موضوع: ضمان طبیب /فقه پزشکی /مسائل مستحدثه

خلاصه مباحث گذشته:

بحث در ضمان طبیب بود. پزشک اگر در کار درمانی به جای اینکه کار را اصلاح کند، فاسد کند، ضامن است. روایتی از کافی بیان شد که مرحوم شیخ حر در وسائل آورده بود. در روایت آمده بود «مَنْ تَطَبَّبَ أَوْ تَبَيْطَرَ فَلْيَأْخُذِ الْبَرَاءَةَ مِنْ وَلِيِّهِ وَ إِلَّا فَهُوَ لَهُ ضَامِنٌ» باید شخص پزشک باشد و أخذ برائت نکرده باشد، در اینصورت ضامن است. اگر بیمار برائت کند، پزشک ضامن نیست. البته پزشک باید حاذق باشد و در اقدام پزشکی تقصیر نکند چرا که هیچ عاقلی نمی گوید شما عمل پزشکی انجام بده و اگر تقصیر کردی ضامن نیستی.

1- شروط عدم ضمان پزشک

پس سه شرط برای عدم ضمان است. یکی اینکه پزشک، حاذق باشد و دیگر اینکه تقصیر نکند و شرط سوم این است که أخذ برائت کند. حال اگر هرکدام از این شروط نباشد، پزشک ضامن است.

اگر پزشک ضامن است چرا مرحوم صاحب عروه فرموده در صورت مباشرت ضامن است. چه عنوانی باید صدق کند که ضامن باشد. در روایت آمده «من تطبب» حال آیا باید طبابت صدق کند که ضامن باشد یا اتلاف است که موجب ضمان است. به نظر آن چیزی که موجب ضمان است اتلاف است و وقتی اتلاف، علت ضمان شد اگر تقصیری هم نباشد ولی أخذ برائت نکرده باشد، ضامن است به خاطر قاعده اتلاف. باید قاعده اتلاف بررسی شود و دیگر اینکه آیا قاعده دیگری مثل قاعده غرور، برای ضمان پزشک جاری می شود.

در کتاب العناوین الفقهیه آمده « قاعدة الضمان بالإتلاف»[1] قاعده اتلاف را بررسی کرده است. باید روایات اتلاف مورد بررسی قرار گیرد. اگر قاعده اتلاف مدرک بحث باشد، طبیب ضامن می شود حتی اگر محسن باشد و مزد نگرفته باشد. پس باید دلیل ضمان بررسی شود. اگر دلیل قاعده اتلاف شد، ربطی به مزد گرفتن ندارد ولی اگر گفتید دلیل ما ادله ای است که می گوید «اجیری که مزد می گیرد اگر فاسد کند، ضامن است» در اینصورت مزد گرفتن دخیل در ضمان است.