درس خارج فقه استاد حمید درایتی

موضوع: کتاب الوديعة/احکام وديعة /نقل انتقال ودیعة

حکم هجدهم – حکم انتقال ودیعة از مکان تعیین شده

شکّی نیست که مودع از باب اینکه مالک است و بر اموال خود سلطه دارد، حقّ دارد هر مکانی را برای حفاظت از مال خود معیّن نماید، لکن در چنین شرائطی اگر مستودع ودیعة را به مکان دیگری منتقل نماید، حکم ضمان او به شرح ذیل است:

    1. اگر مکان تعیین شده‌ صرفا جنبه‌ی توصیه‌ای و مثال داشته باشد[1] :

        2. چنانچه ودیعة به مکان محفوظ‌تر منتقل شود — در این صورت مستودع ضامن خسارت‌های احتمالی نخواهد بود، همچنان که اگر بر شرائط مودع پایبند باشد و تلف حاصل گردد، ضامن نمی‌باشد.

        3. چنانچه ودیعة به مکان نامناسب‌تر منتقل باشد — در این صورت مستودع ضامن خسارت‌های احتمالی خواهد بود، لکن اگر بر شرائط مودع پایبند باشد و تلف حاصل گردد، ضامن نمی‌باشد.

        4. چنانچه ودیعة به مکان مساوی منتقل شود — در این صورت مستودع ضامن خسارت‌های احتمالی خواهد بود، لکن اگر بر شرائط مودع پایبند باشد و تلف حاصل گردد، ضامن نمی‌باشد.

    5. اگر مکان تعیین شده جنبه‌ی آمره داشته باشد[2] :

        6. چنانچه همراه با نهی از انتقال نباشد:

            7. هرگاه انتقال از مکان تعیین شده به جهت خوف تلف نباشد — در این صورت مستودع ضامن خسارت‌های احتمالی خواهد بود.

            8. هرگاه انتقال از مکان تعیین شده به جهت خوف تلف باشد — در این صورت مستودع ضامن خسارت‌های احتمالی نخواهد بود، همچنان که اگر بر شرائط مودع پایبند هم می‌بود و تلف حاصل می‌شد، ضامن نمی‌بود. بدیهی است باتوجه به اینکه اولا مستودع نائب مودع در حفاظت از ودیعة بوده، و ثانیا امر به نگهداری در‌ مکان معیّن نیز به هدف حفاظت از ودیعة صورت گرفته، و ثالثا آن مکان تعیین شده مقیّد به عدم جواز انتقال نشده است، بدست می‌آید که مستودع مجاز است در فرض بروز شرائط خاص، هرگونه اقدامی که برای حراست از ودیعة لازم است را انجام دهد و لذا اصل انتقال ودیعة از مکان تعیین شده نیز حرام‌ و تصرّف غیر مجاز نخواهد بود.

        9. چنانچه همراه با نهی از انتقال باشد:

            10. در صورتی که نهی از انتقال شامل فرض تلف نباشد — در این صورت مستودع ضامن خسارت‌های احتمالی نخواهد بود، همچنان که اگر بر شرائط مودع پایبند هم باشد و تلف حاصل گردد، ضامن نمی‌باشد.