موضوع: ضمان پزشک /فقه پزشکی /مسائل مستحدثه

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در رابطه با ضمان پزشک بود. گفتیم پزشک اگر قاصر باشد به واسطه قصورش ضامن است اگر علاجش منجر به تلف شود و باید دیه بپردازد.

اگر طبیب بدون اذن معالجه کرده باشد نیز گفتیم ضامن است. اما اگر پزشک حاذق باشد و اذن داشته باشد و منجر به تلف شد آیا ضامن است.

کلام ابن ادریس در سرائر در مورد ضمان پزشک

ابن ادریس فرموده در این فرض ضامن نیست به خاطر اصل برائت از ضمان. به ایشان می گوییم اصل مربوط به جایی است که شک داشته باشیم ولی اگر دلیل بر ضمان داشته باشیم جایی برای اصل نیست. ایشان فرموده ضمان بواسطه اذن ساقط می‌شود. صاحب جواهر می گوید اذن برای علاج، اذن برای اتلاف نیست بر خلاف «اقتلنی والا قتلتک» که اذن برای اتلاف می‌دهد ولی بیمار نمی گوید من را بکش بلکه می گوید من را خوب کن. بنابراین این اذن، مسقط دیه نیست. ابن ادریس گفته کار پزشک، فعل جایز شرعی است و فعل جایز شرعی ضمان نمی آورد. این کلام نیز صحیح نیست چرا که اگر کسی در حال پیاده روی پایش به کوزه ای گیر کند و بشکند با اینکه کار او شرعا جایز بوده ولی ضامن کوزه است. قتل خطایی نیز، از این موارد است.

در سرائر آمده «و من تطبب، أو تبيطر فليأخذ البراءة من ولي من يطببه، أو صاحب الدابة، و الّا فهو ضامن إذا هلك بفعله شي‌ء من ذلك هذا إذا كان الذي جنى عليه الطبيب غير بالغ، أو مجنونا، فاما إذا كان عاقلا مكلفا، فأمر الطبيب بفعل شي‌ء، ففعله على ما امره به، فلا يضمن الطبيب، سواء أخذ البراءة من الولي، أو لم يأخذ، و الدليل على ما قلناه، ان الأصل براءة الذمة، و الولي لا يكون الا لغير المكلف فاما إذا جنى على شي‌ء لم يؤمر بقطعه، و لا بفعله، فهو ضامن، سواء أخذ البراءة من الولي، أو لم يأخذها»[1] این عبارت امر دارد و کلامی از اذن نیاورده است ولی اذن به فحوا فهمیده می شود. فرموده اینجا ضامن نیست چه اخذ برائت کرده باشد چه نکرده باشد.