موضوع: اصاله الطهاره /کتاب الطهاره /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در رابطه با اشکالاتی بود که به دلالت موثقه عمار بر اصاله الطهاره در کتاب العناوین الفقیه مطرح شده بود.

1- اشکال ششم بر دلالت موثقه عمار بر اصاله الطهاره

در کتاب آمده «و منها: أن الحمل على الشبهة الحكمية مستلزم لكونها تأكيدا لأدلة البراءة، بخلاف الحمل على الشبهة في الموضوع، و لا ريب أن الحمل على التأسيس أولى من التأكيد»[1] اگر بخواهیم این روایت را حمل بر شبهه حکمیه کنیم مستلزم تأکید ادله برائت است ولی اگر حمل بر شبهه موضوعیه شود، تأسیسی است و حمل بر تأسیس اولی است از حمل بر تأکید.

1.1- جواب اشکال

ایشان در جواب می فرماید «و عن السادس: بمنع أولوية التأسيس من التأكيد مطلقا، مضافا إلى أن أدلة البراءة تشمل الموضوعية أيضا، فيصير على الحمل عليها أيضا تأكيدا، مضافا إلى أن مع تسليم عدم التأكيدية في الموضوعي لا نخصص الرواية بالحكمي، بل نعممها للموضوعي أيضا على ظاهرها، فتفيد المقامين، مع أن إثبات الطهارة معنى سوى البراءة و إن كان ملزوما لها، و مثل ذلك لا يعد تأكيدا»

اینکه گفته می شود «تأسیس اولی است از تأکید» باید بررسی شود دلیل آن چیست؟ به این دلیل که کلام حکیم است و احتمال اینکه نکته جدید باشد می دهیم، حال اگر بگویید با اینکه احتمال نکته جدید می رود ولی حمل بر معنای تأکید کنیم لازمه اش این است که حکمی کلامی گفته باشد که ضرورتش برای تأکید ثابت نشده باشد. بله جایی که ضرورت تأکید واضح باشد مشکلی نیست ولی جایی که ضرورت نداشته باشد چرا باید تأکید کند. برای خروج از لغو بودن کلام حکیم حمل بر تأسیس می کنیم.

ایشان در جواب می گوید ما به صورت مطلق قائل به اولویت تأسیس نمی شویم.

مستشکل می گوید اینجا ادله عقلی و شرعی برای برائت داریم و نیازی به تأکید نداریم. وقتی ضرورت تأکید احراز نشود اگر تأکید کنیم لغو می شود و لغو در کلام حکیم نیست.

به عبارت دیگر ما قبول داریم همیشه اینطور نیست که «تأسیس اولی باشد» ولی جایی که تأکید ضرورتی ندارد جایی برای تأکید نیست. لکن اینجا تأسیس اولویت دارد.

پاسخ دیگری که داده اند این است که ادله برائت نیز شامل شبهات موضوعیه می شوند پس باید این روایت تأکید ادله برائت در شبهات موضوعیه باشد.

جواب دیگر اینکه اگر بپذیریم در شبهه موضوعیه تأکید رخ نمی دهد و تأسیسی باشد می گوییم چه اشکالی دارد از یک روایت دو مطلب استفاده شود. در شبهه موضوعیه تأسیس فهمیده شود و از شبهه حکمیه تأکید فهمیده شود. روایت شامل شبهه موضوعیه می شود و شامل شبهه حکمیه نیز می شود. در شبهه موضوعیه تأکید است و در شبهه حکمیه تأسیس است.

جواب دیگر که می دهند این است که با ادله برائت نمی توانید بگویید پاک است بلکه فقط می گویید نسبت به این تکلیفی نداریم. با برائت شک در طهارت و نجاست از بین نمی برد بلکه صرفا تکلیف در مقام عمل روشن می شود. قاعده طهارت اثبات طهارت می کند. هرچند این دو بایکدیگر ملازمه دارند ولی یکی نیستند. طهارت غیر از برائت است. پس تأکید برائت نیست.