1- روایات دال بر نجاست آبی که اوصاف ثلاثه اش تغییر کرده

گفتیم در روایت آمده «مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ الْمُفِيدِ عَنْ أَبِي الْقَاسِمِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَيْهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: كُلَّمَا غَلَبَ الْمَاءُ عَلَى رِيحِ الْجِيفَةِ فَتَوَضَّأْ مِنَ الْمَاءِ وَ اشْرَبْ فَإِذَا تَغَيَّرَ الْمَاءُ وَ تَغَيَّرَ الطَّعْمُ فَلَا تَوَضَّأْ مِنْهُ وَ لَا تَشْرَبْ»[1]

گفتیم احمد بن محمد، مشترک بین چندین نفر است. مراد از احمد بن محمد، احمد بن محمد بن عیسی اشعری است. از طریق راوی و مروی عنه می توان این را فهمید که مراد از احمد بن محمد کیست. احمد بن محمد بن خالد و احمد بن محمد بن عیسی در یک طبقه هستند. هر دو از حسین بن سعید اهوازی روایت می کنند. سعد بن عبدالله از احمد بن محمد بن خالد روایت مستقیم ندارد ولی احمد بن محمد بن عیسی روایت مستقیم دارد پس به این قرینه معلوم می شود که منظور احمد بن محمد بن عیسی است. در مورد احمد بن محمد بن خالد آمده «عنه على بن الحسين السعدآبادي‌»[2] یعنی راوی از احمد بن محمد بن خالد، علی بن الحسین السعد آبادی است. محقق اردبیلی فرموده «روى عن‌ احمد بن عبد اللّه بن بنت البرقى و محمد بن جعفر بن بطة و سعد بن عبد اللّه‌» سعد بن عبدالله از سعد آبادی از احمد بن محمد بن خالد نقل می کند. پس معلوم شد که مراد احمد بن محمد بن عیسی است چرا که سعد بن عبدالله بدون واسطه از او نقل روایت کرده است در حالی که از احمد بن محمد بن خالد با واسطه روایت نقل می کند. احمد بن محمد بن عیسی، ثقه است. این روایت از حیث سند دچار مشکل نیست و قابل استناد است. این روایت می گوید تغیر ریح و طعم موجب نجاست می شود ولی از تغیراز جهت رنگ، سخنی به میان نیاورده است.

گفتیم کلینی این روایت را دارد ولی حریز در سند کلینی با واسطه از امام صادق علیه السلام نقل روایت کرده است ولی اینجا بدون واسطه نقل روایت کرده است. «وَ رَوَاهُ الْكُلَيْنِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِيعاً عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‌ مِثْلَه‌»[3] جمع این روایت با روایت تهذیب این است که حریز دو بار این روایت را شنیده است یکبار مستقیما شنیده و یکبار با واسطه شنیده است. در مورد کافی گفتیم ایشان شهادت به حجیت روایت داده است و در نتیجه این روایت صحیحه است.

درروایت دیگر در مورد تغییر رنگ آمده «وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يَاسِينَ الضَّرِيرِ عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‌ أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْمَاءِ النَّقِيعِ تَبُولُ‌ فِيهِ‌ الدَّوَابُ‌ فَقَالَ إِنْ تَغَيَّرَ الْمَاءُ فَلَا تَتَوَضَّأْ مِنْهُ وَ إِنْ لَمْ تُغَيِّرْهُ أَبْوَالُهَا فَتَوَضَّأْ مِنْهُ وَ كَذَلِكَ الدَّمُ إِذَا سَالَ فِي الْمَاءِ وَ أَشْبَاهُه‌»[4] بول دواب، نص در اینکه مراد بول نجس باشد نیست، اما اینکه خون را مطرح کرده است، خون نجس است. خون بوی خاصی ندارد بلکه رنگ آن در آب تغییر ایجاد می کند. این روایت مثبت این است که تغیر لونی مراد است. بنابراین از این روایت تغییر از حیث رنگ فهمیده می شود.

در مقام روایت دیگری است که مرسله است که در معتبر آورده است. در وسائل آمده «جَعْفَرُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ سَعِيدٍ الْمُحَقِّقُ فِي الْمُعْتَبَرِ قَالَ: قَالَ ع‌ خَلَقَ اللَّهُ الْمَاءَ طَهُوراً لَا يُنَجِّسُهُ شَيْ‌ءٌ إِلَّا مَا غَيَّرَ لَوْنَهُ أَوْ طَعْمَهُ أَوْ رِيحَهُ. وَ رَوَاهُ‌ ابْنُ‌ إِدْرِيسَ‌ مُرْسَلًا فِي أَوَّلِ السَّرَائِرِ وَ نَقَلَ أَنَّهُ مُتَّفَقٌ عَلَى رِوَايَتِه‌»[5] منظور از «متفق علی روایته» اتفاق امت یعنی شیعه وسنی است. این روایت مرسله است لکن تغیر لونی را تصریحا گفته است و دلالت آن نص است.