درس خارج فقه احمد فرخ‌فال

موضوع: ولاية الفقيه/حدود ولاية الفقيه /توضیح تعاملات حکومت و ولایت

بسم الله الرحمن الرحیم

خلاصه مباحث گذشته: موضوع بحث درس خارج فقه تعاملات حکومت و ولایت است لکن برای تبین این تعاملات حکومت و ولایت، ماهیت حکومت و ماهیت ولایت باید مشخص شود، لزوم و ضرورت حکومت و ولایت باید مطرح شود، تئوری ها و نظرات فقها در لزوم حکومت و ولایت باید معلوم شود، تئوری و نظرات فقهی فقها در چهارچوب و شرایط و محدوده حکومت و ولایت باید معلوم شود، اگر چه بحث ما بحث ولایت فقیه و حکومت اسلامی نیست ولی حدود 20 جلسه باید در این موضوع بحث کنیم.

در بحث حکومت و ولایت دو نوع دلیل برای اثبات حکومت است: یک نوع ادله لُبی است مثل این که انسان موجودی اجتماعی است اگر فردی بود نیاز به قوانین نداشت و قانون نمی خواست، حالا که اجتماعی شده هم قانون گذار می خواهد و هم ضامن اجرای قانون میخواهد و هم مجری قانون می خواهد و بودن این سه بخش می شود حکومت.اگر یک ضابطه ای را اعلام کردند برای یک قشری یا اقشاری، این قانون است، حال چه این قانون در کشور اسلامی است که مستعمر است یا کشور اسلامی مستقل است یا کشور غیراسلامی است یا کشور اهل کتاب است یا لائیک است یا سکولار است یا دولت عثمانی است - و قانون، قانون است.

نظر استاد:بحث ما در قانون بد و خوب نیست، بحث ما در ماهیت قانون است. در کتاب تحف العقول؛ النص؛ ص 321 امام صادق علیه السلام فرمودند: { لَا يَسْتَغْنِي أَهْلُ‌ كُلِ‌ بَلَدٍ عَنْ‌ ثَلَاثَةٍ يَفْزَعُ إِلَيْهِمْ فِي أَمْرِ دُنْيَاهُمْ وَ آخِرَتِهِمْ فَإِنْ عَدِمُوا ذَلِكَ كَانُوا هَمَجاً }[1] ، اینجا بحث روایی نداریم در حال بیان تاریخ هستیم، امام دارد طبیعت جامعه را بیان می کند که نیاز به 3 چیز دارد { فَقِيهٍ عَالِمٍ وَرَعٍ وَ أَمِيرٍ خَيِّرٍ مُطَاعٍ وَ طَبِيبٍ بَصِيرٍ ثِقَة[2] } که ما در بحث { أَمِيرٍ خَيِّرٍ مُطَاعٍ } هستیم و در بحث ولایت هم نیستیم فعلا. در جلسات بعد ان شاءالله ادله شرعی را هم توضیح خواهیم داد.