موضوع: صلوة/قنوت /نماز آیات

پاسخ به قائلین قول غیرمشهور:

اینکه در بعض روایات از قنوت ذکری نشده است قادح نمی باشد زیرا بعض دیگر مشتمل بر قنوت است.

در مورد تعبیر ینبغی هرچند ظهوری در وجوب و لزوم قنوت ندارد امّا ظهور در عدم آن هم ندارد و بدین ترتیب محلّی برای جاری کردن اصالة البرائه نمی ماند.

أقول:

فتحصّل که قول مشهور ثابت است و تردیدی در آن نمی باشد.

متن:

وَ إلّا فی‌ ‌صلاةِ الآیات ففیها مَرَّتان، مَرَّةَّ قَبْلَ الرّکوعِ الخامِسِ وَ مَرَّةُ قبل الرکوعِ العاشِر‌ ‌بل لایَبْعُدُ ‌اسْتِحْبابُ خَمْسِ قنوتاتٍ فیها فی کلِّ زوجٍ مِنَ الرّکوعاتِ.

(و باستثناء نماز آیات پس در آن دو مرتبه، یک مرتبه از رکوع پنجم و یک مرتبه قبل رکوع دهم بلکه بعید نیست استحباب پنج قنوت در نماز آیات در هر دو رکوع یک قنوت.)

مرسله صدوق:

قَالَ الصَّدُوقُ وَ إِنْ لَمْ يَقْنُتْ إِلَّا فِي الْخَامِسَةِ وَ الْعَاشِرَةِ فَهُوَ جَائِزٌ لِوُرُودِ الْخَبَرِ بِهِ[1] .

(صدوق گوید: و اگر قنوت بجا نیاورد مگر در پنجم و دهم پس جایز است به دلیل روایت وارده شده درباره آن.)

صحیحه زراره و محمدبن مسلم:

مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِيعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَي عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَا سَأَلْنَا أَبَاجَعْفَرٍ(ع) عَنْ صَلَاةِ الْكُسُوفِ ... وَ تَقْنُتُ فِي كُلِّ رَكْعَتَيْنِ قَبْلَ الرُّكُوعِ ...

وَ رَوَاهُ الشَّيْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَعْقُوبَ مِثْلَهُ[2] .

(زراره و محمد بن مسلم گویند از امام باقر(ع) راجع به نماز کسوف سؤال کردیم ... «در ادامه پاسخ داد» : و قنوت بجا می آوری در هر دو رکعت قبل از رکوع ... .)

شرح:

در این روایت نوعی اجمال است و لذا دو احتمال در اینجا می باشد، یکی اینکه امر واحد تقنُتُ متعلق به مجموع باشد و در واقع قنوت های بین هردو رکعت با هم مرتبط بوده و با انجام همه آنها مأمورٌبه محقق می شود. دیگر آنکه محتمل است استقلال و انحلال منظور باشد یعنی قنوت در هر دو رکعت حکم جداگانه دارد هرچند در کلام واحد آمده است و طبعاً هر قنوت را که در هر دو رکعت بجا آورد مأمورٌبه انجام می گردد.

صحیحه رَهْط:

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ رَهْطٍ وَ هُمُ الْفُضَيْلُ وَ زُرَارَةُ وَ بُرَيْدٌ وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ كِلَيْهِمَا وَ مِنْهُمْ مَنْ رَوَاهُ عَنْ أَحَدِهِمَا ... وَ الْقُنُوتُ فِي الرَّكْعَةِ الثَّانِيَةِ قَبْلَ الرُّكُوعِ إِذَا فَرَغْتَ مِنَ الْقِرَاءَةِ ثُمَّ تَقْنُتُ فِي الرَّابِعَةِ مِثْلَ ذَلِكَ ثُمَّ فِي السَّادِسَةِ ثُمَّ فِي الثَّامِنَةِ ثُمَّ فِي الْعَاشِرَةِ[3] .

(از رهط «فضیل و زراره و برید و محمد بن مسلم» از هردو «امام باقر(ع) و امام صادق(ع)» و بعضی از آنها از یکی از دو امام نقل کرده اند ... و قنوت در رکعت دوم قبل از رکوع زمانی که از قرائت فارغ شدی سپس قنوت بجا می آوری در چهارمی مثل همان، سپس در ششم، سپس در هشتم، سپس در دهم.)

شرح:

در صحیحه رَهْط اجمالی که در صحیحه زراره و محمد بن مسلم وجود داشت موجود نیست بلکه صراحت دارد در استقلال و انحلال یعنی در هر دو رکعت یک قنوت وارد است بدون ارتباط آنها با یکدیگر.

بر همین اساس قول شیخ و شهید و محقق کرکی قابل توجیه است که گفته اند: (و یجوز الاقتصار علی الاخیر منها) جواز اکتفاء به قنوت قبل از رکوع دهم چون نصّی برای آن موجود نیست جز تمسّک به همین صحیحه با توضیح مزبور.