< فهرست دروس

درس طب استاد ضیایی

88/12/03

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: حس چشایی و لامسه

جوانه های چشایی بر روی زبان انسان قرار دارند و مسئول حس چشایی می باشند. این جوانه های چشایی چهار مزه ی اصلی را شناسایی می کنند که عبارتند از: شیرینی، شوری، ترشی و تلخی.

جوانه های چشایی که هر مزه را شناسایی می کنند در محل خاصی بر روی زبان قرار دارند.

حس چشایی با حس بویائی ارتباط شدیدی دارد از این رو اگر انسان سرما بخورد و بینی او گرفته شود مزه ی نوشیدنی و غذاها را به خوبی نمی تواند احساس کند.

از دیگر حس ها حس لامسه است که شامل تمام حس گرهای پوست می شود این کار توسط گیرنده هایی که در زیر پوست قرار دارند و تحریکات وارده را به مغز مخابره می کنند انجام می گیرد.

برای هر حسی گیرندگی حسی خاصی وجود دارد. تعداد این گیرنده ها در هر قسم از بدن با قسمت های دیگر متفاوت است. مثلا نوک انگشتان دست و اطراف دهان دارای تعداد بسیار زیادی از این گیرنده ها می باشد. این در حالی است که پوست قسمت کمر گیرنده های حسی کمتری دارند.

اگر به این گیرنده های حسی بر اثر ضربه، تصادف، سوختگی، بعضی از بیماری ها که رشته های عصبی را از بین می برند آسیب وارد شود و یا اگر در مغز اختلالاتی بین مخچه و بصل النخاع رخ دهد، حس لامسه می تواند دچار اختلال شود.

 

بیماری حصبه: به آن تب روده و تیفوئید نیز می گویند که یک نوع عفونت باکتریایی می باشد و توسط باکتری ای به نام سالمونلاتایفی ایجاد می شود.

حصبه بر اثر مصرف غذا و آب آلوده ایجاد می شود.

علائم اولیه ی حصبه عبارتند از:

تب

بی حالی

شکم درد

اسهال

ضعف و خستگی

گیجی

بر روی شکم و سینه لکه های صورتی رنگی ظاهر می شود.

برای تشخیص این بیماری از کشت خون و مدفوع استفاده می شود. برای درمان آن باید آنتی بیوتیک مناسب را تجویز کرد و آب کافی به بدن رساند. در عرض دو تا چهار هفته این بیماری فروکش می کند.

اگر این بیماری درمان نشود عوارضی بروز می کند همچون:

سوراخ شدن روده ها

نارسایی کلیه

پریتونیت

این بیماری در کودکان به صورت خفیف تر از بزرگسالان دیده می شود.

 

انواع اسهال به سه گونه ی کلی می باشد:

اسهال آبکی. این اسهال نیازی به محدودیت غذایی ندارد. در این نوع اسهال، غذای کودک را باید ادامه داد ولی سه چیز که عبارتند از: میوه، آب میوه و نوشابه را نباید خورد و البته ی میوه ی موز استثناء شده است. شیر کودک باید نصف شود ولی غلظت شیر آن نباید کم شود و الا کودک به سوء تغذیه مبتلا می شود. همچنین از ریزمغذی ها باید استفاده کرد.

اسهال چرب. این اسهال نیاز به محدودیت مصرف چربی ها دارد. کته با ماست برای درمان آن مفید است.

اسهال خونی. حصبه موجب این نوع اسهال می شود. این اسهال علت میکروبی دارد و روده ی بزرگ را درگیر می کند و فرد نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارد.

در بحث اسهال و استفراغ کودکان سه قانون طلایی توسط متخصصین بیان شده است:

ادامه ی تغذیه ی کودک

افزایش مایعات مانند سرم و یا سوپ رقیق و یا پودر او آر اس.

مراجعه ی به موقع به پزشک مانند متخصص کودکان و یا فوق تخصص بیماری های عفونی کودکان.

در اسهال های ویروسی در کودکان که از سه تا ده روز ادامه می یابد بعد از اینکه کودک خوب شد باید یک وعده غذای اضافه که روغن بیشتری دارد به کار برد تا کودک به سوء تغذیه اضافه نشود. از ویتامین ها، آهن و مانند آن باید استفاده کرد.

مردم کشور ایران در سال 1384 نسبت به این چهار چیز کمبود داشته اند و دچار سوء تغذیه بوده اند:

ویتامین دی

ویتامین آ

کلسیم

آهن

 

خداوند در بیانی عام به همه ی انسان ها می فرماید: ﴿يا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالاً طَيِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ[1]

یعنی غذای انسان باید حلال باشد و نه حرام و شبهه ناک و دیگر اینکه باید طیب و پاکیزه باشد نه نجس. پاکیزه بودن با بهداشتی بودن متفاوت است. انسان باید از غذای حلال و طیب مصرف کند تا گرفتار دسیسه های ابلیس نشود. ﴿وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ

سپس خداوند در خطابی خاص می فرماید: ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ اشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ[2]

یعنی اگر می خواهد توان شکر عملی داشته باشد باید غذای طیب استفاده کند. مثلا نماز یومیه یکی از بالاترین نمونه از شکرهای عملی است. حال اگر انسان در نماز حال ندارد و حواسش جمع نیست و یا هنگام نماز خواندن خسته و کوفته می شود به سبب آن است که در طعام او مشکل وجود دارد. یا مثلا هنگام نماز خواندن با غفلت غذا می خورد و در اول و آخر غذا فراموش می کند تا شکر خداوند را به جا آورد. غفلت در خوردن غذا موجب سستی در عبادت می باشد.

سپس خداوند در خطابی کاملا خاص که فقط پیغمبران را شامل می شود می فرماید: ﴿يا أَيُّهَا الرُّسُلُ‌ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَليمٌ[3] بنا بر این رُسُل و کسانی که تالی تلو آنها هستند و کار آنها را ادامه می دهند باید از طیبات استفاده کنند. اگر کسی بدخور باشد و از نوشابه های گازدار و اسانس های شیمیایی استفاده کند نمی تواند توان لازم برای ادامه دادن کار انبیاء مانند تبلیغ داشته باشد. کسی که توان بدنی خوبی نداشته باشد نمی توان تعلیم و تعلّم را به شکل مناسب ادامه دهد.

انسان اگر بتواند خود را بسازد و مواظب نیّت و گفتار و اعمال خود باشد، در این هنگام کلام او در دیگران اثر می گذارد.

جابر بن یزید جعفی از یاوران خاص امام باقر علیه السلام از ایشان روایت می کند: مَنْ أَرَادَ أَنْ يُطَيِّبَ اللَّهُ جَسَدَهُ فَلَا يَأْكُلْ إِلَّا طَيِّباً؛ فَإِنَّ اللَّهَ يَقُولُ فِي كِتَابِهِ: يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ.[4]

 


[4] الاصول الستة عشر، ص218، حدیث 15.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo