موضوع: كتاب الصلاة/صلوة الجماعة /شروط جماعت

متن:

فی شروط الجماعة

یشترط فی الجماعة مضافاً إلی ما مَرّ فی المسائل المتقدّمة امورٌ:‌

أنْ لایکونَ بین الْإمامِ وَ الْمَأمُوم حائِلٌ یَمْنَعُ عَنْ مُشاهَدَته و کذا بین‌ ‌بعض المَأمُومین مَعَ الْآخَر مِمَّنْ یَکُونُ واسِطَةً فِی اتّصالِهِ بِالْإمامِ کَمَنْ فی صَفِّه‌ ‌مِنْ طَرَفِ الْإمام أوْ قُدّامِه إذا لَمْ یَکُنْ فی صَفِّه مَنْ یَتَّصِلُ بِالْإمام. فلو کان حائلٌ‌ ‌وَ لَوْ فی بَعْضِ أحْوالِ الصَّلاةِ مِنْ قیامٍ أوْ قُعُودٍ أوْ رُکُوعٍ أوْ سُجُودٍ بَطَلَتِ الْجَماعَةُ‌ ‌مِنْ غَیْرِ فَرْقٍ فِی الْحائِلِ بَیْنَ کَوْنِه جِداراً أوْ غَیْرَهُ وَ لَوْ شَخْص إنْسانٍ لَمْ یَکُنْ‌ ‌مَأمُوماً.

(در نمازجماعت اموری شرط است: این که بین امام و مأموم حائلی نباشد که مانع از مشاهده گردد و همچنین بین بعض مأمومین با دیگری که واسطه در اتّصال وی با امام باشد مانند کسی که در صف وی از طرف امام قرار گرفته است یا مقابل وی است در صورتی که در صف وی کسی که متّصل به امام است نباشد. پس اگر حائلی موجود است هرچند در بعض حالات نماز از حالت ایستاده یا نشسته یا رکوع یا سجود، جماعت باطل می شود و فرقی نیست که آن حائل، دیوار یا غیر آن هرچند شخصی غیر از مأموم باشد.)

شرح:

مستند این فتوی روایتی است که مشایخ ثلاثه از طرق صحیحه نقل کرده اند در کافی و تهذیب و الفقیه با تفاوت کمی بدون اینکه در معنا تأثیری داشته باشد نقل شده است.

مرحوم صاحب وسائل از الفقیه در یکی از ابواب صلاة الجماعه آن را ذکر نموده است.

صحیحه زراره:

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) أَنَّهُ قَالَ يَنْبَغِي لِلصُّفُوفِ أَنْ تَكُونَ تَامَّةً مُتَوَاصِلَةً بَعْضُهَا إِلَي بَعْضٍ وَ لَايَكُونَ بَيْنَ الصَّفَّيْنِ مَا لَايُتَخَطَّي يَكُونُ قَدْرُ ذَلِكَ مَسْقَطَ جَسَدِ إِنْسَانٍ إِذَا سَجَدَ.

قَالَ وَ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ(ع) إِنْ صَلَّي قَوْمٌ وَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ الْإِمَامِ مَا لَايُتَخَطَّي فَلَيْسَ ذَلِكَ الْإِمَامُ لَهُمْ بِإِمَامٍ وَ أَيُّ صَفٍّ كَانَ أَهْلُهُ يُصَلُّونَ بِصَلَاةِ الْإِمَامِ وَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ الصَّفِّ الَّذِي يَتَقَدَّمُهُمْ مَا لَايُتَخَطَّي فَلَيْسَ لَهُمْ تِلْكَ بِصَلَاةٍ[1] .

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) إِنْ صَلَّي قَوْمٌ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ الْإِمَامِ سُتْرَةٌ أَوْ جِدَارٌ فَلَيْسَ تِلْكَ لَهُمْ بِصَلَاةٍ. إِلَّا مَنْ كَانَ حِيَالَ الْبَابِ. قَالَ وَ قَالَ هَذِهِ الْمَقَاصِيرُ إِنَّمَا أَحْدَثَهَا الْجَبَّارُونَ وَ لَيْسَ لِمَنْ صَلَّي خَلْفَهَا مُقْتَدِياً بِصَلَاةِ مَنْ فِيهَا صَلَاةٌ.

مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَي عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ مِثْلَهُ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَعْقُوبَ مِثْلَهُ[2] .

(زراره از امام باقر(ع) نقل کرده که: سزاوار است صفوف تمام بوده و بعضی از آنها به بعض دیگر اتّصال داشته و بین دو صف بیش از یک قدم فاصله نباشد. مقدار آن هم به اندازه قرار گرفتن بدن انسان روی زمین هنگام سجده است.

زراره گوید که امام باقر(ع) فرمود: اگر جمعی به نماز ایستادند و بین انها و بین امام فاصله بیش از یک قدم باشد پس این امام برای آنها امام نیست و هر صفی که افراد آن نماز می خوانند به امام جماعت و بین آنها و بین صفی که جلو آنهاست بیش از یک قدم فاصله است پس این برای آنها نماز نمی باشد.)

(زراره از امام باقر(ع) نقل کرده است که: اگر جمعی نماز می خوانند، بین آنها و بین امام جماعت پوشش یا دیوار باشد پس آن برایشان نماز نیست مگر کسی که در جایگاه درب قرار گرفته است.

زراره گوید که آن حضرت فرمود این محراب ها را ستمگران ساخته اند پس برای کسی که پشت آن نماز می خواند به عنوان اقتداء به نماز کسی که در آن قرار گرفته نماز نمی باشد.)

«صاحب وسائل این روایت را از الفَقیه نقل کرده و متذکر شده است که کافی و تهذیب هم مثل آن را آورده اند.»

«توضیح» مقاصیر جمع مقصوره مراد از آن محراب داخل در جدار است مانند اطاقی که باب دارد و معاویه آن را احداث نمود برای حفظ جان خودش از دشمنانش هنگامی که داخل آن قرار می گرفت و با بستن باب آن پشت سرش مخفی میشد.