیت و یا سل ریوی نیز موجب بی خوابی می شود. خس خس سینه در کودکان و سرفه های مکرر موجب بی خوابی بوده و علامت آسم در آنها است.
خانه و خانواده محل آرامش است و وجود استرس و اضطراب در خانواده و درگیری های لفظی موجب بی خوابی می شود. در نتیجه از علل بی خوابی، جنگ و دعوا، تهمت ها و متلک ها و نزاع های لفظی است که موجب مشغول شدن فکر و خیال و بی خوابی در خواب می شود.
در روایتی می خوانیم:
لَا غِنَى بِالزَّوْجِ عَنْ ثَلَاثَةِ أَشْيَاءَ فِيمَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ زَوْجَتِهِ وَ هِيَ الْمُوَافَقَةُ لِيَجْتَلِبَ بِهَا مُوَافَقَتَهَا وَ مَحَبَّتَهَا وَ هَوَاهَا وَ حُسْنُ خُلُقِهِ مَعَهَا وَ اسْتِعْمَالُهُ اسْتِمَالَةَ قَلْبِهَا بِالْهَيْئَةِ الْحَسَنَةِ فِي عَيْنِهَا وَ تَوْسِعَتُهُ عَلَيْهَا َا وَ لَا غِنَى بِالزَّوْجَةِ فِيمَا بَيْنَهَا وَ بَيْنَ زَوْجِهَا الْمُوَافِقِ لَهَا عَنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ وَ هُنَّ صِيَانَةُ نَفْسِهَا عَنْ كُلِّ دَنَسٍ حَتَّى يَطْمَئِنَّ قَلْبُهُ إِلَى الثِّقَةِ بِهَا فِي حَالِ الْمَحْبُوبِ وَ الْمَكْرُوهِ وَ حِيَاطَتُهُ لِيَكُونَ ذَلِكَ عَاطِفاً عَلَيْهَا عِنْدَ زَلَّةٍ تَكُونُ مِنْهَا وَ إِظْهَارُ الْعِشْقِ لَهُ بِالْخِلَابَةِ وَ الْهَيْئَةِ الْحَسَنَةِ لَهَا فِي عَيْنِه[1]
بی خوابی و اختلالات در خواب در آخر الزمان زیاد رخ می دهد. این یک نوع مشکلی است که بیش از نود و پنج درصد افراد را در بخشی از زندگانی خود مبتلا می کند. از این عده، هفده درصد مبتلا به بی خوابی شدید هستند.
بی خوابی در گروه های سنی مختلف رخ می دهد هرچند در افراد بالای شصت سال و در خانم ها بی خوابی های مکرر بیشتر رخ می دهد.
علل بروز بی خواب:
1.افسردگی یا سرماخوردگی روانی
2.اختلالات شخصیتی
3.استرس ها یا فشارهای روانی ناشی از ترس کاذب یا مشکلاتی مانند طلاق، یا اضطراب و دلهره
4.عوامل محیطی مانند سر و صدای بیش از حد که از رادیو و تلویزیون، ماشین آلات صنعتی، خودروها و مانند آن ناشی می شود. مثلا در آبان سال هشتاد و هشت بیست میلیون خودرو وجود دارد که چهارده میلیون ماشین و شش میلیون موتور سیکلت وجود داشت. همچنین است بوق های ماشین ها و جیغ و سر و صدا و داد و فریاد. هرقدر ضریب آلودگی صوتی بالا رود روند اختلالات خواب افزایش می یابد.
5.به هم خوردن سیکل و ساعت زمانی خواب. مثلا فرد گاه شام و یا صبحانه را دیر می خورد و یا در وقتی که نباید بخوابد مانند اینکه در بین الطلوعین و زمان ساعات نماز یومیه بخوابد. از عادات ناپسند کاسب ها این است که تا دیر وقت می خوابند و بعد ساعت حدود ده مغازه را باز می کنند و تا دیروقت در مغازه هستند. انسان باید شام را سریع بخورد و زودتر بخوابد و صبح نیز زودتر بیدار شود. شب نشینی های مبتذل و بیدار ماندن بی حساب، سیکل خواب را خراب می کند و افراد برای تنظیم خواب ممکن است روی به قرص های شیمیایی بیاورند.
6.بیماری های قلبی
7.پائین بودن قند خون که در نتیجه فرد اگر دراز بکشد حالش به هم می خورد. در این صورت باید با یک لیوان شربت عسل و خرما، قند خون را بالا آورد. همچنین اگر کسی قند خونش بالا است باید آن را پائین آورد. خوردن غذای چرب و زیاد موجب بی خوابی می شود.
8.آسم و تنگی نفس و سرفه های مکرر خشک و یا خلطی
9.گرفتگی سینوس فوقانی، تورم لوزه ی سوم که در نتیجه در خواب خور و پف می کنند و یا کسانی که در مجرای خود زائده (پولیپ) دارند. تورم لوزه های جانبی که همان احتقان است.
10.ابتلاء به آلرژی ها که تا کنون نود نوع آلرژن شناخت شده است که انسان به گرده ی گل ها و یا موارد دیگر حساسیت پیدا کرد و در نتیجه بی خواب می شود.
11.ابتلاء به انواع تشنج ها که تا کنون پنجاه تا شصت نوع از آن شناخت شده است.
12.استعمال بعضی از داروهای گیاهی و یا شیمیایی. مثلا قرص های قوی تقویت اعصاب که موجب بی قراری و بی خوابی می شود هرچند بدن مریض را لمس و کرخ می کند. همچنین است چای پر رنگ، قهوه، شکلات، کاکائو و نسکافه که درصد کافئین آنها زیاد است. کافئین زیاد موجب بی خوابی می شود.
در پزشکی جدید برای درمان افسردگی و ایجاد خواب از داروی آمی تریپتیلین استفاده می کنند. در پزشکی گیاهی قطره ی هایپران یا قرص و قطره ی سدامین استفاده می شود. همچنین است کپسول شیمیایی فلورازپام.
اختلالات در خواب و بی خوابی های مکرر علاوه بر تضعیف سیستم ایمنی بدن سبب کاهش طول عمر سلول های بدن نیز می شود در نتیجه پیری زودرس رخ می دهد.
نکات مهم برای تنظیم خواب:
1.تمرینات نرمشی و یا ورزشی منظم البته تمرین سنگین ورزشی قبل از خواب موجب بی خوابی می شود.
2.هیچ گاه نباید زود به رخت خواب رفت بلکه باید هنگامی که انسان احساس خواب می کند به رخت خواب رود. مطالعه قبل از خواب و یا تلویزیون قبل از خواب به تسریع در خواب کمک می کند. البته نگاه طولانی به تلویزیون نه تنها موجب بی خوابی می شود بلکه در مورد کسانی که چربی بالا و یا فشار خونی بالا دارند موجب خونریزی چشم در آنها می شود. قند خون بالا توأم با نوسان موجب خونریزی در قسمت شبکیه می شود.
3.دوش آب گرم گرفتن قبل از خواب. در اسلام آمده است که کسی که محتلم شده است ابتدا باید کمی به سمت راست استراحت کند و بعد به دستشویی رفت و سپس غسل کند و بعد بخوابد.
4.انسان باید تا احساس خواب دارد بخوابد و شب بیدار ماندن و چرت زدن و به زور درس خواندن امری ناصحیح است. کسانی که در طول روز به سبب بی خوابی چرت می زنند شب ها غالبا دچار اختلال در خواب می شوند. انسان مناسب است خواب قیلوله کند که یک ساعت و نیم قبل از ظهر شرعی است که انسان نیم ساعت به ظهر بیدار شود تا برای نماز آماده شود. دیگر خواب بعد از ناهار است یعنی انسان بعد از نماز و تعقیبات و ناهار و بعد از تجدید وضو اندکی راه رود و بخوابد که در روایت است که موجب راحت و استراحت بدن می باشد. البته این خواب حدود نیم ساعت باشد کافی است و این مقدار خوابیدن به اندازه ی چند ساعت در شب فایده دارد.
5.پرهیز از خوردن غذاهای چرب، غذاهای کافئین دار، دوغ و نوشابه ی گاز دار. همچنین مصرف مواد الکلی برای کسانی که دیندار نیستند.
6.مصرف ماست که یک نوع خواب آور طبیعی است. مصرف آن به شکل دوغ شیرین نیز مفید است زیرا چنین دوغی پنجاه درصد خواص ماست را دارد.
7.اگر فرد گرم مزاج باشد یک قاشق چایخوری تخم خشخاش با ماست، در او ایجاد خواب می کند. اگر کسی سرد مزاج باشد یعنی افت متابولیسم بازال داشته باشد یک قاشق مرباخوری کنجد با ماست مفید است.
8.گلبرگ های گل شقایش اگر در اب جوش دم شود و یک قاشق چایخوری به کودکی که بی قرار است داده شود آرام می شود و به خواب می رود و هرقدر که بزرگتر می شود مقدار آن می تواند افزایش یابد و یا قاشق غذاخوری نیز برسد. در پزشکی جدید از قطره ی دایمتیکون استفاده می شود و هر شش ساعت ده قطره به او می دهند که نفخ را نیز خوب می کند. در افراد بزرگسال هر شش ساعت بیست قطر تجویز می شود.
از دیگر علل بی خوابی ریفلاکس یعنی برگشت غذا از معده به مری است در نتیجه باید از غذاهای چرب و سنگین پرهیز کرد و الا ریفلاکس موجب گرفتگی مری و یا سرطان مری می شود. همچنین موجب بی خوابی می شود زیرا دریافت اکسیژن بدن کم می شود.
کسی که دچار کمبود ویتامین بی شده است و یا انگل دارد در خواب ممکن است بی خواب شود و یا در خواب بزاق از دهنش خارش شده و یا اطراف ناف او درد گیرد و یا خارش مقعدی داشته باشد.
همچنین است وجود دردهای مختلف در بدن که موجب بی خوابی می شود.
آسم و عفونت های ریوی مانند برونشیت و یا سل ریوی نیز موجب بی خوابی می شود. خس خس سینه در کودکان و سرفه های مکرر موجب بی خوابی بوده و علامت آسم در آنها است.
خانه و خانواده محل آرامش است و وجود استرس و اضطراب در خانواده و درگیری های لفظی موجب بی خوابی می شود. در نتیجه از علل بی خوابی، جنگ و دعوا، تهمت ها و متلک ها و نزاع های لفظی است که موجب مشغول شدن فکر و خیال و بی خوابی در خواب می شود.
در روایتی می خوانیم:
لَا غِنَى بِالزَّوْجِ عَنْ ثَلَاثَةِ أَشْيَاءَ فِيمَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ زَوْجَتِهِ وَ هِيَ الْمُوَافَقَةُ لِيَجْتَلِبَ بِهَا مُوَافَقَتَهَا وَ مَحَبَّتَهَا وَ هَوَاهَا وَ حُسْنُ خُلُقِهِ مَعَهَا وَ اسْتِعْمَالُهُ اسْتِمَالَةَ قَلْبِهَا بِالْهَيْئَةِ الْحَسَنَةِ فِي عَيْنِهَا وَ تَوْسِعَتُهُ عَلَيْهَا َا وَ لَا غِنَى بِالزَّوْجَةِ فِيمَا بَيْنَهَا وَ بَيْنَ زَوْجِهَا الْمُوَافِقِ لَهَا عَنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ وَ هُنَّ صِيَانَةُ نَفْسِهَا عَنْ كُلِّ دَنَسٍ حَتَّى يَطْمَئِنَّ قَلْبُهُ إِلَى الثِّقَةِ بِهَا فِي حَالِ الْمَحْبُوبِ وَ الْمَكْرُوهِ وَ حِيَاطَتُهُ لِيَكُونَ ذَلِكَ عَاطِفاً عَلَيْهَا عِنْدَ زَلَّةٍ تَكُونُ مِنْهَا وَ إِظْهَارُ الْعِشْقِ لَهُ بِالْخِلَابَةِ وَ الْهَيْئَةِ الْحَسَنَةِ لَهَا فِي عَيْنِه[1]
