درس خارج فقه استاد مصطفی اشرفی‌شاهرودی

مرحوم سید در ذیل مبحث انتقال تنها یک مساله را ذکر نموده و می‌فرماید: اگر فرد پشه‌ای را که بر روی بدنش نشسته، بكشد و خونى از آن خارج شود، آن خون محكوم به نجاست نیست مگر آن كه علم داشته باشد که اين خون همان خونى است كه از بدن او مكيده شده و اسناد به خود او هم دارد. در اين فرض محکوم به نجاست است. قبل از بررسی کلام مرحوم سید ابتدا روایات محل بحث را که در باب 23 از ابواب نجاسات جلد سوم طبع آل البیت ذکر شده به عرض می‌رسانیم:

    1.

    2.

    3.

    4.

    5.

و

مرحوم سید می‌فرماید: اگر کسی پشه‌ای را که بر روی بدن او نشسته بکشد خون آن پشه محکوم به طهارت است مگر این که یقین داشته باشد که این خون از خود او است مرحوم استاد خویی در تحقق مستثنی یعنی عبارت «إلّا إذا علم أنّه هو الذي مصّه من جسده» اشکال کرده و می‌فرماید: با توجه به روایات باب، فرض چنین صورتی صحیح نیست زیرا پشه مثل پروانه است و خون چندانی ندارد که قابل رؤیت باشد و اگر هم خونی از پشه دیده شود خونی است که از انسان مکیده است از طرفی در روایات حکم به عدم بأس خون پشه شده ولو این که به مقدار زیاد و متفاهش باشد چنان که در صحيحة ابن أبي‌يعفور راوی از چنین موردی سوال کرد «مَا تَقُولُ فِي دَمِ الْبَرَاغِيثِ؟ قَالَ لَيْسَ بِهِ بَأْسٌ قُلْتُ إِنَّهُ يَكْثُرُ وَ يَتَفَاحَشُ قَالَ وَ إِنْ كَثُرَ» از این روایت که در فرض خروج دم کثیر امام حکم به عدم بأس نمودند استفاده می‌شود که اضافه آن خون به پشه صحیح است ولو این که فرد بداند که از بدن او منتقل به پشه شده است بنابراین این که سید طهارت خون را منوط کرد به این که فرد علم نداشته باشد که خون پشه از انسان است چنین چیزی معتبر نیست «إلّا إذا علم أنّه هو الذي مصّه من جسده» ليس ذلك إلا مجرد الفرض بلکه تنها اسناد و عدم اسناد آن معتبر است هذا

داخل تحت صورت اول از صور شک خواهد شد که حکم آن در بحث دیروز گذشت و گفتیم: در فرض شک در اضافه خون به هر یک از حیوان حلال گوشت و حرام گوشت دو صورت متصور است:

بعد ذلک وارد می‌شویم در هشتمین مطهّر که اسلام باشد فعلاً بحث ما در کافری است که همه متفق در کفر او هستند مثل بت‌پرست نه اهل کتاب که در کفر آن اختلاف است. در این امر اختلافی نیست که قبول اسلام موجب طهارت تمام بدن کافر مثل ناخون و استخوان و پوست و تمام رطوبات کافر اعم از عرق و چرک بدن کافر از نجاست مستند به کفر او می‌شود. اسلام به منزله استحاله است که با تبدل ماهیت اول به ماهیت دوم لا محاله تمام احکام ماهیت اول ساقط شده و احکام ماهیت دوم جاری می‌شود مثل سگی که در نمکزار بیفتند و تبدیل به نمک شود یا خمر مبدل به خل شود لذا برای اثبات طهارت کافری که مسلمان شده نیازی به دلیل دیگر نداریم. «لان نجاستها انما كانت تبعية لنجاسة بدنه لان الشعر و فضلاته بما أنه من الكافر نجس و لم يدل دليل على نجاسة الأمور المذكورة في أنفسها فإذا حكمنا بطهارة بدنه بالإسلام زالت النجاسة التبعية فيها لا محالة.»

سوال این است که لباس‌هایی که فرد در زمان کفر پوشیده و بواسطه عرق نجس شده و هنگام اسلام آوردن بر تن او نیست و یا حتی در تن او هست ولی عرق بدن او قبل از اسلام ملاقات با آن کرده آیا بعد از اسلام این لباس‌ها طاهر می‌شوند یا خیر؟

اما مورد اول که لباس قبل از اسلام با عرق بدن کافر ملاقات کرده و در تن او هم نیست در این فرض بلا شک محکوم به نجاست است و طهارت بدن او از نجاست ذاتی کفر بواسطه اسلام آوردن ربطی به نجاسات عرضی ندارد و اما لباس‌هایی که در زمان پذیرش اسلام در تن او بوده بعید نیست که به قانون تبعیت حکم به طهارت آنها کنیم اگر چه مرحوم استاد خویی در طهارت لباس در این فرض هم اشکال نموده است.

سوال دیگر آن است که اگر نجاستی مثل بول یا خون ملاقات کند با بدن کافر قبل از اسلام آوردن آیا بعد از اسلام می‌توان حکم به طهارت بدن او از نجاسات عرضیه نمود در فرضی که عین نجاست از بدن او رفع شده باشد همچنان که نجاست ذاتی کفر بوسیله اسلام آوردن زائل شده است یا خیر زوال نجاست ذاتی کفر، موجب زوال نجاسات عرضیه بدن کافر نخواهد شد؟ مرحوم سید معتقد است که اقوی طهارت بدن کافر تازه مسلمان از نجاسات عرضیه است منوط به این که عین نجاست زائل شده باشد. نظر مرحوم استاد خویی آن است که طهارت بدن کافر از نجاست ذاتی کفر بواسطه اسلام آوردن ربطی به نجاسات عرضی ندارد همچنان که اگر لباسش به بول متنجس شده باشد با اسلام آوردن کافر طاهر نمی‌شود بدن کافر هم اگر قبل از اسلام ملاقات با نجس کرده باشد با قبول اسلام طاهر نمی‌شود.

این که در روایات صحبتی از تطهیر لباس کافر نشده از این جهت است که احکام اسلام تدریجی ذکر شده است لذا عدم ذکر تطهیر لباس ممکن است از این جهت بوده که احکام نجاست بیان نشده است زیرا عمده احکام نجاسات در سال دهم هجری و به صورت تدریجی بیان شده است و بلکه تفصیل برخی از احکام در عصر ائمه بیان شده است. باقی سخن در درس آتی ان شاء الله تعالی به عرض خواهد رسید.