موضوع: آتانازی /فقه پزشکی /مسائل مستحدثه

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در مواردی بود که از حرمت سقط جنین استثناء شده بود که مواردی بیان شد.

آتانازی یا قتل ترحم انگیز

از مواردی که در پزشکی امروز مسائل فقهی و اخلاقی زیادی دارد مسأله قتل ترحم انگیز است که در اصطلاح پزشکی به آن آتانازی یا همان «به مرگی» گویند. از نظر تاریخی ممکن است مواردی را داشته باشیم که شخص مرگ را بر زندگی ترجیح داده است. نقل کرده اند که اپیکور بیماری ای داشت که درمان نمی شد و او خودش را کشت. یا در فرهنگ عامیانه ممکن است کار به جایی برسد که بگویند بمیرد بهتر است تا زنده بماند. اما اینکه از لحاظ پزشکی گفته شود که شخص را بکشند، بحثی معاصر است. در بعضی از کشورها به راحتی مجوز می دهند که پزشک او را بکشد که شخص با دارو می میرد. این مسأله که صور مختلفی دارد، مسلما به این شکلی که واقع می شود، قتل نفس در بعضی صور و در بعضی صور، خودکشی است.

اقسام آتانازی

در رابطه با آتانازی باید اقسام آن بیان شود تا حکم شرعی آن معلوم شود. آتانازی به دو ملاک تقسیم می شود. یک حیث این است که کسی که اقدام به قتل می کند چه کسی باشد؛ آیا خود شخص خودکشی می کند یا دیگری او را می کشد. اقدام به قتل کار چه کسی است که در بحث پزشکی دنبال این هستیم که قتل مستند به پزشک را بررسی کنیم. مسأله دیگر اینکه اگر قتل از ناحیه پزشک واقع می شود این است که کسی که کشته می شود حیات مستقر داشته یا حیات مستقر نداشته است. اگر حیات مستقر دارد، سوال این است که با رضایت خود مقتول، قتل صورت گرفته یا بدون رضایت او قتل صورت گرفته است.

تقسیم دیگری که مطرح است این است که گاهی ممکن است پزشک با انجام یک کار، قتل را انجام دهد که به آن آتانازی فعال گویند و گاهی با ترک فعل این قتل صورت می گیرد که به آن آتانازی غیر فعال می گویند. مثلا به شخص تنفس مصنوعی نمی‌دهد و یا اکسیژن وصل نمی کند- عدم انجام عملیات احیاء- و منجر به مرگ او می شود که اگر این کار را می کرد شاید زنده می ماند.