درس حدیث استاد محسن فقیهی
98/09/13
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: درمان عُجب
خلاصه جلسه گذشته: در مباحث گذشته راجع به فرمایشات مرحوم امام (ره) در کتاب چهل‌حدیث، مباحثی را مطرح کردیم. یکی از مشکلاتی که جامعه ما را تهدید می‌کند و یکی از امراضی که واگیر دارد عُجب است؛ مانند بیماری آنفولانزا که ممکن است دیگران نیز مبتلا شوند و گاهی انسان را هلاک می‌کند. یکی از مشکلاتی که ممکن است مبتلا شویم شاید هم مبتلا باشیم، مسئله عجب است؛ یعنی خود بزرگ بینی. هر کسی در جهتی ممکن است خود را بزرگ بببیند؛ کسی ممکن است خودش را خیلی زیبا ببیند، فکر می‌کند از همه زیباتر است؛ کسی خود را از همه عالم‌تر می‌بیند فکر می‌کند از همه ملّاتر است؛ کسی خود را متدین می‌داند و فکر می‌کند که از همه مقدس‌تر و متدین‌تر است؛ این حالت عجب و خودبزرگ‌بینی است. خیلی از ما انسان‌ها به این بیماری روحی مبتلا می‌شویم که گاهی به افراط هم کشیده می‌شود
توجه به خداوند، علاج عجبعلاج و درمان عجب در چیست که مبتلا نشویم یا اگر مبتلا شدیم کاری کنیم که خود را کوچک‌تر بدانیم؟ خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا﴾.[1]
توجه به بزرگی خدا و اینکه هرچه دارید خدا به شما داده است. خدا چشم زیبایی به شما داده است؛ به بیمارستان بروید می‌بینید که برخی از مردم چشم ندارند اما شما چشم زیبا و قشنگ دارید.اگر بخواهید به این چشم زیبا یا چهره زیبا بنازید، تکبر کنید و عجب شما را بگیرد باید توجه کنید که خیلی از انسان‌ها این صورت زیبا را ندارند، این چشم را ندارند. این چشم و صورت زیبا را چه کسی به شما داده است؟ آیا جز این است که خداوند لطف کرده؟ شما چه کرده‌ای که زیبا شده‌ای؟ این زیبایی را از کجا آورده‌ای؟ جز این است که خداوند به شما داده است؟ آن‌وقت در برابر خداوند خودبزرگ‌بینی داری و خود را بزرگ می‌بینی؟ خداوند می‌توانست این چشم، زیبایی و جمال را از شما بگیرد. توجه داشته باش که این جمال را خداوند به تو داده است، این مال را خدا بعه تو داده درحالی‌که خیلی از انسان‌ها فقیر هستند. همین مقداری که داری را خداوند به تو داده است، خیلی‌ها همین مقدار را هم ندارند. توجه کن، ببین و بدان که این محبت خدا بوده است. مقام، علم و عقل داری خداوند به تو داده، خیلی‌ها از این‌ها محروم هستند. تمام محاسن در وجودتان را خداوند عنایت کرده است.انسان یک روز تب می‌کند، مریض می‌شود و تا شب می‌میرد، تمام زیبایی‌ها از بین می‌رود. با یک تصادف تمام زیبایی از بین می‌رود؛ بدان که همه این‌ها از خداوند است. مالت یک‌شبه از بین می‌رود، جمالت یک‌ساعته از بین می‌رود، مقامت هم همین‌طور است. خبر می‌دهند که رئیس فلان اداره یا فلان وزیر، امروز زندانی شد. نه به مقام، نه به جمال و نه به مال اعتباری است. اگر فضل و رحمت خداوند شمال حال ما شود و ما شاکر پروردگار باشیم و عجب و خودبزرگ‌بینی سراغ ما نیاید، متواضع و خدمتگذار باشیم و به مردم کمک کنیم، انشاءالله هم مال، هم جمالش و هم مقامش می‌ماند اما بدانید ﴿وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا﴾ لذا نباید به علم و تقوایت بنازی؛ همین آدم‌های باتقوای درجه‌یک در قوه قضائیه قاضی شدند، وقتی به آن مقام رسیدند رشوه می‌گیرند و آبروی چندین‌ساله خود را نابود می‌کنند.اعتماد و توجه انسان باید به خداوند باشد هرچه داریم از خدا داریم، اگر یک‌جو عقل، مال یا مقام داریم از خداست اگر شکر و تواضع داشته باشیم و خود را بزرگ نبینیم، انشاءالله روزبه‌روز بالاتر می‌رویم ولی اگر تواضع تبدیل به تکبر شود و عجب و خودبزرگ‌بینی به سراغتان بیاید مال، مقام، جمال آبرو و ... ممکن است ازبین برود.کلام از امام حسن عسکری (ع)در آستانه ولادت امام حسن عسکری (ع) دو روایت را از ایشان می‌خوانیم:
روایت اول
«خَصْلَتَانِ لَيْسَ فَوْقَهُمَا شَيْ‌ءٌ الْإِيمَانُ بِاللَّهِ وَ نَفْعُ الْإِخْوَان».[2] گاهی فکر می‌کنیم فقط تسبیح، ذکر و عبادت خدا، بالاترین مقام است ولی آقا امام حسن عسکری (ع) می‌فرمایند بعد از ایمان نافع بودن برای مردم مهم است. اول ایمان به خدا دوم نافع بودن برای مردم. سعی کنید آدم نافعی برای مردم باشید و بتوانید مشکلات مردم را حل کنید. دست هم را بگیرید و یار هم باشید.
روحانیت تا می‌تواند به مردم کمک کند، در همین سیل‌ها و زلزله‌هایی که آمد و طلبه‌های عزیز ما رفتند و کمک کردند، وجهه خوبی برای روحانیت درست شد.روایت دوم
«التَّوَاضُعُ نِعْمَةٌ لَا يُحْسَدُ عَلَيْهَا».[3] هر نعمتی که دارید مورد حسادت واقع می‌شود، ماشین خوبی می‌خرید عده‌ای حسادت می‌کنند، مقام بالایی پیدا می‌کنید عده زیادی حسادت می‌کنند ولی چیزی در عالم است که خیلی باارزش است و کسی هم حسادت آن را نمی‌کند؛ آن چیز تواضع است. اگر تواضع کنید همه دوستتان دارند. باید سعی کنیم تواضع داشته باشیم خصوصاً در درجه اول، روحانیت عزیز.
روحانیت دشمنان زیادی از داخل و خارج دارد و به دنبال این هستند که روحانیت را ازبین ببرند، شما با تواضع، اخلاق نیک و کمک کردن به دیگران می‌توانید اسلام را زنده و روحانیت را آبرومند کنید.انشاءالله همه ما امام حسن عسکری و امامان معصوم (ع) را الگوی خود قرار دهیم.
