درس خارج فقه استاد میرزا محمدحسین احمدی فقیه یزدی

موضوع: جهل اجتماعی

از مسائل اجتماع از مجموع آیات شریفه به دست می آید وموضوع بسیار مهمی است مسئله جهل است ویکی هم غفلت است که در آیات ذکر شده است.

عواملی که باعث می شود جامعه آسیب ببیند واز بین برود اولش جهل است در روایتی از حضرت امیرالمومنین علیه السلام اعظم المصائب الجهل

درروایت از حضرت رسول ص العلم راس الخیر کله والجهل راس الشر کله

دانایی سر همه خیرات است وجهل راس همه بدی هاست.

روایات فروانی داریم در این زمینه که هیچ فقری بالاتر از جهل نیست وهیچ ظلمی هم بالاتر از جهل نیست.

لذت های باطل انسان از روی جهل است ولذت را هم به سمت کمال رسیدن انسان می ببرد ولی اشتباه راه را می رود وحسن وقبح به همین صورت است که مربوط به علم وجهل است،حسن از روی علم ودانش وبینش وحضور عقل است ولی قبح جایی که از روی جهل وبی عقلی می باشد.

حتی جهنمی وبهشتی شدن مربوط به علم وجهل است که علم دانایی بهشت آفرین است وجهل جهنم آفرین.

بیشترین ناهنجاری در جامعه این که نیازهاو احساساتی است که به آن توجه نمی شودو برای این که این نیاز ها برآورده شود به بیرون از مسیر صحیح روی می آورد وبه بی راهه می رود ترک تحصیل وسرقت واعتیاد مربوط به جهل ودور شدند از نیاز واقعی واحساسات صحیح است ونوعا در همین هیجان ها نوجوان به ماجراجویی وکنجکاوی واستقلال طلبی وخودباختگی می رسند که نوعا روانشناس ها می گویند که هنجار شکنی نوجوان به خاطر بی توجهی به احساسات است که به اینجا می رسد.

آیات قرآن در این زمینه اصل گرفتاری را به جهل داده است وموضوعات متعددی را گرفتاری زیادی است منشاش را جهل می داند وجامعه به واسطه همین جهل گرفتار شده است.

در سوره اعراف حضرت موسی ع به قوم این نسبت را داده است که با دست اصنام را بسازند ﴿وجاوزنا ببنی اسرائیل البحر فاتوا علی قوم یعکفون علی اصنام قالوا یا موسی اجعل لنا الها کمالهم آله قال انکم قوم تجهلون﴾

در ونساء 54 وانعام115 وسوره نحل مورد جهل را تذکر فرموده که آسیب های درجامعه شون وبدترین مشکل در جامعه جهل است :انما التوبه علی الله للذین یعملون السوء بجهالة ثم یتوبون

توبه آنان که عمل به جهالت مرتکب شدند پذیرفته شده است.

این مسئله از مسائل مهم قرآنی است واصل مشکل جامعه جهل است.

جهل باید از بین برود وبزرگترین وظیفه انبیاء همین است که جهل مردم را از بین برود ؛روایت مقابله عقل وجهل است وعلم وجهل است؛ هم عقل نوعی علم است چراغ عقل با چراغ علم با هم هستند آنجا که عقل به کار می افتد انجاست که عقل مراقبت می کند که جهل به وجود نیاید.

در این مسیر خیلی از عوامل جهل ارزش دارد از روایات وایات استخراج کنیم تا مواظب از آنان شود تا در وادی جهل وارد نشویم:

یکی اخلاق است که باید قسمت به قسمت بحث شود.

فقر وتنگ دستی عامل مهمی است که امروز بیکاری مطرح است.

تقلید کورکورانه اساس جهل می شود.

لاتقف مالیس لک به علم ان السمع والابصار والافئده کان به مسئولاً

آنچه علم نداری تبعیت نکن که همه منابع اندیشه باید پاسخ گو باشند.

تقف دنبال روی سلسله وار به چیزی که علم ندارد می باشد.

مرحوم علامه طباطبایی ره این آیه را متابعت هرچیزی که بدون علم ویقین دنبال روی کندگرفتاری هایی دچار می شود.

در مجموع روایات هم وقتی ملاحظه بفرمایید از عبارتی که امیر المومنین علیه السلام که مردم را سه دسته می کنند الناس ثلاثه عالم ربانی ومتعلم علی سبیل النجاه وهمج رعاء اتباع کل نائق یمیلون مع کل ریح لم یستضیئوا بنور العلم ولم یلجئوا الی رکن وثیق.

به هرطرف می روند وپایگاه محکمی ندارند وبا هر بادی به هر طرف می روند.آدم جاهل اگرتقلید می کند باید از روی علم باشد یعنی تقلید اور انجات می دهد وموجب سقوط او نمی شود.