درس اخلاق استاد هادی عباسی‌خراسانی

موضوع: اخلاق عبادی/قرآن /خصوصیات قرآن - قسمت دوم

1- بحث اخلاقی (خصوصیات قرآن)

«وَعَلَيْكُمْ بِكِتَابِ اللهِ، فَإِنَّهُ الْحَبْلُ الْمَتِينُ، وَالنُّورُ الْمُبِينُ، وَالشِّفَاءُ النَّافِعُ، وَالرِّيُّ النَّاقِعُ، وَالْعِصْمَةُ لِلْمُتَمَسِّكِ، وَالنَّجَاةُ لِلْمُتَعَلِّقِ».[1]

حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در این توصیه‌ی اخلاقی - معرفتی‌شان امر فرمودند که به قرآن تمسک کنید و جلودار خود قرار دهید. چند تعلیل برای این بیان کردند؛ یکی اینکه حبل متین است، نور مبین است. ابانه برای اشیاء است و قرآن، ﴿تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ﴾[2] است. قرآن درمان نیست؛ بلکه شفاء است. اینکه شاید شفا باشد یا خیر، چنین نیست؛ قطعا شفا است.

1.1- چشمه‌ی جوشان و سیراب‌کننده

«و الرِّیُّ الناقع» یا «النافع»؛

اگر «ناقِع» باشد، جوشان است و بهتر است. «رَی» به معنی چشمه است. چشمه‌ی جوشان و سیراب‌کننده. چشمه‌ی شور نیست که سیراب نکند؛ بلکه گوارا است. تعبیر چشمه برای قرآن زیبا است. انسان اگر انس با آیات قرآن بگیرد، دل او مثل آیات الهی می‌شود. چشمه‌ی جوشان که بشود، می‌تواند دیگران را سیراب کند. خودش هم متعفن و فاسد نمی‌شود. آبی که جوشش دارد، سالم می‌ماند. آبِ ایستاده است، ولی فاسد شدنی نیست. اولیای الهی می‌گویند اگر قلب مواظب واردات و صادراتش باشد، قلب جوشان می‌شود. اکثر معارف ما صحبت دل و دلداری است.

1.2- نگه‌دارنده‌ی متمسک به قرآن

تعلیل دیگر این است: «و العصمة للمتمسک»؛

عصمتِ نگهدار است. نگهدارِ کسی است که به آن چنگ بزند. قرآن، جزو حفّاظ است. نگه دارنده‌ی دنیا و آخرت است. در کل عوالم، قرآن نگه دارنده است. کسانی که تجربه‌های سیر و سلوکی را دارند، معتقدند نورانیت قرآن در عوالم دیگر از دنیا بیشتر است؛ به خاطر اینکه اصالتش و ریشه‌اش آن‌جایی است، نه این‌جایی؛ چون از لوح محفوظ آمده است.

1.3- نگه‌دارنده‌ی کسی که به قرآن چنگ زند

«و النجاة للمتعلّق»؛

«مُتَعَلِّق»، کسی است که به چیزی چنگ می‌زند و به آن آویزان می‌شود. ما یک متمسک داریم که متمسک، نگه‌دارنده است. متعلق، کسی است که در آخرین لحظه‌های افتادن است؛ مانند غریق که یتشبث بکل حشیش. انسان در حال غرق شدن به هر چیزی چنگ می‌زند. پس کسانی که از همه چیز [یعنی تعلقات دنیوی] قطع امید کنند، قرآن نجات دهنده‌ی آنان است.

ان‌شاءالله همه‌ی ما به قرآن چنگ بزنیم و آن را جلودار خود قرار دهیم.

1.4- مراحل ارتباط با قرآن

انسان باید نسبت به خودش برنامه‌ریزی کند. قرآن با توجه به افراد، مقول به تشکیک است. قرآن، مقول به تشکیک است. اول برنامه‌ریزی قرائت قرآن داشته باشید. بعد تفسیر را ببینید. بعد با ارواح و نفوسی که اُنس با قرآن گرفتند، اُنس بگیرید که سازنده است.

در مباحث علمی از تخصص در یک رشته شروع کنید و کم‌کم به جامعیت برسید. در علم قانع نباشید که حدّ یَقِفِ شماست.