درس اخلاق استاد هادی عباسی‌خراسانی

موضوع: اخلاق عبادی/کیفیت عبادت /لزوم عبادت با قلب و نیت پاک

1- بحث اخلاقی (کیفیت عبادت)

دعای کمیل، همان دعای خضر نبی (علیه‌السلام) است که حضرت امیر (علیه‌السلام) به جناب کمیل دادند و در عظمت جناب کمیل همین بس که ایشان این دعا را پخش کرد. ایشان از یاران خاص حضرت است. روایت امروز، خطاب به کمیل است که همین روایت هم ارزش اوست:

«یا کمیل لیس الشأن أن تصلی و تصوم و تتصدق الشأن أن تکون الصلاة فعلت بقلب نقی و عمل عند الله مرضی و خشوع سَوِیّ و إبقاء للجد فیها».[1]

1.1- عبادت با قلب پاک و مرضی خداوند و خشوع

شخصیت به این نیست که انسان نماز بخواند و روزه بگیرد و صدقه بدهد. هم بحث عبادی است و هم نفسانی و هم اجتماعی. شأن به این نیست که انسان در امور عبادی و اجتماعی باشد. شأن به این است که نماز به دل پاک باشد. اگر دل درست شد، باقی کارها درست است. گاهی مردم می‌گویند دلت پاک باشد، از اینجا است و بی جهت نیست. اگر نمازی بر اساس نقاوت دل بود و بر اساس عمل مرضی عند الله بود، مهم است. صحت، مقدمه‌ی کار است. مقدمه‌ی قبولی است که کار الهی است. ارزش به نماز و روزه و صدقه نیست. شأن، چیزی است که انسان را متشخص می‌کند. عمل عند الله مرضی و خشوع سَوِی مهم است. قلب و جسم وقتی هماهنگ شد، می‌شود خشوع. همان‌طور که قلب ارزشمند است، جسم هم ارزش یابد.

1.2- فقه، گام اول برای سیروسلوک

فرمودند وقتی می‌خواهی نماز بخوانی، ببین کجا نماز می‌خوانی و برای چه و چطور؟ بحث صحت را مطرح فرمودند که جای نماز نباید غصبی باشد. تمام فقه ما برای حفظ مقدمات دین ما است. گام اول مهم است. جسارت به فقها نباشد. فقاهت، گام اول است. اگر بتوانیم این را متوجه شویم که اگر فعالیت ما حلال بود و حرام نبود، در گام‌های بعدی می‌توانیم حرکت کنیم. گام‌های ثبوتیِ بعدی اثباتی است. باید اسلام‌شناس شویم. تمام حلال و حرام بر می‌گردد به این که قدم‌های ما مشروع است؟ آیا این سخن، حلال است یا حرام؟ مراقبت عجیبی به جناب کمیل دادند. فقه اکبر و اوسط و اصغر را به او دادند. باید برای همه برنامه داشت. هدف‌های میانی را باید در نظر داشت.