درس طب استاد ضیائی
93/10/08
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: طبائع چهارگانه
حَدَّثَ أَبُو هِفَّانَ وَ ابْنُ مَاسُوَيْهِ حَاضِرٌ أَنَّ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع قَالَ الطَّبَائِعُ أَرْبَعٌ الدَّمُ وَ هُوَ عَبْدٌ وَ رُبَّمَا قَتَلَ الْعَبْدُ سَيِّدَهُ وَ الرِّيحُ وَ هُوَ عَدُوٌّ إِذَا سَدَدْتَ لَهُ بَاباً أَتَاكَ مِنْ آخَرَ وَ الْبَلْغَمُ وَ هُوَ مَلِكٌ يُدَارِي وَ الْمِرَّةُ وَ هِيَ الْأَرْضُ إِذَا رَجَفَتْ رَجَفَتْ بِمَنْ عَلَيْهَا فَقَالَ أَعِدْ عَلَيَّ فَوَ اللَّهِ مَا يُحْسِنُ جَالِينُوسُ أَنْ يَصِفَ هَذَا الْوَصْفَ[1]
خون به منزله ی عبد است که گاه قاتل انسان می شود و این زمانی است که خون آلوده و یا عفونی باشد و یا سلول های مرده ی خون زیاد باشد و کبد بدکار بوده، طحال نارسایی داشته باشد. این موجب می شود که شخص از پا در آید.
نه غلظت خون باید بالا باشد نه رقت آن و نه سلول های مرده ی آن.
ریح و طوفان ها و جریان های سرد و گرم هوایی بنیان کن هستند و لذا باید در بحث دم و بازدم نسبت به شش ها، هوای تنفسی، هوای پیرامون، میزان اکسیژن موجود و مانند آن دقت فراوان کرد. اکسیژن محلول در خون نباید کم شود. رسیدن اکسیژن به مغز نباید کم و یا متوقف شود. اگر از یک یا سه دقیقه اکسیژن به ذهن نرسد، فرد دچار عقب ماندگی ذهنی می شود و یا قدرت تکلم را از دست می دهد و محتاج به گفتار درمانی می شود و یا دچار فلج می شود.
هوای تنفسی نباید مسموم باشد و نباید حاوی بخارهای مسمومی مانند اسیتون، آرسنیک، آمونیاک، اسید سولفوریک، دود گازوئیل، بخارات بنزین و مانند آن باشد. خانه های اطراف پمپ بنزین باید دقت داشته باشند که هوای آلوده ی اطراف پمپ بنزین ها تا دویست برابر استاندارد جهانی است در این مکان ها نباید با دهان نفس کشید بلکه باید با فیلتر، ماسک و یا با بینی نفس کشید و نباید در آنجا زیاد مکث کرد.
بخارات ناشی از جیوه، آلومینیوم و سرب معلق در هوا، دخانیات، گاز کربنیک، همه موجب مسمومیت می شود و یا گاز مونواکسید کربن که قاتل خاموش نام دارد. گاه گازهایی هستند که موجب کوتاه شدن طول عمر می شوند مثلا اگر درصد گاز کربنیک در جایی زیاد باشد (مانند پارکینگ آپارتمان ها) درصد سکته ی قلبی و عروقی بالا می رود.
باید دقت کرد که در بحث ریوی، حبابچه های ریوی ملتهب نشود و فرد دچار آسم و یا برونشیت حاد و مزمن و یا دچار فیبرون و چروکیدگی ریه و یا آب آوردگی و سرطان ریه نشود.
از جمله چیزهایی که برای تقویت ریه خوب است می توان به انار شیرین، کاهو، مغز خام بادام شیرین، مویز و عسل طبیعی اشاره کرد.
بلغم نیز همانند پادشاهی است که باید با آن مدارا کرد و نگذاشت که بر انسان غلبه کند. بلغم گاه سفید است و گاه سیاه.
بلغم اگر سفید باشد که تجمع مایعات اضافی بافتی و یا خلط های اضافی (چسبنده و غیر چسبنده) باید از ضد تجمع که عسل رقیق شده ی صبحگاهی، آب سیب عسل شامگاهی و یا سیاه دانه با عسل استفاده کرد.
بلغم گاه سیاه است که همان نمک سمی و اسید اوریک خون است که آمونیاک سطح ادرار بالا می رود.
مایع صفراوی به منزله ی زمین است که اگر خشک یا لم یزرع شود موجب خشکی انسان می شود. اگر غلظت آن بالا رود و یا صفرای فرد دارای لجن صفراوی باشد بی قراری در فرد بالا می رود و گاه این اثر به سر انسان نفوذ کرده و تعادل روانی فرد را از بین می رود. در اینجا باید از صفرا برها استفاده کرد.
دم کرده ی گل قاصد هم ضد سرطان است و هم ضد صفرا.
آب غوره ی طبیعی (نجوشیده و بی نمک که در آفتاب گذاشته نشده) یا رب غوره یا خود غوره صفرا بر می باشد. مقوی اعصاب و ضد رماتیسم مفصلی و مقوی قلب هم هست. رب غوره ضد سَلَس مدفوع است (کسانی که کنترل مدفوع ندارند.) البته به شرطی که اسفنکترهای مقعدی از بین نرفته باشد.
آمونیاک ادرار موجب تخریب پوست می شود و علت اینکه اگر پوشک بچه را دیر عوض کنند پوستش آسیب می بیند وجود همین آمونیاک در ادرار است.
برای تشخیص مزاج یک فرد باید کارهایی را انجام داد از جمله:
·لمس کردن،
·رنگ بدن، (که آیا سفید پوست است یا زرد پوست، گلگون است یا نه و یا تیرگی پوست دارد یا نه و مانند آن.)
·موهای سر او چگونه است (لَخت است، مجعد است، رنگ آن چگونه است. مثلا اگر تیره و مجعد باشد علامت آن است که مزاج فرد گرم و خشک است. اگر موی کسی لَخت است علامت آن است که رطوبت در فرد زیاد است.)
·میزان خواب فرد. مثلا اگر کسی پرخواب است (اگر بیماری خاصی ندارد) این علامت تری و رطوبت بیشتر در فرد است.
·اگر کسی اضافه وزن دارد (بدون آنکه بیماری زمینه ای مانند کم کاری تیروئید و یا بدخوری و پرخوری داشته باشد و یا بدون اینکه کم کار باشد که در نتیجه کالری بدن سوزانده نمی شود. همچنین باید توجه داشت که هر کیلو اضافه وزن، ده کیلو فشار به مفصل می آورد و فرد چاق به بیماری های مختلف عروقی و مفصلی مبتلا می شود.) که علامت رطوبت بیشتر در فرد است. لاغری مفرط علامت خشکی بیشتر در فرد است.
·باید دید که دفع مواد زائد در فرد چگونه صورت می گیرد. مثلا حجم، وزن، غلظت ادرار در او چگونه است. ادرار فرد چرب است یا نه، مقدار کراتین و اوره ی آن چقدر است. همچنین است در بحث دفع مدفوع و یا بحث عرق کردن انسان که آیا عرق ریزش فرد زیاد است یا کم است و یا عرق نمی کند.
·میزان تاثیرپذیری فرد نسبت به آب و هوا، سردی و گرمی، نسبت به مطالب، نسبت به دیگران چگونه است. آیا دید فرد منفی است یا مثبت. ضریب پذیرش حرف حق در او چقدر است، لج باز و لجوج است یا نه.
·افعال صادره از بدن شخص چگونه است. یا افعال را با توان و نیروی بالا انجام می دهد یا نه. آیا کارها را با سرعت مطمئنه انجام می دهد یا اینکه با تعلل و کندی. آیا توانایی لازم در انجام کار محوله را دارد یا نه. گاه انسان طرح های مختلفی را برای خودش در نظر می گیرد و برنامه ریزی می کند ولی آنها را عملی نمی کند. باید دید آیا فرد کم خونی شدید دارد، افسردگی دارد و مانند آن. آیا نمی تواند مدیریت در امکانات موجود و یا در زمان داشته باشد. اگر کسی قدرت و توان بالا داشته باشد علامت آن است که مزاج او گرم و خشک است و الا اگر کسی تعلل می کند و سستی و کاهلی از خود بروز می دهد به سبب آن است که مزاج او سرد و خشک است. چنین کسی باید با مشاوره و تلقین و امثال آن این ضعف را در خودش جبران کند.
·بررسی هیکل فرد. یعنی چگالی، وزن و حجم شخص چقدر است. بنا بر این اگر کسی چاق و توپر (دارای عضله باشد.) این علامت مزاج گرم و تر است. اگر کسی چاق و پر از چربی بود این علامت مزاج سرد و تر می باشد.
اگر تعادل مزاج در فرد به هم بریزد این موجب عوارض مختلفی می شود که یکی از آنها ایجاد تشنج می شود. تشنج حدود پنجاه عامل دارد که یکی از آنها صرع است. یکی از آنها افت قند شدید خون است و گاه تشنج ناشی از تب بالا، سرماخوردگی شدید، آنفولانزای شدید و دردناک است.
حملات تشنج یک سری علائم دارد از جمله:
1.گشادی مردمک چشم
2.سردرد
3.خواب آلودگی
4.از دست دادن به تدریجی حافظه. هر بار تشنج یک ضربه به حافظه وارد می کند.
5.عملیات مغزی کم می شود و افت می کند.
6.سلول های مغزی از بین می رود و طول عمر آنها کم می شود و ضریب مردگی آنها بالا می رود.
7.تشنج موجب آسیب به فرد صرعی می شود مثلا زمین می خورد و یا در جاده به زمین می افتد و گاه به دیگران آسیب می زند به این گونه که گاه راننده و خلبان است.
بنا بر این باید علت تشنج را یافت و آن را درمان نمود. گاه حتی مخفی کاری سرماخوردگی و سرکوب کردن سرفه های موجب مزمن شدن سرفه می شود. همچنین است مخفی کردن بیماری ایدز، زخم تناسلی، سوزاک، هپاتیت بی و مانند آن که موجب می شود دیگران هم مبتلا شوند.
در میان ماهی ها ماهی قزل آلا که چربی زیر پوست آن بسیار کم است یکی از بهترین ماهی ها برای مصرف است. ماهی را باید بدون پوست مصرف کرد و بعد از آن از عسل یا خرما استفاده نمود.
در میان گوشت ها بهترین گوشت، گوشت گوسفند و در میان آنها بهترین گوشت، گوشت ران و سردست است و در میان شیرها بهترین شیر، شیر گاو است.
گاو ماده هر نه ماه یک بچه به دنیا می آورد ولی شترمرغ در هر سال چهل عدد تخم می گذارد یعنی هر سال می توان چهل جوجه ی شترمرغ به دست آورد. بنا بر این پرورش شترمرغ از نظر اقتصادی بیشتر مقرون به صرفه و درآمد زا است.
همچنین مقاومت شترمرغ به سرما و گرما از گاو بیشتر است. بز حتی از گاو هم مقاومتش کمتر می باشد.
شترمرغ در گرما تا بیش از پنجاه درجه و در سرما تا منهای چهل درجه زیر صفر مقاوم است.
این را برای آن گفتیم که مشخص شود طبع همه ی موجودات مانند انسان با هم فرق دارد. در میان ماهی ها هم گاه در مناطق آتشفشانی، ماهی های ریزی که به راحتی له می شوند زندگی می کنند و گرما و بخارات مسموم آتشفشانی را به راحتی تحمل می کنند.
حَدَّثَ أَبُو هِفَّانَ وَ ابْنُ مَاسُوَيْهِ حَاضِرٌ أَنَّ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع قَالَ الطَّبَائِعُ أَرْبَعٌ الدَّمُ وَ هُوَ عَبْدٌ وَ رُبَّمَا قَتَلَ الْعَبْدُ سَيِّدَهُ وَ الرِّيحُ وَ هُوَ عَدُوٌّ إِذَا سَدَدْتَ لَهُ بَاباً أَتَاكَ مِنْ آخَرَ وَ الْبَلْغَمُ وَ هُوَ مَلِكٌ يُدَارِي وَ الْمِرَّةُ وَ هِيَ الْأَرْضُ إِذَا رَجَفَتْ رَجَفَتْ بِمَنْ عَلَيْهَا فَقَالَ أَعِدْ عَلَيَّ فَوَ اللَّهِ مَا يُحْسِنُ جَالِينُوسُ أَنْ يَصِفَ هَذَا الْوَصْفَ[1]
خون به منزله ی عبد است که گاه قاتل انسان می شود و این زمانی است که خون آلوده و یا عفونی باشد و یا سلول های مرده ی خون زیاد باشد و کبد بدکار بوده، طحال نارسایی داشته باشد. این موجب می شود که شخص از پا در آید.
نه غلظت خون باید بالا باشد نه رقت آن و نه سلول های مرده ی آن.
ریح و طوفان ها و جریان های سرد و گرم هوایی بنیان کن هستند و لذا باید در بحث دم و بازدم نسبت به شش ها، هوای تنفسی، هوای پیرامون، میزان اکسیژن موجود و مانند آن دقت فراوان کرد. اکسیژن محلول در خون نباید کم شود. رسیدن اکسیژن به مغز نباید کم و یا متوقف شود. اگر از یک یا سه دقیقه اکسیژن به ذهن نرسد، فرد دچار عقب ماندگی ذهنی می شود و یا قدرت تکلم را از دست می دهد و محتاج به گفتار درمانی می شود و یا دچار فلج می شود.
هوای تنفسی نباید مسموم باشد و نباید حاوی بخارهای مسمومی مانند اسیتون، آرسنیک، آمونیاک، اسید سولفوریک، دود گازوئیل، بخارات بنزین و مانند آن باشد. خانه های اطراف پمپ بنزین باید دقت داشته باشند که هوای آلوده ی اطراف پمپ بنزین ها تا دویست برابر استاندارد جهانی است در این مکان ها نباید با دهان نفس کشید بلکه باید با فیلتر، ماسک و یا با بینی نفس کشید و نباید در آنجا زیاد مکث کرد.
بخارات ناشی از جیوه، آلومینیوم و سرب معلق در هوا، دخانیات، گاز کربنیک، همه موجب مسمومیت می شود و یا گاز مونواکسید کربن که قاتل خاموش نام دارد. گاه گازهایی هستند که موجب کوتاه شدن طول عمر می شوند مثلا اگر درصد گاز کربنیک در جایی زیاد باشد (مانند پارکینگ آپارتمان ها) درصد سکته ی قلبی و عروقی بالا می رود.
باید دقت کرد که در بحث ریوی، حبابچه های ریوی ملتهب نشود و فرد دچار آسم و یا برونشیت حاد و مزمن و یا دچار فیبرون و چروکیدگی ریه و یا آب آوردگی و سرطان ریه نشود.
از جمله چیزهایی که برای تقویت ریه خوب است می توان به انار شیرین، کاهو، مغز خام بادام شیرین، مویز و عسل طبیعی اشاره کرد.
بلغم نیز همانند پادشاهی است که باید با آن مدارا کرد و نگذاشت که بر انسان غلبه کند. بلغم گاه سفید است و گاه سیاه.
بلغم اگر سفید باشد که تجمع مایعات اضافی بافتی و یا خلط های اضافی (چسبنده و غیر چسبنده) باید از ضد تجمع که عسل رقیق شده ی صبحگاهی، آب سیب عسل شامگاهی و یا سیاه دانه با عسل استفاده کرد.
بلغم گاه سیاه است که همان نمک سمی و اسید اوریک خون است که آمونیاک سطح ادرار بالا می رود.
مایع صفراوی به منزله ی زمین است که اگر خشک یا لم یزرع شود موجب خشکی انسان می شود. اگر غلظت آن بالا رود و یا صفرای فرد دارای لجن صفراوی باشد بی قراری در فرد بالا می رود و گاه این اثر به سر انسان نفوذ کرده و تعادل روانی فرد را از بین می رود. در اینجا باید از صفرا برها استفاده کرد.
دم کرده ی گل قاصد هم ضد سرطان است و هم ضد صفرا.
آب غوره ی طبیعی (نجوشیده و بی نمک که در آفتاب گذاشته نشده) یا رب غوره یا خود غوره صفرا بر می باشد. مقوی اعصاب و ضد رماتیسم مفصلی و مقوی قلب هم هست. رب غوره ضد سَلَس مدفوع است (کسانی که کنترل مدفوع ندارند.) البته به شرطی که اسفنکترهای مقعدی از بین نرفته باشد.
آمونیاک ادرار موجب تخریب پوست می شود و علت اینکه اگر پوشک بچه را دیر عوض کنند پوستش آسیب می بیند وجود همین آمونیاک در ادرار است.
برای تشخیص مزاج یک فرد باید کارهایی را انجام داد از جمله:
·لمس کردن،
·رنگ بدن، (که آیا سفید پوست است یا زرد پوست، گلگون است یا نه و یا تیرگی پوست دارد یا نه و مانند آن.)
·موهای سر او چگونه است (لَخت است، مجعد است، رنگ آن چگونه است. مثلا اگر تیره و مجعد باشد علامت آن است که مزاج فرد گرم و خشک است. اگر موی کسی لَخت است علامت آن است که رطوبت در فرد زیاد است.)
·میزان خواب فرد. مثلا اگر کسی پرخواب است (اگر بیماری خاصی ندارد) این علامت تری و رطوبت بیشتر در فرد است.
·اگر کسی اضافه وزن دارد (بدون آنکه بیماری زمینه ای مانند کم کاری تیروئید و یا بدخوری و پرخوری داشته باشد و یا بدون اینکه کم کار باشد که در نتیجه کالری بدن سوزانده نمی شود. همچنین باید توجه داشت که هر کیلو اضافه وزن، ده کیلو فشار به مفصل می آورد و فرد چاق به بیماری های مختلف عروقی و مفصلی مبتلا می شود.) که علامت رطوبت بیشتر در فرد است. لاغری مفرط علامت خشکی بیشتر در فرد است.
·باید دید که دفع مواد زائد در فرد چگونه صورت می گیرد. مثلا حجم، وزن، غلظت ادرار در او چگونه است. ادرار فرد چرب است یا نه، مقدار کراتین و اوره ی آن چقدر است. همچنین است در بحث دفع مدفوع و یا بحث عرق کردن انسان که آیا عرق ریزش فرد زیاد است یا کم است و یا عرق نمی کند.
·میزان تاثیرپذیری فرد نسبت به آب و هوا، سردی و گرمی، نسبت به مطالب، نسبت به دیگران چگونه است. آیا دید فرد منفی است یا مثبت. ضریب پذیرش حرف حق در او چقدر است، لج باز و لجوج است یا نه.
·افعال صادره از بدن شخص چگونه است. یا افعال را با توان و نیروی بالا انجام می دهد یا نه. آیا کارها را با سرعت مطمئنه انجام می دهد یا اینکه با تعلل و کندی. آیا توانایی لازم در انجام کار محوله را دارد یا نه. گاه انسان طرح های مختلفی را برای خودش در نظر می گیرد و برنامه ریزی می کند ولی آنها را عملی نمی کند. باید دید آیا فرد کم خونی شدید دارد، افسردگی دارد و مانند آن. آیا نمی تواند مدیریت در امکانات موجود و یا در زمان داشته باشد. اگر کسی قدرت و توان بالا داشته باشد علامت آن است که مزاج او گرم و خشک است و الا اگر کسی تعلل می کند و سستی و کاهلی از خود بروز می دهد به سبب آن است که مزاج او سرد و خشک است. چنین کسی باید با مشاوره و تلقین و امثال آن این ضعف را در خودش جبران کند.
·بررسی هیکل فرد. یعنی چگالی، وزن و حجم شخص چقدر است. بنا بر این اگر کسی چاق و توپر (دارای عضله باشد.) این علامت مزاج گرم و تر است. اگر کسی چاق و پر از چربی بود این علامت مزاج سرد و تر می باشد.
اگر تعادل مزاج در فرد به هم بریزد این موجب عوارض مختلفی می شود که یکی از آنها ایجاد تشنج می شود. تشنج حدود پنجاه عامل دارد که یکی از آنها صرع است. یکی از آنها افت قند شدید خون است و گاه تشنج ناشی از تب بالا، سرماخوردگی شدید، آنفولانزای شدید و دردناک است.
حملات تشنج یک سری علائم دارد از جمله:
1.گشادی مردمک چشم
2.سردرد
3.خواب آلودگی
4.از دست دادن به تدریجی حافظه. هر بار تشنج یک ضربه به حافظه وارد می کند.
5.عملیات مغزی کم می شود و افت می کند.
6.سلول های مغزی از بین می رود و طول عمر آنها کم می شود و ضریب مردگی آنها بالا می رود.
7.تشنج موجب آسیب به فرد صرعی می شود مثلا زمین می خورد و یا در جاده به زمین می افتد و گاه به دیگران آسیب می زند به این گونه که گاه راننده و خلبان است.
بنا بر این باید علت تشنج را یافت و آن را درمان نمود. گاه حتی مخفی کاری سرماخوردگی و سرکوب کردن سرفه های موجب مزمن شدن سرفه می شود. همچنین است مخفی کردن بیماری ایدز، زخم تناسلی، سوزاک، هپاتیت بی و مانند آن که موجب می شود دیگران هم مبتلا شوند.
در میان ماهی ها ماهی قزل آلا که چربی زیر پوست آن بسیار کم است یکی از بهترین ماهی ها برای مصرف است. ماهی را باید بدون پوست مصرف کرد و بعد از آن از عسل یا خرما استفاده نمود.
در میان گوشت ها بهترین گوشت، گوشت گوسفند و در میان آنها بهترین گوشت، گوشت ران و سردست است و در میان شیرها بهترین شیر، شیر گاو است.
گاو ماده هر نه ماه یک بچه به دنیا می آورد ولی شترمرغ در هر سال چهل عدد تخم می گذارد یعنی هر سال می توان چهل جوجه ی شترمرغ به دست آورد. بنا بر این پرورش شترمرغ از نظر اقتصادی بیشتر مقرون به صرفه و درآمد زا است.
همچنین مقاومت شترمرغ به سرما و گرما از گاو بیشتر است. بز حتی از گاو هم مقاومتش کمتر می باشد.
شترمرغ در گرما تا بیش از پنجاه درجه و در سرما تا منهای چهل درجه زیر صفر مقاوم است.
این را برای آن گفتیم که مشخص شود طبع همه ی موجودات مانند انسان با هم فرق دارد. در میان ماهی ها هم گاه در مناطق آتشفشانی، ماهی های ریزی که به راحتی له می شوند زندگی می کنند و گرما و بخارات مسموم آتشفشانی را به راحتی تحمل می کنند.
