درس خارج اصول استاد میرزا محمدحسین احمدی‌فقیه‌یزدی

موضوع: رابطه مقاصدالشریعه با عمومات

پیدا کردن عامی که نه مخصص متصل ونه منفصل که یا عام هایی دیگری که این را تخصیص می زند یا تخصیص دیگری است.

یا اجمال در مفهوم است چون مفهوم را از دلیلی نفهمیدیم می رویم سراغ دلیل عام که مفهوم روشن باشد یا مصداق را درست تشخیص ندادیم واجمال در انطباق مصداق است که مجبور به رو آوردن به مسئله عامی را فراگیر این ها باشد که اسم عام حاکم می گذاریم که حاکم بر همه ادله با همه خصوصیات حتی در اجمال ها باشد که بتواند روشن باشدکه اجمال هارا فرا بگیرد واگر مقصود اولیه که رفتندسراغ مقاصدالشریعه باشد این درست است وکسی اگر به این عنوان سراغ مقاصدالشریعه رفت درست است.

این که اگر سوء استفاده از این عنوان بشود واین را کنار بگذاریم مهم نیست چون از هر عنوانی می توان سوء استفاده کرد وباید اصل قاعده تشخیص داده شود .

وواضح شده که دعوا سر چند موضوع است که باعث شده مارا به عام بالاتر بکشد.

حالا اجمال در عام یا در مخصص آن چه منفصل هایی که با عام ما تناقض کرده یا مخصص متصل

این ها باعث شده دنبال دلیل عامی برویم .

حتی در مصداق هم اجمال داریم که دنبال دلیل عام می رویم که مصداق را برای ما باز کند.

البته می دانیم تمسک به عام در شبهه مصداقیه درست نیست.باید مصداق خودش روشن شود وبه زور عام نمی توان مصداق روشن شود.

این عام به عنوان مقاصد الشریعه بیان شده است.

﴿وَ إِذا بَدَّلْنا آيَةً مَكانَ آيَةٍ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُنَزِّلُ قالُوا إِنَّما أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ ﴾[1]

مشرکین کارهایی می کنند که مسیر باطلی ایجاد می کنند واگر ما تبدیل کنیم آیه را بجای آیه دیگر ودر حالی که خدا آگاه به نازل شده ها دارد.ولی آنان به پیامبر صل الله علیه واله گفتند تو افترا می بندی.

اگر خداخواست به جای دلیلی دلیل دیگری را بیاورد واز عامی دست بکشد وعام دیگری را قرار دهد. که همان مقاصد الشریعه می تواند مراد باشد که عامی وآیه ای به دست بیاید وبه جای عام وآیات دیگر به کار رود.

این که کسی آیه ای را بفهمد وعامی را دریابد وبتواند به جای عام دیگر به کار برد ومقصود شارع را بفهمد در واقع افترا به خداوند نبسته است.

﴿قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذينَ آمَنُوا وَ هُدىً وَ بُشْرى‌ لِلْمُسْلِمينَ﴾[2]

اشکال می کردند که یک دفعه آیه ای بود وحالا آیه دیگر؟؟

علامه طباطبایی ره فرمود که یقین باید کلی باشد ودر عین حال دائمی باشد.

وقتی آیه ای می خواهدحاکم باشد باید کلیت ودوام داشته باشد واگر این دور ا نداشته باشد یقین نمی آورد ومقطعی است وخاص جایی است وعمومیت ندارد.

همه مومنین دنبال عامی هستند که کلیت ودوام داشته باشد.