درس اخلاق استاد هادی عباسی‌خراسانی

موضوع: اخلاق فردی/هوای نفس /آثار و تبعات پیروی از هوای نفس

1- بحث اخلاقی (آثار و تبعات پیروی از هوای نفس)

حدیث امروز را در محضر حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) هستیم. کتاب غرر و درر که مجموعه کلمات قصار حضرت امیر (علیه‌السلام) است، کتاب خوبی است. نسبت به این کتاب‌ها عرضی داریم که در مباحث فقهی هم عرض کردیم. گاهی متن، مؤید سند است. متن، گویای صدور از معصوم (علیه‌السلام) است. مهم، اطمینان به صدور است؛ ولو از گویایی متن. گویایی متن، دلیل بر صدور از حضرات معصومین (علیهم‌السلام) است.

حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرمودند: «لا تَرَخَّص لِنَفسِكَ في مُطاوَعَةِ الهَوَى‌ وَ إيثارِ لَذّاتِ الدُّنيا فَتُفسِدَ دينَكَ و لا تَصلَح و تَخسِرَ نَفسَكَ و لا تَربَح».[1]

1.1- فساد دین و عدم صلاح آن

به نفس‌تان اجازه ندهید که پیروی از هوای نفس داشته باشد و لذت‌های دنیا را انتخاب کند؛ بلکه باید نفس، عُقبَی را انتخاب کند و یا بالاتر، مولا را. عده‌ای دنیاگرا و عده‌ای عقباگرا و عده‌ای وظیفه‌گرا و مولاگرا هستند. اگر انسان، ولی‌ّخواه بود و همراهی و معیت با ولیّ داشت، هنرمند است. ماه رجب، ماه ولایت و متابعت ولیّ است. جعل ماه مبارک رجب، برای تمرین ولایت‌مداری است. انسان ولی را بشناسد و خواسته‌های او را بشناسد و پیرو خواست او باشد. مطاوعت داشته باشد. به نفس‌تان این اجازه را ندهید که دنبال هَوَی باشد. آنچه انسان را به زمین بزند، هَوَی است. هوای نفس، ناچیز است و ما دون است.

«فتفسد دینک و لا تصلح»؛

دین تو را ضایع و فاسد می‌کند و به صلاح نمی‌رساند.

1.2- زیان نفس و عدم سود آن

«و تخسر نفسک و لا تربح»؛

نفست را به زیان می‌رساند و به سود نمی‌رسد. فرمان عدم ترخیص دادند. به نفس‌تان اجازه ندهید هواپرستی کند و شما را به فساد بکشاند. نفس‌تان، شما را به خسران نرساند. خسران در سود نیست؛ بلکه خسران در سرمایه است. نتیجه‌ی پیام حضرت این است که نفس‌تان را کنترل کنید، تا جان‌تان آزاد باشد و در این صورت، مقامات برای شما مقدر می‌شود. حقیر هم در این عرض با شما مشترک باشم که مدیریت کنیم که چگونه باید باشیم و چگونه باشیم. کجا هستیم و کجا می‌رویم و از کجا آمده‌ایم. «رَحِمَ اللَّهُ امرءً ... عَلِمَ مِن أينَ وَ في أينَ وَ إلى أَينَ».[2]