درس اخلاق استاد هادی عباسی‌خراسانی

موضوع: اخلاق اجتماعی/صله ی رحم /آثار صله ی رحم و تبعات ترک صله ی رحم

1- بحث اخلاقی (صله‌ی رَحِم)

ماه رجب و ماه برنامه‌ریزی برای رسیدن به کمالات و استفاده از فیوضات الهی است. حدیث امروز را در محضر ولی اولیای الهی - سرّ الأنبیاء و المرسلین - حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) هستیم.

1.1- آثار صله‌ی رَحِم

«إنّ صِلَةَ الأرحامِ لَمِن مُوجِباتِ الإسلامِ وَ إنّ اللهَ سُبحانَهُ أَمَرَ بِإِکرامِهَا وَ أَنّهُ تعالَی یَصِلُ مَن وَصَلَها وَ قَطَعَ مَن قَطَعَهَا وَ یُکرِمُ مَن أَکرَمَهَا».[1]

«اَرحام»، جمع «رَحِم» است و «رَحِم» از مهربانی و الفت است. ارحام را ارحام می‌گویند، چون بین‌شان، رحمتی حاکم است. صله‌ی ارحام از واجبات اسلام است. خداوند، امر به اکرام ارحام کرده است. خدا با کسانی که صله‌ی رحم داشته باشند، صله می‌دهد. خداوند با کسی که قطع رحم کند، قطع می‌کند و سوم اینکه اکرام می‌کند، کسی را که ارحام را احترام کند. پنج مطلب مهم این حدیث:

    • از واجبات اسلامی است.

    • خداوند امر به صله‌ی ارحام کرده است و امر به امر به صله.

    • خدا با کسی که صله‌ی ارحام کند، وصل می‌کند.

    • خدا با قاطع رحم قطع می‌کند.

    • کسی که به ارحام اکرام کند، اکرام می‌کند.

1.2- اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، مصداق «ارحام» در قرآن

﴿وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِي تَسَاءلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا﴾.[2]

در این آیه در کنار نام خدا، نام ارحام آمده است.

جمیل‌بن‌دَرّاج می‌گوید: از امام صادق (علیه‌السلام) درباره‌ی این آیه سؤال کردم؛ «فَقَالَ: هِيَ أَرْحَامُ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ بِصِلَتِهَا وَ عَظَّمَهَا أَ لَا تَرَى أَنَّهُ جَعَلَهَا مِنْهُ‌».[3]

صله‌ی اتصالی مردم، از کسی است که آنها را به رحمت رحمانیه و رحیمیه متصل کرده است. صله‌ی ارحام، یعنی اتصال به ائمه (علیهم‌السلام). رحم اصطلاحی هم برای این است که اتصال سببی و نسبی ایجاد می‌کند. ما به علت ایجاد عالم، اتصال سببی و نسبی داریم. قدری که در این ماه سفارش اتصال به اولیای الهی شده، در ماه دیگر نشده است.

1.3- سفارش به خواندن دعای «اللهم إنی أسئلک ...»

یکی از دعاهای ماه رجب که امام زمان (علیه‌السلام)، سفارش به خواندن آن فرمودند، این دعا است: «اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِمَعَانِي جَمِيعِ مَا يَدْعُوكَ بِهِ وُلاَةُ أَمْرِكَ اَلْمَأْمُونُونَ عَلَى سِرِّكَ اَلْمُسْتَبْشِرُونَ بِأَمْرِكَ اَلْوَاصِفُونَ لِقُدْرَتِكَ اَلْمُعْلِنُونَ لِعَظَمَتِكَ أَسْأَلُكَ بِمَا نَطَقَ فِيهِمْ مِنْ مَشِيَّتِكَ فَجَعَلْتَهُمْ مَعَادِنَ لِكَلِمَاتِكَ وَ أَرْكَاناً لِتَوْحِيدِكَ وَ آيَاتِكَ وَ مَقَامَاتِكَ اَلَّتِي لاَ تَعْطِيلَ لَهَا فِي كُلِّ مَكَانٍ يَعْرِفُكَ بِهَا مَنْ عَرَفَكَ لاَ فَرْقَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهَا إِلاَّ أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ...».[4]

به بهانه‌های مختلف، نام حضرت را ببرید. اینکه روایت و تأکید است به بلند شدن، زمان برده شدن نام حضرت، برای همین است. ان‌شاءالله جزو اولوا الأرحامِ آنها باشیم.