درس خارج فقه استاد سیدمحمدعلی علوی‌گرگانی
1400/08/01
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: كتاب الصلاة/صلاة الجماعة /حکم نماز ماموم درصورتیکه به شبحی اقتدا کرده باشد
اگر سراغ قاعده لاتعاد برویم برای تصحیح نماز مامومین در فرض مثل اقتداء به شبح، ظاهرا تمسک به لاتعاد نمی کنند چرا که حدیث لاتعاد را در اجزاء نماز جاری می کنند اما در شرائط جاری نمی کنند و جناب شیخ انصاری از این مطلب تعجب کرده اند.
وجه تمسک به لاتعاد در اجزاء نماز: چرا که این حدیث لاتعاد استثناء به وقت و طهور شده وهمین قرینه می شود که لاتعاد در شرائط پیاده نمی شود.
برخی علماء مثل حاج آقا رضاهمدانی قائل به عموم لاتعاد شده است و در اجزاء و شرائط نماز مورد تمسک می باشد اما بنا برفرض توسعه لاتعاد، باید مشروط به عدم بطلان نماز منفرد، باشد مثلا زیادت رکن نشود یا شک در رکعات اول و دوم نباشد چرا که منجر به بطلان نماز منفرد می شود پس لاتعاد مورد تمسک در شروطی است که اگر نماز منفرد باشد نمازش باطل باشد.
اما اگر نخواهیم با لاتعاد تصحیحش کنیم یعنی به روایات سابقه تمسک کنیم، نیاز به این شرط نمی باشد بلکه در غیر مورد نص نیز تمسک به روایات خاصه می کنیم.
اما در مقابل برخی تمسک به روایات خاصه در غیر مورد نص را قبول ندارند.
نکته اگر رکنی در جماعت اضافه شود نماز باطل نمی شود در صورتی که فردا باشد باطل می شود.
پس حکم به صحت نماز ماموم می شود در تمسک به روایات و حدیث لاتعاد.
كيف كان فان منعنا استفادة اطراد الحكم من الأخبار الخاصة وقلنا بانحصار دليله في عموم خبر لا تعاد وجوزنا الاخذ بهذا العموم في مثل هذه الموارد كما هو الأشبه اتجه تخصيص الحكم بنفي الإعادة بما إذا لم يرتكب المأموم من اثار الجماعة ما يوجب بطلان صلاته على تقدير كونه منفردا من زيادة ركن أو الرجوع في شكه إلى حفظ الامام وعدم الاعتناء بشكه في عدد الثنائية والثلاثية والأوليين من الرباعيات كما لا يخفى وجهه واما ان قلنا باستفادته من الأخبار الخاصة فمقتضى اطلاق تلك الأخبار كفتاوى الأصحاب نفى الإعادة مطلقا حتى في مثل الفرض ولكن لا يبعد دعوى انصراف اطلاق الاخبار عنه لندرته[1]
برمی گردیم به اول بحث به عبارت محقق در شرایع
ولو كان المأموم عالما بفساد صلاة الإمام لفقد شرط واقعي مثلا أو بعدم إحرازه أحد شرائط الإمامة أعاد صلاته بلا خلاف ولا إشكال ، سواء كان الامام عالما بما علم به المأموم أو لا ، بل الظاهر أنه كذلك أيضا لو نسي وائتم به حتى في المسائل السابقة المنصوصة ، للأصل وظهور النصوص في غيره ، بل وكذا لو كان ذلك عن اشتباه بأن تخيل أنه العدل أو المؤمن أو المتطهر أو الرجل أو العاقل ونحو ذلك فظهر أنه الآخر الذي كان يعلم أنه متصف بالضد.[2]
