موضوع: صلوة/صلوة المسافر /اَلتَّرَدُّدُ فِي الْبَقاءِ وَ عَدَمِهِ ثَلاثِينَ يَوْماً

(الثّالِثُ مِنَ الْقَواطِعِ) اَلتَّرَدُّدُ فِي الْبَقاءِ وَ عَدَمِهِ ثَلاثِينَ يَوْماً إذا كانَ بَعْدَ بُلُوغِ الْمَسافَةِ

(صوم از قواطع سفر: تردید در ماندن و عدم آن تا سی روز بعد از رسیدن به مسافت می باشد).

چنانچه شخص مسافر پس از پیمودن مسافت شرعی در مکانی وارد شده اما مردد است که چه مدت زمانی آنجا می ماند و به حالت تردید باقی ماند تا سی روز تمام گذشت در این حال نمازش تمام خواهد بود حتی اگر به مقدار یک نماز هم در آنجا باشد و به این ترتیب تا زمانی که در آن مکان اقامت دارد بایستی نمازش را تمام بخواند اعم از اینکه مدت کوتاه یا طولانی در آنجا بماند.

صاحب جواهرره:

وَ إنْ كانَ المُسافِرُ قَدْ تَرَدَّدَ عَزْمُهُ وَهُوَ فِي الْبِلاد مَثَلاً فَلَمْ يَعْلَمْ مَتى خُرُوجُهُ غَداً اَوْ بَعْدَ غَدٍ قَصَّرَ ما بَيْنَهُ وَ بَيْنَ شَهْرٍ ثُمَّ يُتِمُّ وَلَوْ صَلاةً واحِدَةً بِلا خِلافٍ صَريحٍ أَجِدُهُ بَيْنَ الْقُدَماءِ وَ المُتَأَخِّرينَ … مُضافاً اِلَى الْمُعْتَبَرَةِ الْمُسْتَفِيضَةِ اِنْ لَمْ يَكُنْ مُتِواتِرَةً الصَّرِيحَةِ فِيْ ذلِكْ[1] .

ترجمه:

( و اگر مسافر شک دارد در حالی که یکی از شهر ها وارد شده پس نمی داند چه زمانی خارج می شود برای مثال فردا یا بعد از فردا بایستی قصر بخواند یا یک ماه سپس تمام بخواند هر چند یک نماز را، بدون خلاف صریحی که یافته باشم بین قدماء و متاخرین .... علاوه بر این نصوص معتبره مستفیضه اگر متواتره نباشد تصریح بر حکم مزبور دارد).

ذیل بعضی روایات معتبرة که در بحث قصد اقامة عشره ذکر شد به این موضوع تصریح شده است:

صحیحه زراره از امام باقر(ع):

إِذَا دَخَلْتَ أَرْضاً فَأَیْقَنْتَ أَنَّ لَکَ بِهَا مُقَامَ عَشَرَةِ أَیَّامٍ فَأَتِمَّ الصَّلَاةَ وَ إِنْ لَمْ تَدْرِ مَا مُقَامُکَ بِهَا تَقُولُ غَداً أَخْرُجُ أَوْ بَعْدَ غَدٍ فَقَصِّرْ مَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ أَنْ یَمْضِیَ شَهْرٌ فَإِذَا تَمَّ لَکَ شَهْرٌ فَأَتِمَّ الصَّلَاةَ وَ إِنْ أَرَدْتَ أَنْ تَخْرُجَ مِنْ سَاعَتِکَ[2] .

ترجمه:

(هرگاه داخل سرزمینی شدی پس یقین داشتی که ده روز اقامت می کنی پس نماز را تمام بخوان و اگر نمی دانی چه مقدار در آنجا می مانی و می گویی فردا خارج می شوم یا بعد از فردا، پس قصر به جا آور تا یک ماه بگذرد و پس از پایان یک ماه، نماز را تمام بخوان هرچند بخواهی همان ساعت خارج شوی).

صحیحه ابو ایوب:

... فَإِنْ لَمْ یَدْرِ مَا یُقِیمُ یَوْماً أَوْ أَکْثَرَ فَلْیَعُدَّ ثَلَاثِینَ یَوْماً ثُمَّ لْیُتِمَّ وَ إِنْ کَانَ أَقَامَ یَوْماً أَوْ صَلَاةً وَاحِدَةً[3] .

ترجمه:

(پس اگر نمی دانی چه مقدار اقامت می کنی یک روز یا بیشتر، پس سی روز شمارش کن سپس نماز را تمام به جا آور هرچند یک روز یا به اندازه یک نماز در آنجا باشی).

صحیحه ابوبصیر:

وَ إِنْ کَانَ فِی شَکٍّ لَا یَدْرِی مَا یُقِیمُ فَیَقُولُ الْیَوْمَ أَوْ غَداً فَلْیُقَصِّرْ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ شَهْرٍ فَإِنْ أَقَامَ بِذَلِکَ الْبَلَدِ أَکْثَرَ مِنْ شَهْرٍ فَلْیُتِمَّ الصَّلَاةَ[4] .

ترجمه:

(اگر در تردید باشد که نمی داند چه مقدار اقامت می کندف پس می گوید امروز یا فردا، پس قصر بخواند تا یک ماه، پس اگر در آن شهر بیشتر از یک ماه می ماند نماز را تمام بخواند).

صحیحه ابی ولاد الحناط:

إِنْ شِئْتَ فَانْوِ الْمُقَامَ عَشْراً وَ أَتِمَّ وَ إِنْ لَمْ تَنْوِ الْمُقَامَ فَقَصِّرْ مَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ شَهْرٍ فَإِذَا مَضَی لَکَ شَهْرٌ فَأَتِمَّ الصَّلَاةَ[5] .

ترجمه:

(اگر بخواهی پس از قصد اقامت عشره کن و نماز را تمام بخوان و چنانچه قصد اقامت نداری پس قصر بخوان تا یک ماه و پس از گذشت یک ماه نماز را تمام به جا آور).

مَسْأَلَةٌ: فِي إلْحاقِ الشَّهْرِ الْهِلالي إذا كانَ ناقِصاً بِثَلاثِينَ يَوْماً إذا كانَ تَرَدُّدُهُ فِي أوَّلِ الشَّهْرِ وَجْهٌ لا يَخلُوْ عَنْ قُوَّةٍ وَ إنْ كانَ الْأحْوَطْ عَدَمُ الْإكْتِفاءِ بِهِ.

(در الحاق ماه قمری زمانی که ناقص «یعنی بیست و نه روز است» به سی روز، هرگاه تردید شخص مسافر برای اقامت در اول ماه باشد، وجهی است که خالی از قوت نمی باشد هرچند احوط اکتفاء نکردن به آن است).

دلیل این کلام مصنف که «وَجْهٌ لا يَخلُوْ عَنْ قُوَّةٍ» عبارت از بعض روایات صحیحه ای که قبلاً ذکر شد از جمله:

صحیحه ابوبصیر از امام صادق(ع):

... فَلْیُقَصِّرْ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ شَهْرٍ فَإِنْ أَقَامَ بِذَلِکَ الْبَلَدِ أَکْثَرَ مِنْ شَهْرٍ فَلْیُتِمَّ الصَّلَاةَ[6] .

ترجمه:

(پس بایستی تا یک ماه نماز را قصر بخواند پس اگر بخواهد در آن شهر بیشتر از یک ماه بماند می بایست نماز را تمام به جا آورد).

این صحیحه تصریح دارد به این که یک ماه تمام بگذرد تکلیف آن است که نماز را تمام بخواند و شهر اعم است از این که ۳۰ روز یا ۲۹ روز باشد.

و این در فرضی است که تردید وی از اول ماه قمری بوده که تا پایان ماه قمری استمرار داشته باشد.

اما در صورتی که تردید از روز اول ماه نبوده بلکه بعد از آن و در روزهای بین ماه واقع شود می بایستی سی روز تمام شمارش نموده و لحاظ کند

همانطور که در صحیحه ابو ایوب از امام صادق ذکر شد:

فَإِنْ لَمْ یَدْرِ مَا یُقِیمُ یَوْماً أَوْ أَکْثَرَ فَلْیَعُدَّ ثَلَاثِینَ یَوْماً ثُمَّ لْیُتِمَّ وَ إِنْ کَانَ أَقَامَ یَوْماً أَوْ صَلَاةً وَاحِدَةً[7] .

ترجمه:

(پس اگر نمی داند چه مقدار می ماند، یک روز یا بیشتر پس سی روز شمارش کند سپس نماز را تمام بخواند هر چند یک روز یا به اندازه انجام یک نماز در آنجا بماند).