درس خارج فقه استاد سید‌محمدجواد علوی‌بروجردی
1402/08/30
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: ادامه بیانات استاد در مسأله21
در جلسه قبل گفتیم که بنابر قول اول که گفتیم فرض حج اول می‌باشد و حج دوم عقوبت می‌باشد و زمانی که عقوبت باشد مرحوم صاحب عروة(ره) تصریح فرمودند که حج دوم به همان نیت و عنوان حج اول آورده می‌شود؛ چون این تکلیف متوجه نفس اجیر می‌باشد و اگر این حج نذری در همان سالی که می‌بایست حج عقوبتی را می‌بایست انجام بدهد و مرحوم خوئی(ره) قائل به وجوب تعجیل در عام استطاعت می‌باشند و ایشان در این فرض قائل به تداخل می‌شوند و فرد می‌تواند هر دو حج را با یک نیت بجا بیاورد.
ما می‌دانیم که تداخل خلاف اصل است و هر تکلیفی باید متعلق خودش را بیاد بیاورد و ایشان دلیلی که اقامه کردند یک دلیل و مبنای اصولی می‌باشد و کلام ایشان را بیان کردیم.
اشکال استاد:
ایشان در باب استطاعت واجب می‌باشد و در اینجا کسی حجی را بر خودش واجب کرده باشد و خود ایشان فرمودند که در آنجا تزاحم بین وجوب حج نذری و وجوب حج استطاعتی لازم می‌آید و در مقام تزاحم ایشان حج بسبب استطاعت را مقدم کردند که در اینجا نمی‌شود یک حجی در یک سالی باشد که مکفی از حج بسبب استطاعت و هم بسبب نذر واجب شده باشد اما مشکل در این مبنا این است که که حج ذاتاً طبیعت است و یک ذات خارجی نمی‌باشد و طبیعت حج دارای افرادی می‌باشد و اشکال ما در مبنای اصولی ایشان این است که حج این فرد خارجی مشخص نمی‌باشد بلکه در این جا افراد متعددی هستند و اگر حج عقوبتی بر فرد واجب بشود و در همان سال فرد مستطیع شده باشد و حج بر فرد واجب می‌باشد و این عقوبتی که از قبل بر فرد واجب بود مانع از استطاعت مکلف می‌شود و در اینجا وجوب حج عقوبتی مانع شرعی می‌باشد که این مانع مثل مانع عقلی می‌باشد و اگر فرد از قبل بر عهده‌اش نذری باشد و در آن سال اداء نذر مستطیع بشود فرد باید حج نذری را انجام بدهد. بنابراین مشکل در اینجا حج«من قابل» یک حج «فی القابل» یک فرد خارجی است و اگر عوامل متعدد بر وجوبش اقامه شد مثل نذر و استطاعت یک جزاء و عوامل متعدد با هم تداخل می‌کنند و این مطلب تمام نمی‌باشد.
بله، اگر فرد قبلاً استطاعت پیدا بکند و در همین سال نذر بکند که نذر مکلف منعقد نمی‌شود اما در یک جاهائی دلیل داریم مثل اینه مکلف حج مستحبی را انجام داد و فردی نمی‌دانست که مستطیع بود این حجی که فرد انجام داد کفایت از حج واجب می‌کند یا در فرد صبی که نمی‌داند بالغ شده است و حج مستحبی را هم انجام داد و این حج از قبول می‌باشد؛ چون این دو مورد از باب اجزاء می‌باشد و دلیل خاصی برای دو مورد می‌باشد اما در این فرض دلیل نداریم.
