موضوع: صلوة/قنوت /وجوب یا استحباب قنوت در نماز آیات

امّا اینکه اساساً قنوت در نماز آیات واجب است یا مستحب؟ با توجه به اینکه در هیچیک از روایات چیزی وجود ندارد که برساند جواز ترک آن را.

پاسخ این است با توجه به دو نکته متوجه می شویم که قنوت در نماز آیات مستحب است و واجب نمی باشد:

1- اجماع بر نفی وجوب زیرا هیچیک از اصحاب امامیه قائل به آن نشده است.

2- متفاهم عرفی از امر به قنوت در نماز آیات همان است که از امر به قنوت در نمازهای یومیه فهمیده می شود.

متن:

و إلّا فی‌ ‌الجُمُعَةِ ففیها قنوتان فی الرَکْعَةِ الاُولی قَبْلَ الرّکوع و فی الثانیة بَعْدَه.

(و به استثنای نمازجمعه پس در آن دو قنوت است در رکعت اوّل قبل از رکوع و در رکعت دوم بعد از رکوع.)

شرح:

مشهور بر همین قول هستند و نصوصی هم بر آن تصریح دارند.

صحیحه زراره:

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) فِي حَدِيثٍ قَالَ قَالَ(ع) عَلَي الْإِمَامِ فِيهَا أَيْ فِي الْجُمُعَةِ قُنُوتَانِ، قُنُوتٌ فِي الرَّكْعَةِ الْأُولَي قَبْلَ الرُّكُوعِ وَ فِي الرَّكْعَةِ الثَّانِيَةِ بَعْدَ الرُّكُوعِ[1] .

(زراره از امام باقر در حدیثی نقل کرده است که آن حضرت فرمود: بر امام است در جمعه دو قنوت، یک قنوت در رکعت اوّل قبل از رکوع و دیگری در رکعت دوم بعد از رکوع.)

صحیحه ابوبصیر:

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَي عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَرَّازِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(ع) قَالَ سَأَلَهُ بَعْضُ أَصْحَابِنَا وَ أَنَا عِنْدَهُ عَنِ الْقُنُوتِ فِي الْجُمُعَةِ فَقَالَ لَهُ فِي الرَّكْعَةِ الثَّانِيَةِ فَقَالَ لَهُ قَدْ حَدَّثَنَا بِهِ بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَنَّكَ قُلْتَ لَهُ فِي الرَّكْعَةِ الْأُولَي فَقَالَ فِي الْأَخِيرَةِ وَ كَانَ عِنْدَهُ نَاسٌ كَثِيرٌ فَلَمَّا رَأَي غَفْلَةً مِنْهُمْ قَالَ يَا أَبَامُحَمَّدٍ فِي الْأُولَي وَ الْأَخِيرَةِ فَقَالَ لَهُ أَبُوبَصِيرٍ بَعْدَ ذَلِكَ قَبْلَ الرُّكُوعِ أَوْ بَعْدَهُ فَقَالَ لَهُ أَبُوعَبْدِاللَّهِ(ع) كُلُّ قُنُوتٍ قَبْلَ الرُّكُوعِ إِلَّا فِي الْجُمُعَةِ فَإِنَّ الرَّكْعَةَ الْأُولَي الْقُنُوتُ فِيهَا قَبْلَ الرُّكُوعِ وَ الْأَخِيرَةَ بَعْدَ الرُّكُوعِ[2] .

(ابوبصیر گوید سؤال کرد بعض اصحاب ما از امام صادق(ع) در حالی که من نزد وی حضور داشتم راجع به قنوت در نمازجمعه. پس در پاسخ وی فرمود: در رکعت دوم پس گفت بعض اصحاب ما برای ما حدیث کرد که شما به وی گفته اید در رکعت اوّل پس فرمود در رکعت دوم و نزد امام(ع) مردم زیادی بودند پس وقتی ملاحظه نمود که آنها توجّه ندارند فرمود: ای ابامحمد در رکعت اوّل و رکعت دوم، ابوبصیر بعد از آن به امام(ع) گفت: قبل از رکوع یا بعد از آن؟ امام صادق فرمود: همه قنوت ها قبل از رکوع است به استثناء جمعه پس در رکعت اوّل آن، قنوت قبل از رکوع و در رکعت دوم بعد از رکوع.)

أقول:

با توجه به تصریح در نصوص این فرع ترجیح به جانب قول مشهور و نظر مصنّف است.

یعنی قنوت نمازجمعه در رکعت اوّل قبل از رکوع و در رکعت دوم بعد از رکوع می باشد.

در اینجا دو نکته لازم به یادآوری است:

نکته اوّل: اجمالاً تردیدی در مشروعیت قنوت نمازجمعه نیست صرفنظر از وجوب یا استحباب همانند سایر نمازها به دلیل اطلاقات وارد در مورد قنوت و نصوص خاصّه قنوت نمازجمعه.