موضوع: حجیت روایات مرسله/ فقه پزشکی/ مسائل مستحدثه

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در دیه جنین بود. بحث در روایت ابن مسکان بود که مرسله بود.

1- حجیت روایت مرسله

گفتیم روایات صحیحه دال بر مقدار دیه جنین داریم. به جز این روایات صحیحه، مرحوم صاحب جواهر روایت مرسله ابن مسکان را بیان کرده است. در باب تعریف روایت مرسله، آنچه که مشهور است و از شهید نقل شده این است که روایت مرسله روایتی است که شخصی که معصوم را ندیده از معصوم، نقل روایت کند. در مقابل روایت مرسل، روایت مسند قرار دارد. شیخ صدوق و شیخ طوسی، واسطه ها را حذف کرده و سند اصلی را در انتهای کتاب قسمت مشایخ مطرح کرده اند تا از مرسل بودن، خارج شود. مرسل در روایات ما زیاد است و محدثین بزرگی مثل شیخ صدوق، مرسلات دارند. گاهی واسطه ساقط می شود ولی گاهی واسطه هست ولی ناشناخته است مثلا می گوید «عن رجل» یا اینکه تردید می کند مثل «عن یونس أو رجل». این تعابیر روایت را از ارسال خارج نمی کند. باید بررسی کرد که حجیت روایات مرسله به چه شکل است یعنی آیا حجت است یا نه؟ در باب حجیت خبر واحد بحث شده که «خبر متواتر» علم آور است و حجیت علم ذاتی است و بحث ندارد. لکن حجیت خبر واحد محل بحث است.

نگاه متأخرین این است که خبر واحد در بین عقلا حجیت داشته و به آن عمل می کرده اند و در تمامی شئون زندگی به خبر واحد عمل می کرده اند اعم از اینکه از معصوم یا غیر معصوم به آنها رسیده باشد. عقلا به خبر واحد عمل می کرده اند و به آن ترتیب اثر می داده اند. در زمان ائمه معصومین علیهم السلام هم شیعیان طبق همان بنای عقلا عمل می کرده اند و منعی از جانب شارع وارد نشده است و اگر نهی بود به ما می رسید حال که نهی به ما نرسیده، می گوییم این سیره حجت می شود. البته عقلا به خبر ثقه عمل می کنند نه هر خبر واحدی. پس حجیت خبر واحد ثقه حجت است. بعضی از اخبار آحاد مرسل است. حال باید دید که آیا حجیت خبر واحد شامل مراسیل می شود یا نه؟

1.1- اقوال در حجیت خبر مرسله

آیت الله سبحانی[1] در کتاب اصول الحدیث 7 قول در مورد روایات مرسله نقل کرده است. قول اول این است که حجیت دارند مطلقا. قول دوم این است که روایات مرسله مطلقا حجت نیست که نظر علامه حلی است. قول سوم این است که اگر شخص را می شناسید به اینکه او روایت مرسله را نقل نمی کند مگر اینکه راوی قبلی را می داند چه کسی است و ثقه است در اینصورت حجت است وگرنه حجت نیست. مرحوم صاحب قوانین این نظر را دارد. قول چهارم این است که اگر راوی مثل ابن ابی عمیر است که فقط از ثقه نقل می کند روایتش حجت است اما اگر چنین کسی نیست در صورتی به مرسله عمل می کنیم که روایت مسند صحیح با آن معارض نباشد. این قول شیخ طوسی است.

قول پنجم توقف است. این قول را از محقق حلی نقل کرده است. معنای توقف این است که نمی دانم. قول ششم فرق بین روایاتی است که مرسل است ولی می توانیم راوی آن را پیدا کنیم مثل مراجعه به مشیخه فقیه ( این در حقیقت مرسل نیست چرا که علم به راوی پیدا می کنیم) وبین روایاتی که نمی توانیم راوی آن را پیدا کنیم.

قول هفتم این است که وقتی شخص روایتی را نقل می کند به چه صورت نقل کند. اگر به صورت جزم بگوید معصوم آن را فرموده مثلا بگوید «قال الصادق علیه السلام» در اینصورت حجت است ولی اگر به صورت جزمی نگوید، حجت نیست مثل اینکه بگوید «روی لنا».

1.1.1- نظر استاد در مسأله

البته به نظر ما اگر وثوق به صدور پیدا کنید، روایت مقبول است. به نظر ما بنابر دلیل حجیت خبر واحد و حجیت خبر موثوق الصدور، اگر شخصی ثقه مثل صدوق جزما روایتی را به معصوم نسبت می دهد، آن مرسل حجت است. جزم به نسبت به معصوم، می گوید اگر جزء عقلا هستی باید آن را حجت بدانی.