موضوع: شرائط امام جماعت(منع امامت زنان) /صلاة الجماعة /كتاب الصلاة

قسم دوم:

نصی که دلالت بر منع امامت زن برای زنان دارد مطلقا( نماز واجب و نافله)

صحیحه زراره:

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ الْمَرْأَةُ تَؤُمُّ النِّسَاءَ قَالَ لَا إِلَّا عَلَی الْمَیِّتِ .[1]

ترجمه:

زراره از امام باقر علیه السلام نقل کرده که به آن حضرت گفتم آیا زنی امام جماعت برای زنان میشود فرمود نه مگرنماز بر میت.

این صحیحه تصریح بر منع امامت زن برای زنان دارد

قسم سوم:

نصوصی که دلالت بر منع امامت زنان در نماز واجب و جواز در نافله دارد( تفصیل بین نماز واجب و نافله)

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمَرْأَةِ هَلْ تَؤُمُّ النِّسَاءَ قَالَ تَؤُمُّهُنَّ فِی النَّافِلَةِ فَأَمَّا فِی الْمَکْتُوبَةِ فَلَا[2]

ترجمه:

هشام بن سالم از امام صادق(ع) سوال کرد راجع به زن آیا امام جماعت زنان میشود؟ فرمود امام جماعت در نافله ی شود اما در نماز واجب نه.

این صحیحه و نظائر آن مانند صحیحه حلبی و سلیمان بن خالد

تصریح بر تفصیل بین نماز نافله و نماز واجب دارد بدین ترتیب جواز در نماز نافله و منع در نماز واجب

جمع بین چند دسته روایات:

جمع بر اساس حمل مطلق بر مقید:

قسم سوم از روایات( تفصیل بین نماز فریضه و نماز نافله) سبب تقیید اطلاق موجود در قسم اول و دوم می باشد و حاصل آن حمل جواز در قسمت اول بر نماز نافله و حمل منع در قسم دوم بر نماز واجب خواهد بود. شاهد این جمع همان قسم سوم روایات می باشد. بدین ترتیب امامت زن برای زنان در نماز واجب ممنوع و در نماز مستحب جایز خواهد بود.

این جمع هرچند از لحاظ اعمال قاعده اطلاق و تقیید مطلوب است لکن محذوری که بر آن مترتب است حمل مطلق بر فرد نادر می باشد چون در بین نماز های نافله صلاة الاستسقاء به جماعت خوانده می‌شود که معمولاً زنان آن را امامت نمی‌کنند بلکه شاید اساساً یک مرتبه هم وقوع عینی پیدا نکند.

جمع بر اساس حاکم بودن نص بر ظاهر:

جواز امامت زن برای زنان که روایت قسم اول متضمن تصریح و نص بر آن است(لا باس به) موجب می شود که از ظهور نهی(لا) در منع که در روایات قسم دوم و سوم آمده است( به لحاظ حاکم بودن نص بر ظاهر) رفع ید نموده و آن را حمل بر کراهت کنیم( به معنی اقل الثواب )

نتیجه:

این جمع همان نظریه مشهور است و پی آمد آن هیچ محذوری نخواهد بود.

اقول:به نظر می‌رسد این جمع ارجح بلکه متعین می‌باشد

جمع روایات از دیدگاه مرحوم صاحب حدائق

ایشان مکتوبه و نافله را که در قسمت سوم از این روایات مذکور است دو وصف برای جماعت دانسته‌اند نه برای اصل نما

بدین ترتیب در امامت زن برای زنان نمازهایی که به جماعت خواندن در آن ها واجب است هر چند اصل آن مستحب باشد مانند نماز جمعه و عیدین ممنوع است بر خلاف نمازهائی که به جماعت خواندن در آنها مستحب است هر چند اصل آن واجب باشد مانند نماز های یومیه جایز است. بنابراین جمع بین روایات قسم اول و دوم چنین خواهد بود.

در نمازهایی که به جماعت خواندن آن مستحب است امامت زن برای زنان جایز( قسم اول روایات) و نمازهایی که به جماعت خواندن آن واجب است امامت زن برای زنان ممنوع(قسم دوم روایات)

بر این نوع جمع اشکال وارد شده است:

حمل مکتوبه و نافله بر جماعت واجبه و مستحبه خلاف ظاهر بوده و حتی یک مورد هم به عنوان وصف جماعت استعمال نشده است.

در خاتمه بحث راجع به این مسئله لازم به ذکر است نسبت به امامت زن برای زنان در نماز میت هیچ اشکالی نیست و جایز است به جهت ورود نص صحیحه زراره که صریحاً دال بر جواز آن می باشد و اساساً می توان گفت نماز میت عبارت است از تسبیح و تهلیل و ذکر و تکبیرات که با فرم شکل صلاة که دارای رکوع و سجود است متفاوت می باشد لذا شمول احکام مترتب بر صلاة نسبت به نماز میت ناگزیر نخواهد بود.