موضوع: موارد جواز سقط جنین/ فقه پزشکی/ مسائل مستحدثه

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در دیه جنین بود. در خصوص حرمت سقط جنین، ادله بررسی شد. گفتیم اجماع داریم بر حرمت سقط جنین.

1- موارد جواز سقط جنین

ممکن است گفته شود مواردی وجود دارد که از حکم حرمت سقط جنین، استثناء شده است که نیاز به بررسی موارد آن دارد.

در رابطه با سقط جنین شش مورد در کلام فقها وجود دارد به عنوان مبررات جواز سقط جنین.

اول: عدم سقط جنین، موجب به خطر افتادن حیات مادر می شود

اولین موردی که ذکر کرده اند این است که اگر حاملگی ادامه پیدا کند، حیات مادر به خطر می افتد.

دوم: به خطر افتادن سلامت مادر

اگر سقط جنین صورت نگیرد، سلامت مادر به خطر می افتد هرچند موجب مرگ او هم نمی شود. البته باید به حدی آن بیماری باشد که قابل تحمل نباشد.

سوم: حرج مادر

یعنی مادر بیماری سختی نمی گیرد ولی استمرار حاملگی موجب حرج شدید می شود. مثلا بعضی از خانم ها حالت روحی و روانی برایش ایجاد می شود.

چهارم: فوت جنین در رحم

یعنی جنین خود به خود در رحم مادر فوت کند که معلوم است دیگر اینجا سقط جنین حرمت ندارد.

پنجم: جنین بیماری سختی داشته باشد

جنین، بیماری سختی داشته باشد مثل فلج بودن یا عقب ماندگی ذهنی، یا کم خونی شدیدی که عارض می شود. بیماری سخت در غربالگری مشخص می شود. متعارف بین فقها و حتی پزشکان تأملات زیادی دارد.

ششم: جنین زنا زاده باشد

جنین، از زنا شکل گرفته شده باشد البته نه هر زنایی. بلکه زنای به عنف باشد و خانم محترمانه ای باشد که به او تجاوز شده باشد و طایفه آبروداری باشند که این جنین، باعث از بین رفتن آبروی او می شود.

این موارد باید بررسی شود و معلوم شود که به چه ملاکی سقط جایز است و مقتضای دلیل چیست.

به نظر ما غیر از مورد چهارم که جنین در رحم فوت کرده بود، از قبیل حکم ثانوی است. حکم اولیه حرمت سقط است و مخصصی برای حرمت وارد نشده است بلکه موارد دیگر از باب حکم ثانوی از قبیل حرج و ضرر است. حکم ثانوی نسبت به حکم اولی مخصص نیست. مخصص این است که بگوییم «اکرم العلماء» و «لاتکرم زیدا» که زید از علماست و از حکم عام خارج شده باشد. عموم حرمت سقط جنین تخصیص نخورده است و در این موارد حکم ثانوی، موضوع حکم اولی را بر می‌دارد. پس این موارد خروج تخصصی دارد نه اینکه تخصیص خورده باشد.

2- فوت جنین در رحم مادر

در مورد چهارم که جنین در شکم مادر فوت کند، اینجا نیز خروجش تخصصی است و تخصیص نخورده است. به دلیل اینکه وقتی می گوییم سقط جنین حرمت دارد، مرتکز این است که جنین کشته شود نه اینکه خودش فوت کند.

اگر در این موارد، حکم تکلیفی حرمت نباشد ولی حکم وضعی که وجوب دیه می باشد، ثابت است. مسأله دیگر اینکه در بعضی از این موارد اسقاط جنین برای پزشک ممکن است جایز نباشد چرا که اسقاط برای مادر جایز است نه پزشک.

گاهی اوقات آنچه در رحم شکل گرفته، بچه نیست هرچند در اثر جماع شکل گرفته باشد. مثلا بیماری ای موجود بوده که شبیه توده شکل گرفته است. خروج این توده نیز، سقط جنین محسوب نمی شود.