درس خارج فقه استاد میرزا محمدحسین احمدی فقیه یزدی

موضوع: فساد در زمین

﴿قالُوا اطَّيَّرْنا بِكَ وَ بِمَنْ مَعَكَ قالَ طائِرُكُمْ عِنْدَ اللَّهِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تُفْتَنُونَ﴾[1]

﴿وَ كانَ فِي الْمَدينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَ لا يُصْلِحُون‌﴾[2]

فتنه گاه به معنای آزمایش وامتحان است که راه درست از اشتباه تشخیص داده می شود وباز به معنای خراب کاری است. واین معنایی است که در آیه48 اشاره می شود که یفسدون فی الارض.

﴿طاعَةٌ وَ قَوْلٌ مَعْرُوفٌ فَإِذا عَزَمَ الْأَمْرُ فَلَوْ صَدَقُوا اللَّهَ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ﴾[3]

﴿فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَكُمْ﴾[4]

اراده انسان ها روی برنامه صحیح معروف انجام می گیردودستورات الهی روی معروف است که باید اولوالامر را بشناسید ،معروف دو معنا داردیکی در جامعه پسندیده شده است ومورد قبول جامعه است البته مردم سالم وفطرت سالم که از جهت پسندیده مردم می شود معروف ویک معنا هم به معنای شناخته شده که در تحلیل علمی وفکری که عامه مردم آن را می شناسند که کارخوب است مثلا عدالت را همه مردم خوب می شناسند هرچند خودشان در مقام عمل به عدالت رفتار نمی کنند.

اراده هایی است که تقدیس شده است واز روی الهام الهی است که برای او میشود تا کارهای او از روی معروف انجام بگیرد .مثلا در دفاع مقدس اراده ها وتصمیم هایی بود که با الهام الهی انجام میشدکه نشان از معروف بودن آن داشت.آیه می فرماید اذاعزم الامر که این تصمیم تصدیق شده ومعروف از جانب الهی باشد.

مقابل فتنه معروف است ، ومهمتر که اگر تصدیق ومعروف باشد خداوند آن را استحکام می بخشد وتصدیق منطبق با واقع وحمایت از جانب او میشود.

اگر از روی طاعت باشد وعزم واراده از روی معروف باشد حمایت الهی را در پی دارد ولی اگر منکر را گرفتند ومعروف را تبعیت نکردند نتیجه اش فساد در زمین می شود وفساد براساس رعایت نکردن قول معروف ایجاد میشود واراده آنان روی چیزی که تصدیق الهی را در پی داشته باشد قرار نمی گیرد.

عزم فتنه آمیز وخروج از معروف قطع ارحام است.

در سوره عنکبوت است که اوهن البیوت است است که عنکبوت خانه دان را ازهم می گسلد وروابط خانوادگی ندارد وجفت خود را می خورد وتشکیل بیت وخانه نیست وروابط ارحامی ندارد که عنکبوت می شود سست ترین خانه ها وکسانی که قطع رحم می کنند خانه عنکبوتی دارند واین ها که با خدا رابطه قطع دارند ونمی توانند به معروف عمل کنند این ها بیت ندارند وخانه یکی نیستند که می شوند بیت العنکبوت وقطع رحم می شود ومقدمات فساد در زمین می شود.

﴿أُولئِكَ الَّذينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمى‌ أَبْصارَهُمْ﴾[5]

واین ها مورد لعنت الهی هستند واز رحمت خداوندگار به دور هستند که کر وکور هستند وچیزی متوجه نمی شوند ودر مسیر فساد جلو می روند.

﴿أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى‌ قُلُوبٍ أَقْفالُها﴾[6]

جامعه ای که تدبر درقران ندارد ادامه راه فساد است که فساد آنان اجازه تدبر را به آنان نمی دهد.درحالیکه باید درب قلب باز باشد وبیاید وبپسندد واین لفظ دلم می خواهد که این همان تعبیر قلب در قرآن است که غیر از عقل است.قلب وعقل یک حقیقت اند البته می تواند هوای نفس این قلب را بپوشاند ونگذارد خوبی ها را برگزیند.بر دل می تواند مهر وقفل زده شود که مثال این که مادر بهترین ودلسوزترین است که گاه می تواند بر قلب مادر مهر بخورد واو جلوی پیشرفت وترقی فرزند را بگیرد.

...

گاه جواب از روی فقه وحقیقت فقهی می شود که عمده همین است ودوم گاه مسئله از روی فقه نشد جواب داده شود باید مباحث اصولی پاسخ گو باشد که روی مبنای عقلی وهم روی مبنای انسانی وهم مبنای عرفی وهم روی مبنای بناء عقلاء یا بنای قانونی ودولتی واقع شده است.

مثلا شخص چندتا گوسفند از دیگری خریده وپس بردن در کشتارگاه چندعدد آن را دامپزشک رد صلاحیت مصرف کرده است،آیا این از مال مالک است یا مال مشتری؟ اگر بگوییم در خیار 3روز است که می شود مسئله شرعی البته باید گفته شود که این خیار3روز که بیان شده برای گذشته وعرف آنان بوده که امام علیه السلام بیان کرده است.

عرف این گوسفند ها را یکی می دانسته ومعامله را درست می دانسته،این باید برمبنای اصولی باشد یا فقهی